رئیس مرکز مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی استان یزد:
فقر، علت و معلول قاچاق کالاست
رئیس مرکز مطالعات اجتماعی استان یزد معتقد است که قاچاق کالا نیز همچون تمام مسائل اجتماعی دارای ابعاد تأثیرگذار مختلفی است که یکی از مهمترین ابعاد آن، فقر است، بعدی که از جهتی علت و از جهتی معلول قاچاق کالاست.
بهروز اسلامی، در توضیح این مطلب ابتدا به تعریف قاچاق کالا می‌پردازد و می‌گوید: قاچاق از نظر حقوقی به معنی ورود یا خروج کالا به صورت غیر مجاز است، البته آخرین تعریف از قاچاق در قانون بودجه سال ۱۳۸۳ ارائه شده که به موجب آن کالاهایی که از خارج از مبادی رسمی وارد کشور شده باشد، قاچاق است و هر جا یافت شود، قابل کشف و پیگیری خواهد بود.
وی با اشاره به این که طبق تعریف سازمان جهانی گمرک، قاچاق تخلف گمرکی شامل جابه‌جایی کالا در طول مرز گمرکی به روش مخفیانه و به منظور فرار از نظارت گمرکی است، تصریح می‌کند: قاچاق کالا به عنوان یک معضل اقتصادی و یک پدیده شوم اجتماعی است که بیشتر کشورهای جهان به نوعی با آن دست به گریبان هستند و در ایران نیز قاچاق کالا، یکی از مهمترین خطرهایی است که بخش‌های مختلف اقتصادی اعم از صنعتی و تولیدی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی کشور را مورد تهدید قرار می‌دهد.
اسلامی خاطرنشان می‌کند: این پدیده به عنوان واقعیتی غیر قابل انکار که به علل مختلف در سال‌های اخیر نیز افزایش پیدا کرده است نیاز به بررسی های دقیق و همه جانبه دارد تا در راستای پیشگیری از تبعات مخرب و بحران زای آن اقدامات لازم صورت پذیرد.
وی با تاکید بر این موضوع که فقر و آسیب‌های اجتماعی از گذشته تا به حال با شرایط اقتصادی رابطه مستقیمی داشته است، می‌گوید: در مطالعات جرم‌شناسی، فقر از مؤلفه‌های تأثیرگذار بحران اقتصادی است که با گذشت زمان برای نظم اقتصادی و اجتماعی یک کشور خطرآفرین است.
این مدرس دانشگاه ادامه می‌دهد: البته هر چند که بسیاری از جرائم و انحرافات اجتماعی با فقر مرتبط است اما در این میان، ارتباط آن پدیده قاچاق کالا به دلیل این که به بنیان‌های تولید ملی و استقلال اقتصادی کشور حمله کرده و می‌تواند زمینه وابستگی را فراهم کند، یکی از مهلک‌ترین تاثیرات است که جبران خسارت‌های ناشی از آن سالها طول خواهد کشید یا ممکن است در برخی از موارد به هیچ وجه قابل جبران نباشد.
وی با بیان این که فقر می‌تواند از یک طرف علت و از طرفی هم معلول قاچاق کالا باشد، اظهار می‌کند: بسیاری از افراد به دلیل دست به گریبان بودن با بیکاری و دست و پنجه نرم کردن با تبعات ناشی از آن به ورطه قاچاق کالا می‌افتند؛ پدیده‌ای شوم که برای تعداد معدودی از افراد(قاچاقچیان خرد و سرکردگان آنها) در کوتاه مدت با سود همراه خواهد بود اما در طولانی مدت برای بنیان‌های اقتصادی اجتماعی کشور و به تبع برای اکثریت مردم جامعه چیزی به جز فقر و وابستگی بیشتر به همراه نخواهد داشت.
اسلامی اضافه می‌کند: از طرفی پس از لطمه و نابودی تولید ملی و تعدیل نیرو در شرکت‌ها و کارخانجات داخلی و حتی بعضاً تعطیلی آنها به تبع شاهد کاهش اشتغال و بیکاری طیف گسترده‌ای از شاغلان و عدم جذب نیروی آماده به کار جامعه، در بازار کار خواهیم بود که همین امر مقدمات فقر بیشتر در جامعه و آسیب‌های جدی ناشی از آن را فراهم می‌کند، به عبارتی با افزایش قاچاق کالا، فقر در جامعه از آنچه که قبلا وجود داشته است، بیشتر و گسترده‌تر خواهد شد چون قاچاق کالا سرمایه‌گذاری‌های مولد را هدف اصلی خود قرار داده و به انحراف (به سمت بازارهای سکه، ارز، مسکن و غیره) می‌کشاند و تولید و درآمد ملی را با کاهش چشمگیر مواجه می‌کند و در نهایت فقر را گسترش می‌دهد.
وی معتقد است که همیشه باید این امر را مد نظر قرار دهیم که نباید اجازه داد یک آسیب اجتماعی به یک آسیب سیاسی بدل شود و در نهایت نباید زمینه‌ای فراهم شود که یک آسیب سیاسی تبدیل به یک آسیب امنیتی شود.
مدیر مرکز مطالعهات اجتماعی جهاددانشگاهی یزد در پایان نشان می‌کند: در تحلیل و تفسیر و حل مسائل اجتماعی هیچگاه نمی‌توان به موضوعات، نگاهی تک ساحتی و تک علتی داشت بلکه آسیب‌ها و مسائل اجتماعی همیشه چند علتی بوده و هستند که برخی از این علل در مواردی می‌توانند معلول هم باشند و بلعکس؛ بنابراین جهت ریشه کن شدن معضل قاچاق کالا در کشور باید نگاهی جامع و مانع داشت.
منبع: ایسنا
68
