رازگشایی از ژنوم اختاپوس و شباهتش به موجودات فرازمینی
اختاپوس ها یا هشت پاها موجودات بسیار عجیبی هستند، تا آن حد که بعضی ها این شک و تردید را دارند که نکند آنها منشأ غیرزمینی داشته باشند.
به راستی چطور می‌شود استتار بسیار سریع و ماهرانه آنها را توجیه کرد؟ سیستم عصبی آنها چطور هشت بازو و هزاران کلاهک مکنده روی بازوها را کنترل می‌کند؟ چرا هشت‌پاها نسبت به جانداران نزدیک به خود، اینقدر باهوش هستند، طوری که حتی می‌توانند پازل‌های ساده را حل و از ابزارها تا حدی استفاده کنند؟
به تازگی مقاله مهمی در نشریه معتبر نیچر به چاپ رسیده است که در پی پاسخ به این سؤالات از طریق بررسی دقیق ژنوم اختاپوس‌ها بوده است.
در دنیای بی‌مهره‌ها، اختاپوس‌ها موجودات بی‌همتایی از نظر بزرگی ژنوم هستند. در ژنوم آنها ۲.۷ میلیون باز آلی و ۳۳ هزار ژن وجود دارد.
یکی از شگفتی‌هایی که در ژن‌های اختاپوس‌ها وجود دارد، وجود ژن‌های protocadherin است. سابق برای این تصور می‌شد که این ژن‌ها تنها در مهره‌داران وجود دارند، اما حالا برای اولین بار در یک جاندار بی‌مهره هم یافت شده‌اند.
ما باید این ویژگی را به سایر ویژگی‌هایی که به طور غیرمترقبه در این جاندار ظاهرا پست، تکامل یافته هستند، اضافه کنیم، چیزهایی مثل چشم‌ها پیشرفته دارای عدسی، عنبیه و شبکیه یا سیستم گردش خون بسته و مغز بزرگ.
تکامل عجیب مغز و سیستم عصبی اختاپوس‌ها، هنوز هم اسرارآمیز است. اختاپوس‌ها به کمک سیستم عصبی پیشرفته‌شان می‌توانند در یک چشم برهم زدن استتار کنند. این کار از طریق انقباض و انبساط محفظه‌ای رنگدانه‌های مخصوص آنها به نام کروماتوفورها، صورت می‌گیرد. به این ترتیب آنها در چند هزارم ثانیه می‌توانند طرح و رنگ خود را تغییر بدهند.
از جمله ژن‌هایی دیگری که به تازگی در اختاپوس‌ها، مورد بررسی دقیق قرار گرفتند، ژن‌هایی هستند که مسئول توانایی چشیدن غذا از طریق کلاهک‌ها مکنده هستند.
خواندن مقاله نیچر را به کسانی که در زمینه ژنتیک تحصیل کرده‌اند و نیز سایر علاقه‌مندان توصیه می‌کنم.
68
