روز خبرنگار، جنگ شناختی و نقش کلیدی روابط عمومی ها

فرشید اسحاقی – دکتری مدیریت رسانه: جنگ رسانه‌ای و روابط عمومی دو مفهوم مرتبط اما متفاوت هستند که در شرایط بحرانی، به خصوص در زمان درگیری ‌ها یا بحران ‌های سیاسی، نقش‌ های متقابلی ایفا می ‌کنند. به طور خلاصه، جنگ رسانه ‌ای یک استراتژی تهاجمی است، در حالی که روابط عمومی در این شرایط، نقش دفاعی و مدیریت بحران را بر عهده دارد.

در جنگ رسانه ای، هدف اصلی، تضعیف طرف مقابل، ایجاد تفرقه، بی‌ثباتی و تغییر افکارعمومی به نفع خود است. در این نوع جنگ، از هر ابزاری، از جمله اخبار جعلی، پروپاگاندا و تحریف واقعیت استفاده می ‌شود و بکارگیری تاکتیک ‌هایی مانند انتشار اخبار دروغ، برجسته‌ سازی مشکلات کوچک، حاشیه‌ سازی موفقیت ‌ها، و تحریک احساسات منفی (مانند ترس و خشم) در جنگ رسانه ای رایج است.

نقش روابط عمومی ‌ها در این میدان نبرد، مقابله با حملات هدفمند به ذهنیت، باورها و هویت جامعه است. این مسئولیت فراتر از مدیریت بحران‌ های رسانه‌ای سنتی و نیازمند رویکردی استراتژیک و فعالانه است.

اما روابط عمومی در دوران جنگ شناختی، نقشی پیشگیرانه و درمانگر دارد. از یک سو با تقویت هویت و انسجام ملی به پیشگیری از تأثیرگذاری حملات کمک می ‌کند و از سوی دیگر، با پاسخگویی سریع و شفاف، به ترمیم آسیب ‌های ناشی از آن می ‌پردازد. این نقش حیاتی، روابط عمومی را به یکی از مهم ‌ترین ستون ‌های مقاومت در برابر تهدیدات نوین تبدیل کرده است.

جنگ شناختی و روابط عمومی دو حوزه کاملاً متفاوت هستند که در شرایط بحرانی، به ویژه در مواجهه با تهدیدات اطلاعاتی، می‌ توانند نقش‌های متضادی ایفا کنند. جنگ شناختی یک استراتژی تهاجمی و مخرب است که برای نابودی باورها و تفکرات یک جامعه طراحی شده، در حالی که روابط عمومی یک رویکرد دفاعی و سازنده است که با هدف حفظ و تقویت اعتماد عمومی عمل می‌کند.

جنگ شناختی فراتر از انتشار اخبار دروغ است. هدف اصلی آن نفوذ به لایه‌ های عمیق ذهن و تغییر فرآیندهای فکری یک فرد یا جامعه است. این نوع جنگ از تکنیک ‌های پیچیده روان‌ شناختی، علوم اعصاب و داده‌های کلان استفاده می‌کند تا با بمباران اطلاعاتی و انتشار حجم عظیمی از داده‌ های متناقض، قدرت تحلیل و تصمیم‌ گیری افراد را مختل کرده و ایجاد سردرگمی و بی ‌اعتمادی کند.

 از سویی، به جای تأثیر بر یک تصمیم کوتاه ‌مدت، تلاش می‌ کند تا هویت ملی، ارزش‌ های فرهنگی و اعتماد به نهادهای اصلی را از بین ببرد و با استفاده از سوگیری ‌های شناختی و شناسایی نقاط ضعف ذهنی انسان، پیام‌ ها را به گونه‌ ای طراحی می‌ کند که به صورت ناخودآگاه پذیرفته شوند.

در چنین شرایطی و درمواجهه با امواج جنگی شناختی، روابط عمومی یک ابزار حرفه‌ای و اخلاقی برای مدیریت ارتباطات است. نقش اصلی روابط عمومی در مواجهه با جنگ شناختی، دفاع از اعتبار، شفافیت و اعتماد عمومی است. یک روابط عمومی قدرتمند می‌ تواند با اتخاذ استراتژی‌ های متنوع، به خنثی کردن حملات شناختی کمک کند.

تقویت سواد رسانه‌ای یکی از استراتژی های مهم در مواجه با جنگ شناختی است و روابط عمومی می ‌تواند با ارائه آموزش‌ ها و محتوای آگاهی‌ بخش، به مخاطبان کمک کند تا تفکر انتقادی خود را تقویت کرده و توانایی تشخیص اخبار جعلی از واقعی را پیدا کنند.

از سوی دیگر، پاسخگویی فعال و شفاف از دیگر اقدامات لازم در جنگ شناختی است چنانچه سکوت در برابر حملات شناختی، فضای بیشتری برای دشمن ایجاد می‌کند. روابط عمومی باید به سرعت و با شفافیت کامل، اطلاعات نادرست را تصحیح کرده و روایت صحیح را با مستندات معتبر ارائه دهد.

در جنگ شناختی، نبرد اصلی بر سر روایت‌هاست. روابط عمومی باید با تولید محتوای جذاب و معتبر، روایت‌های قدرتمند، مثبت و سازنده را درباره هویت، دستاوردها و ارزش‌های یک ملت یا سازمان تقویت کند.

تثبیت ارتباطات پایدار از دیگر استراتژی هایی است که روابط عمومی با ایجاد ارتباطات قوی و مداوم با رسانه‌های معتبر و ذی‌نفوذ، می‌تواند از آن‌ها به عنوان کانالی برای انتشار اطلاعات دقیق و مقابله با شایعات استفاده کند.

در نهایت، می‌توان گفت که جنگ شناختی و روابط عمومی دو روی یک سکه در نبرد اطلاعاتی امروز هستند. جنگ شناختی با تخریب، بی‌اعتمادی و دستکاری ذهنی، به دنبال فروپاشی از درون است، در حالی که روابط عمومی با ایجاد اعتماد، شفافیت و تقویت هویت جمعی، تلاش می‌کند تا در برابر این حملات، جامعه را مصون و مقاوم نگه دارد.