مشکل تلویزیون، کمبود بودجه است؟
در حالی که معاون سیما از لزوم تقویت بودجه رسانه ملی سخن می‌گوید، به نظر می‌رسد مسئله اصلی در افت مرجعیت خبری سازمان صداوسیما بودجه نیست.
دو هفته پیش که لایحه بودجه 1402 به مجلس شورای اسلامی ارائه شد، درباره بودجه سازمان صداوسیما حواشی بسیاری به وجود آمد.
روشن شد در بودجه پیشنهادی دولت برای سال آینده، برای رسانه ملی حدود 8 هزار میلیارد تومان در ردیف‌های اصلی و ۳ هزار و ۲۴۰ میلیارد تومان دیگر نیز در بخش اعتبارات متفرقه در نظر گرفته شده که مجموع بودجه تلویزیون را برای سال 1402 به رقم ۱۱ هزار و ۱۷۸ میلیارد تومان می‌رساند. ارقامی که با وجود مخالفت‌های فراوان در فضای مجازی، از سوی سازمان صداوسیما نیز با انتقاد مواجه شد، چراکه طبق بیانیه رسمی این سازمان، مدیران رسانه ملی این رقم را کافی نمی‌دانستند. حرف صداوسیما این است که طبق قانون برنامه ششم توسعه و تا زمان تصویب برنامه هفتم، باید بودجه صداوسیما به 0.7 درصد از بودجه عمومی کشور برسد که در این صورت، رقم بودجه نهایی این سازمان حدود 15 هزار میلیارد تومان خواهد بود. با این حال، ماجرا به فراموشی سپرده شد تا دیروز که محسن برمهانی معاون سیما، در اظهارنظری این بودجه را ناکافی دانست و در گفت‌وگو با روزنامه جام‌جم، با اشاره به عواملی چون افزایش 20 درصدی بودجه کارمندان، لزوم کاهش نقش حامیان مالی، مخاطب فراوان برنامه‌های گران‌قیمت، هزینه‌های بالای سریال‌سازی و اهمیت مقابله با شبکه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور، از لزوم افزایش بودجه صداوسیما برای سال 1402 سخن گفت.
یک آمار عجیب
در بخشی از گفت‌وگوی برمهانی با روزنامه جام‌جم آمده است: «بودجه‌ای که ما در صداوسیما هزینه می‌کنیم در قیاس با یکی از این بنگاه‌هاى دروغ‌پراکنى و تجزیه‌طلب که گاو شیرده را در ذهن مخاطبان تداعى مى‌کند، یک‌هفتم یا یک‌هشتم است!» به نظر می‌رسد با اشاره به «گاو شیرده»، منظور معاون سیما، شبکه ایران اینترنشنال است که از سوی پادشاهی عربستان سعودی حمایت مالی می‌شود. اگرچه ارقام روشن و رسمی درباره بودجه این شبکه تجزیه‌طلب وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد رقمی که معاون سازمان صداوسیما اعلام کرده، نیز با واقعیت فاصله دارد.
جست‌وجو و بررسی در اظهارنظرها درباره بودجه این شبکه، نشان می‌دهد جز بودجه 250 میلیون دلاری که در سال 2017 و فقط برای راه‌اندازی این شبکه داده شد، بودجه این شبکه سالانه حدود 50 میلیون دلار است.
این رقم را حسن هانی‌زاده کارشناس مسائل بین‌الملل نیز به تازگی در گفت‌وگویی بیان کرده است. جالب این که خود روزنامه جام‌جم در 9 اردیبهشت ماه 99 در خبری به نقل از روزنامه گاردین که مهم ترین منبع گزارش بودجه این شبکه است، نوشته است: «در انتهای گزارش گاردین آمده که بر اساس صحبت‌های یک منبع محرمانه خبری، عربستان سعودی ۲۵۰ میلیون دلار برای کمک به ایجاد شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال کمک کرده و هزینه‌های این شبکه برای اجاره‌بها و حقوق پرداختی به کارکنان، سالانه حدود ۵۰ میلیون دلار است.»
این در حالی است که صداوسیما با بودجه امسال خود که حدود 10 هزار میلیارد تومان معادل 228 میلیون دلار است، می‌تواند 4.5 شبکه ایران اینترنشنال را اداره کند. اگرچه مقایسه این شبکه با صداوسیما شاید خیلی دقیق نباشد، چراکه صداوسیما دارای شبکه‌های متعدد و به زبان‌های مختلف است، اما همین اعداد نیز به خوبی نشان‌دهنده چابک نبودن و مشکلات جدی ساختاری در سازمان صداوسیماست.
مثلا طبق برآوردها نیروهای رسمی و غیررسمی صداوسیما حدود 50 هزار نفرند که با فرض دریافت حقوق ماهانه 13 میلیون تومان برای هر فرد، مجموع حقوق آن‌ها 7 هزار و 800 میلیارد تومان می‌شود؛ یعنی چیزی معادل 80 درصد بودجه صداوسیما عملاً خرج حقوق و هزینه‌های جاری می‌شود بنابراین چیزی برای تولید برنامه‌های فاخر باقی نخواهد ماند. موضوعی که از مشکلات جدی و اصلی صداوسیماست.
یک رویکرد قابل تأمل
نکته دیگر آن که اصل رویکرد معاون سیما که از صحبت‌های وی در این گفت‌وگو مشخص است، همچنان محل بحث قرار دارد. این که آیا مشکل سازمان صداوسیما بودجه است و آیا با تزریق پول بیشتر، مسئله افت مرجعیت خبری و سرگرمی آن حل خواهد شد، پرسش‌های مهمی است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که صداوسیما سازمانی بسیار فربه است که بخش زیادی از درآمدهای خود را صرف حقوق و دستمزد حدود 50 هزار کارمند رسمی و غیر رسمی خود می‌کند، اما یک سازمان رسانه‌ای باید چابک باشد و بودجه را به برنامه‌سازی اختصاص بدهد، نه هزینه های جاری. به علاوه آن که در سال‌های اخیر، شمار برنامه‌ها و سریال‌های پرهزینه و کم‌بیننده در تلویزیون، کم نبوده است؛ مواردی مثل «کهکشان»، «ستاره‌ساز»، «مسابقه ایران» و حتی «ویژه برنامه جام جهانی» که نتوانستند آن قدر که باید و شاید، مخاطب را جذب کنند و به موفقیت چندانی دست نیافتند.
گفت و گو با سیاوش صفاریان‌پور برنامه‌ساز
بودجه تلویزیون رشد کرده، اما خروجی کجاست؟
سازنده «آسمان شب» و «چرخ» معتقد است مشکل تلویزیون تاب نیاوردن برنامه‌سازان موفق است، نه بودجه
سیاوش صفاریان‌پور برنامه‌ساز شناخته‌شده‌ای در تلویزیون است. او که بیش از 2 دهه در حوزه علم برنامه‌سازی کرده و به همراه برادرش، برنامه به‌یادماندنی «آسمان شب» را در کارنامه دارد، در سال‌های اخیر «چرخ» را نیز در شبکه 4 سیما داشت، اما حالا مدتی است که در فضای مجازی به ساخت برنامه و پادکست مشغول است. با صفاریان‌پور درباره مسئله بودجه سازمان صداوسیما و افت مرجعیت خبری و سرگرمی تلویزیون گفت‌وگویی کردیم که در ادامه می‌خوانید:
مدیران صداوسیما یکی از لوازم مقابله با شبکه‌های فارسی‌زبان بیگانه از جمله ایران اینترنشنال را تقویت بودجه تلویزیون می‌دانند. نظر شما چیست؟
اگر هدف رودررویی با شبکه‌ای مثل ایران اینترنشنال باشد که مبتنی بر خبر است، باید رویکرد صداوسیما راجع به خبر و شیوه اطلاع‌رسانی آن تغییر کند و مسئله پول و بودجه، شاید در اولویت اول نباشد.
در عرصه سرگرمی و شبکه‌های غیرخبری چی؟
درباره سرگرمی باید دید نسبت به سال‌های گذشته در صداوسیما چه تغییری رخ داده. این جا هم به نظرم می‌رسد که مسئله، بیشتر برنامه‌ساز است تا بودجه. ما می‌بینیم که در شبکه 3 برنامه‌های بیگ پروداکشن زیادی تولید می‌شود؛ از «اعجوبه‌ها» گرفته تا «سیم آخر» و «رویانیوم». این‌ها بودجه بسیار زیادی مصرف می‌کنند، اما سوال این است که چرا آن‌قدر که انتظار می‌رود، مردم این برنامه‌ها را دنبال نمی‌کنند؟ این به شیوه برنامه‌سازی برمی‌گردد و مسئله بودجه نیست. مسئله این است که تلویزیون به تدریج و پیوسته در حال تهی شدن از برنامه‌سازان پرقدمتی است که داشته. به طور مثال من فکر نمی‌کنم «مسابقه بزرگ»ی که قبلا شبکه 5 تولید می‌کرد، پرهزینه‌تر از مسابقه «سیم آخر» شبکه 3 باشد. در حالی که شبکه 3 ضریب نفوذ زیادی دارد، سوال این است که چرا مسابقه‌های آن به اندازه بعضی مسابقه‌های دیگر گذشته پراقبال نیست؟ با این که عناصر مشترک بین این دو دسته برنامه‌ها وجود دارد.
پس به نظر شما مشکل پول نیست.
بله، به نظر می‌رسد که باید نقش «برنامه‌سازی» بررسی شود. من فکر می‌کنم معاون سیما بد نیست نگاهی کنند به این که برنامه‌سازان امروز چه گروهی‌اند؟ سراغ بگیرند تا ببینند برنامه‌های موفق گذشته توسط چه کسانی ساخته می‌شده و چند درصد از آن آدم‌ها در صداوسیمای اکنون مشغول به کارند؟ افرادی مثل بیژن بیرنگ، محمدرضا شهیدی‌فرد، اصغر توسلی، جواد آتش‌افروز و... که برنامه‌سازان دوران طلایی تلویزیون بودند، الان هستند که برنامه بسازند؟ من فکر می‌کنم بیشتر فقر برنامه‌ساز است تا فقر مالی.
این تلقی وجود دارد که اگر بودجه بهتری تزریق شود، چهره‌های نامدار هم به جای نمایش خانگی، جذب تلویزیون می‌شوند.
من فکر نمی‌کنم برنامه‌سازان نامدار نسبت به کسانی که اکنون برآوردهای مالی قابل توجهی در تلویزیون می‌گیرند، بیشتر دریافت کنند. مثلا من فکر نمی‌کنم که از برنامه‌ای با حضور محمدرضا گلزار به عنوان مجری، برنامه‌ای گران‌تر بشود ساخت و کسانی مثل بیژن بیرنگ که برنامه‌سازان صاحب‌نام، مؤثر و مؤلف صداوسیمای بعد از انقلاب بودند، به این اندازه پول بگیرند. باید پرسید چرا خانم مرضیه برومند در تلویزیون کار نمی‌کند؟ آیا گران می‌سازد؟ جواب منفی است، چراکه کلی سریال گران‌تر می‌بینیم. باید ارزیابی دقیقی نسبت به بودجه‌هایی انجام شود که در دوره‌های مختلف به برنامه‌ها داده می‌شده. سوال این است که آیا بودجه سریال‌ها و برنامه‌های ترکیبی امروز تلویزیون در نسبت با محصولات به‌یادماندنی و تأثیرگذار قدیم تلویزیون کمتر است؟ مثلا برنامه «رادیو هفت» ابداً برنامه گران‌قیمتی برای تلویزیون نبود، اما الان دیگر پخش نمی‌شود. منصور ضابطیان، محمد صوفی و... جزو برنامه‌سازان گران‌قیمت تلویزیون نیستند، اما حضور آن‌ها تاب آورده شد؟
از گوشه و کنار می‌شنویم که با عوامل جوان‌تر، کمترشناخته‌شده و حتی خودی‌ترها، می‌شود برنامه‌هایی در آن سطح ساخت، اما نیازمند بودجه بهتر است.
نتیجه خودی و غیرخودی کردن برنامه‌سازها در تلویزیون، همین ورشکستگی است. آیا برنامه‌سازهایی که قبلا در تلویزیون کار می‌کردند و برای صداوسیما آبرو می‌آوردند، آدم‌های ناامنی بودند؟ آیا نسل جدیدتر و امن‌تر توانستند به آن اندازه موفق باشند؟ آیا کسی به جای آقای سعید بشیری آمد که بتواند برنامه‌ای در تراز «دو قدم مانده به صبح» شبکه 4 درست کند؟ شما می‌توانید اغلب شبکه‌ها را ببینید و هزینه‌ها مشخص است. قبول دارم که الان همه‌چیز گران‌تر شده، اما من درباره نسبت هزینه‌ها صحبت می‌کنم.
هزینه‌های امروز به نسبت هزینه‌های مسابقه‌ای در دهه 80 به همان نسبت رشد کرده؟ من می‌گویم اعداد بیشتر رشد کرده. پول فراوان خرج می‌شود، اما خروجی کجاست؟ ما حتی برنامه‌هایی سراغ داریم که ساخته می‌شود، اما پخش نمی‌شود! یعنی به قدری از سطح کیفی استاندارد، خارج است که حتی به آنتن هم نمی‌رسد. دست کم من دو عنوان را در شبکه 3 از نزدیک شاهد بودم که هزینه‌های زیادی هم برایشان صرف شد، اما پخش نشدند.
منبع:
خراسان
اصل راضی نگه داشتن کمپ حودیهاست .بقیه را ولش کن .
اموال عمومی را به حراج بگزارید و پولشو بدید صدا و سیما یک مشت چرت وپرت تحویل بدن تا گوستفندها خوشحال شوند
همین بودجه فعلی هم خیلی زیاده برای خبرهای بیات و کهنه ودروغ های تلویزیون اح اح اح ب این تلویزیون