فسیلی که نشان می‌دهد دایناسورها آواز می‌خواندند!

یک فسیل نادر اطلاعات جدیدی را در مورد تکامل در اختیار ما گذاشته است؛ تکاملی که به لطف آن قدیمی‌ترین دایناسور‌ها اجداد باستانی پرندگان را به وجود آورده‌اند. شاید برخی از این دایناسورها در دوره کرتاسه صدا‌های پرنده‌مانندی تولید می‌کرده‌اند. به گفته‌ی محققان، این قدیمی‌ترین فسیل حنجره‌ی شناخته‌شده برای علم است که نشان می‌دهد دایناسور زره‌پوش خاردار، حنجره‌ی مناسبی برای تولید صدا‌های خاص پرنده مانند داشته است.

 نمونه‌های باستانی حنجره نظیر این بشدت کمیاب هستند، چون این بافت‌های تنفسی معمولاً سالم باقی نمی‌مانند تا به یک مدرک فسیلی تبدیل شوند؛ اما برخلاف انتظار، حنجره‌ی این خمیده‌خزنده‌سان (پیناکوسور گرانگری) از حدود ۷۲-۸۴ میلیون سال پیش سالم باقی مانده است. این فسیل نادر در آغاز به عنوان یک ویژگی متفاوتِ گلوی دایناسور غیرپرنده شناسایی شد، اما مطالعه جدید نشان داد این فسیل در واقع حنجره است.

(فسیل حنجرۀ دایناسور)

پرندگان مجموعه‌ی بسیار خاصی از تجهیزات تنفسی به نام سیرینکس دارند که در ته نای آنها یافت می‌شود. این تجهیزات می‌تواند بدون نیاز به تار‌های صوتی موجود در پستانداران (که برخی از گونه‌ها مانند خفاش‌ها می‌توانند از آن برای ایجاد زوره‌ی مرگ استفاده کنند) صدا تولید کند.

در قلمروی حیوانات، حنجره سه عملکرد کلیدی دارد (محافظت از راه هوایی، تعدیل تنفسی و ارتباط صوتی)، اما در مورد پیناکوزاروس، به نظر نمی‌رسد حنجره برای بستن دهانه‌ی حنجره جهت دور نگهداشتن مواد خارجی از حنجره، خیلی خوب بوده باشد. خمیده‌خزنده‌سانی که مورد مطالعه قرار گرفت سیرینکس نداشت، اما حنجره‌ای به همین اندازه بزرگ و جنبشی داشت که به گفته محققان، گلو را باز نگه می‌داشت و بنابراین برای تنظیم جریان هوای پرنده‌مانند، به‌ویژه اصلاح صدا، خوب عمل میکرد.

در مجموع، چهار ویژگی حنجره‌ی پیناکوزاروس که شبیه به سیرینکسِ طوطی و گنجشک‌سانان بود، شناسایی شد. شکل آن نیز نزدیک‌ترین چیز به سیرینکس است که تا به حال در یک دایناسور غیرپرنده دیده شده است، بنابراین نشان‌دهنده نخستین گام در درک چگونگی تبدیل حنجره‌های چهارپایان به ساختار‌های تنفسی است که در پرندگان و خزندگان مدرن می‌بینیم.

صدا‌هایی که شاید این حنجره، پیناکوزاروس را قادر به تولید آن‌ها می‌کرده، صدا‌های بلند و انفجاری مانند خزندگان و پرندگان آوازی بوده است. آن‌ها از این صدا‌ها به روشی مشابهِ حیوانات مدرن، برای اظهار عشق، ارتباطات خانوادگی و همچنین دفاع از خود در برابر شکارچیان و قلمرویشان در برابر متجاوزان استفاده می‌کردند. بنابراین، نزدیک‌ترین صدا به صدا‌های دوران کرتاسه، صدای طوطی‌های امروزی است.

این مطالعه در مجله زیست‌شناسی ارتباطات منتشر شد.