مشکلی به نام سگ های ولگرد در مازندران

اصطلاح سگ ولگرد یا «‏Stray Dog‏» به دسته‎ای از سگ‎ها گفته می‎ شود که آزادانه در ‏‏محیط ‎های شهری و روستایی زندگی می‎ کنند و از منبع غذایی و سرپناه مشخصی برخوردار ‏‏نیستند. این سگ‎ ها دارای انواع مختلف «بدون صاحب»، «خیابانی» و «رمیده» هستند که هر ‏‏یک از منظر نوع رفتار و زندگی تفاوت دارند.

سگ‎ های خیابانی در معابر شهری و روستایی آزادانه پرسه ‏‏زده و عمدتاً از زباله‎ ها تغذیه می‎کنند، در حالی که سگ ‎های بدون صاحب در خیابان تردد نکرده و ‏‏به ندرت از زباله تغذیه می ‎کنند. نکته قابل توجه درباره سگ‎ های خیابانی آن است که این حیوانات ‏‏تنها به دنبال تغذیه از هر منبعی هستند، خواه آن منبع از طریق انسان برآورده شود یا از گشتن در ‏‏زباله‎ ها و مصرف هر ماده غذایی دیگر، این سگ‎ها کمتر مطیع و پایبند یک صاحب واحد قرار می‎ گیرند ‏و نگهداری از آنان مشکل است.

سگ ‌های بدون صاحب نیز آن‌ هایی هستند که در گذشته مالک ‏‏داشته‌ اما صاحبشان به دلایل مختلف آنها را رها کرده یا گم شده‌اند؛ این سگ ‌ها رام بوده و به ‏‏آسانی یک صاحب انسانی را ‌می ‌پذیرند، در حالی که سگ‌ های رمیده از انسان ‌ها هراس دارند و ‏‏نگهداری آنها بسیار مشکل است.‏

مشکلات حضور سگ ها برای مردم

‏ترس زنان و کودکان از سگ ‎ها هرچند که این حیوانات بی ‎آزار باشند، غیرقابل انکار است، کافیست ‏‏صبح زود و یا ساعات پایانی شب و پس از آن، در یکی از محله های شهری یا تردد کنید.

تعدد سگ‎‏ هایی که به طمع غذا به سمت شما می ‎آیند به خودی خود ترسناک است. ‏‏حال تصور کنید فردی با این صحنه مواجه شود که ترسی ناخودآگاه از این حیوان داشته باشد. هرچند ‏‏که برخی زنان و کودکان بالقوه در مواجهه با چنین صحنه‎ هایی وحشت کرده و دچار مشکلات روحی ‏‏و روانی می‌شوند.

شایان ذکر است در فصول تولید مثل، رفتار این حیوانات تغییر می‎کند که از ‏‏این لحاظ نیز سگ ‎های ولگرد می ‎توانند مستعد رعب و خطرآفرینی باشند. ‏‏از سوی دیگر، تاریک بودن شهر و روستاها و عدم نورپردازی مناسب خیابان‎ ها و معابر و وجود انواع ‏‏اقسام مشکلات در معابر شهری از قبیل کَنده‎کاری و چاله ‎های کوچک و بزرگ، ترس مواجهه با این ‏‏حیوانات را بطور ناگهانی افزایش می‎دهد.

گزارش مواردی درباره گاز گرفتگی سگ‎ ها در ‏‏شهرهای مختلف نیز از عواملی است که خانواده‎ ها را برای تردد شبانه و حتی در میانه ‏‏روز از خیابان‎ هایی که تردد و حضور سگ ‎ها در آنها زیاد است، بیمناک می‎کند، تردد آزادانه این ‏‏حیوانات در پارک‎ ها و مسیرهای پیاده ‎روی و ورزشی و حضور پرشمار آنان مطلبی غیرقابل کتمان است.

‏روی دیگر این برخوردها به رفتار انسان ها با حیوانات بازمی گردد، تصادفات جاده ای و برخوردهای نامناسب برخی شهروندان با این حیوانات، باعث ازدیاد حیوانات زخمی، دست و پا شکسته و آسیب دیده ای شده که تعدادشان در ‏‏برخی موارد نگران کننده است. حضور و پرسه زدن سگ‎ های ولگرد در سطح شهر، حتی برای این موجودات نیز خطرآفرین و ‏‏مشکل ‎ساز است.

خطر حضور سگ ها برای مردم

‏مهم ترین خطر وجود سگ ‏های ولگرد در سطح شهرها و روستاها، گازگرفتگی بوده که می ‎تواند ‏‏منجر به بیماری «هاری» شود؛ هاری یک بیماری ویروسی دستگاه عصبی مرکزی است که مرگ ‏‏100 درصد مورد مبتلا را سبب می‌شود، هرچند امروز تمام موارد بروز ‏این بیماری قابل پیشگیری و درمان است.

بر این اساس 28 سپتامبر مصادف با 6 مهر ماه با پیشنهاد سازمان جهانی بهداشت روز جهانی «هاری» نام گرفته است. در دنیا سالانه 10 میلیون نفر به دلیل گازگرفتگی حیوانات مشکوک به هاری به مراکز بهداشتی مراجعه کرده و بین 40 تا 70 هزار نفر در اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می دهند، جالب اینجاست که 90 درصد این مرگ و میرها در آسیا اتفاق می افتد. بررسی آمارهای جهانی همچنین نشان می دهد که عامل 95 درصد ایجاد بیماری هاری، گزش سگها بوده است؛ به همین دلیل هر ساله میلیاردها تومان صرف تهیه واکسن هاری در کشور می شود.

امّا باید توجه داشت که مشکل سگ ‎ها تنها خطر گازگرفتگی نیست و این حیوانات نیز مانند تمامی ‏‏جانوران فضولاتی دارند که بر خلاف گربه‏‎ ها، عادت به خاک کردن آن نداشته و در فضای باز آنها را ‏‏دفع می ‎کنند. این حیوان حتّی از ادرار خویش برای علامت‎ گذاری استفاده می کند که این رفتار در ‏‏شرایط کنونی و وجود همه‎ گیری ویروس کووید-19 و نیز بروز انواع و اقسام بیماری‎ های واگیر‏ مستقیم ‏و غیرمستقیم، باکتریایی، ویروسی، عفونی و انگلی، لزوم ساماندهی سگ‎های ولگرد را ‏دوچندان ‏می‎کند.

رویکرد کشورهای توسعه یافته

مطابق استانداردهای سازمان بهداشت ‏جهانی،‏ مؤثرترین راه برای کاهش و کنترل سگ ‎های ولگرد روش« ‏CNVR‏ » است که مخفف کلمات ‏‏«گرفتن، ‏عقیم ‎سازی، واکسینه کردن و رهاسازی» است که در کشور ما نیز اجرا می‎شود.

در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، وجود سگ‎ های ولگرد بصورت آزاد و رها تعریف و توجیه ندارد ‏‏و در صورت مشاهده جمع‎ آوری می‎شوند. در این کشورها سگ توسط صاحبی مشخّص با صدور ‏‏کارت هویّت نگهداری شده و به هیچ وجه در اماکن عمومی رها نمی‏ شود. در سایر موارد نیز‏ سازمان ‏حمایت از حیوانات هر کشور که زیر نظر «جامعه جهانی پشتیبانی از جانوران یا ‏WSAP‏ » فعالیت ‏‏می ‎کند، مسئول جمع‎ آوری سگ‎ های ولگرد است.

راهکارهای پیشنهادی

در ‏گزارشی که ‏سازمان بهداشت جهانی منتشر کرده، عقیم‌ سازی، آموزش و ثبت مشخّصات حیوانات ‏خانگی، ‏مؤثرترین روش کم کردن و کنترل تعداد حیوانات ولگرد است که بر این اساس، تلفیقی از 2 روش CNVR و نگهداری از حیوانات ‏می‎تواند ‏بهترین گام برای حلّ معضل سگ‎های ولگرد در استان باشد و عقیم ‎سازی به تنهایی ‏‏راهگشا نخواهد بود.‏ ‏

نگهداری این حیوانات مظلوم که مخلوقات خداوند هستند، در محوطه‏ای مشخص و با مدیریت ‏‏نهادهای دولتی و غیردولتی و همکاری سازمان‎ های مردم نهاد می‎تواند به کنترل و کاهش جمعیت ‏‏سگ‎ های ولگرد کمک شایانی کند. همچنین می‎توان در مراکز نگهداری حیوانات ولگرد با ‏‏استعداد سنجی و آموزش ‏سگ‎ها، از آنها برای استفاده در نهادهای ‏امنیتی یا کنترل بحران بهره ‏برد. ‏ ‏

لازم به ذکر است که تمامی خانوارها و همچنین تمامی مراکز ‏‏طبخ غذا، تالارها، رستوران‏ها و فست‎فودها، مقادیر متنابهی پسماند و دورریز موادغذایی دارند که ‏‏هیچ تدارکی برای آن دیده نشده، در حالی که می‎تواند به راحتی خوراک سالیانۀ یک مرکز بزرگ ‏‏نگهداری حیوانات ولگرد را تامین کند.

گفتنی است هم اکنون سگ های ولگرد عمدتا توسط مردم با فرهنگ و انجمن‎ های ‏‏حمایت از حیوانات تغذیه و تیمار می‎شوند و به شدت نیازمند ساماندهی مناسب و استاندارد در یک محیط ‏‏ایمن هستند. به نظر وجود آنها در سطح شهرها و روستاها به هیچ عنوان زیبنده و شایسته استانی ‏‏نیست که مدیرانش داعیه توریستی بودن آن را دارند. ‏

منبع: ایسنا

68