رمز اتحاد راهبردی ایران و سوریه در منطقه چیست؟

فیصل المقداد وزیر امور خارجه سوریه به دعوت حسین امیرعبداللهیان همتای ایرانی خود در تهران حضور پیدا کرد، این نخستین سفر فیصل المقداد به تهران در دولت سیزدهم است.

البته امیرعبداللهیان پیش‌تر بعد از تصدی وزارت امور خارجه یک بار در شهریور ماه و بار دیگر در مهر ماه به دمشق سفر کرده بود. حالا این سفر بهانه‌ای شد تا نگاهی به روابط دیرینه دو کشور مهم در غرب آسیا که نزدیکی بسیاری از جهت سیاسی به یکدیگر دارند، بیندازیم.

ایران و سوریه دو متحد با نفوذ در منطقه هستند که پیشینه روابط شان به چهار دهه می‌رسد. پیوند نام ایران و سوریه به عنوان شرکای راهبردی از زمان حافظ اسد شکل گرفت. حمایت او در دوران هشت سال دفاع مقدس به ایران آن زمانی که بعداز انقلاب در بحبوحه سیاسی قرار داشت از یاد نرفتنی است.

در مقابل ایران هم در زمان حمله داعش به سوریه از هیچ کمکی دریغ نکرد و با توان نظامی خود به راندن داعش از داخل مرز‌های سوریه پرداخت. امروز روابط میان دو کشور به درجه‌ای از اهمیت رسیده که دیگر برای طرفین معامله پذیر نیست. این روز‌ها روابط تهران دمشق با تحولات چند سال اخیر در منطقه نیز تغییر کرده و هر دو کشور بر دشمن دانستن رژیم صهیونیستی و حمایت از فلسطین اتفاق نظر دارند.

رئیس جمهور هم روز دوشنبه در دیدار فیصل مقداد وزیر خارجه سوریه با اشاره به اشتراک منافع دو کشور در مسایل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی اظهار کرد که امروز باید برنامه‌ریزی بلند مدت و همه جانبه‌ای برای توسعه و تعمیق روابط و مناسبات تهران و دمشق انجام شود و بر مبنای آن، در مسیر تامین منافع ملت‌های خود خصوصا در بخش اقتصادی گام برداریم.

رئیسی حجم مبادلات تجاری و اقتصای دو کشور را بسیار پایین‌تر از سطح مطلوب دانست و یادآور شد که ظرفیت‌های زیادی برای افزایش حجم و میزان تبادلات اقتصادی دو کشور وجود دارد که با فعال‌سازی همه ظرفیت‌های موجود می‌توان حجم تبادلات اقتصادی را به چندین برابر افزایش داد.

رئیس قوه مقننه حفظ امنیت و ثبات سوریه و حضور مقتدرانه این کشور در معادلات منطقه‌ای را حائز اهمیت دانست و اظهارداشت: امروز سوریه با رویکرد ضد صهیونیستی در خط مقدم مقاومت در برابر صهیونیست‌ها قرار دارد و تاریخ ایستادگی ستودنی ملت و دولت سوریه در مقابل تهاجمات ناجوانمرانه را با افتخار ثبت خواهد کرد.

پیش‌تر بشار اسد رئیس جمهوری سوریه نیز در گفت‌وگوی اختصاصی با شبکه خبری العالم؛ گفته بود که روابط راهبردی ایران و سوریه، تحت تاثیر مسائل جنوب و شمال قرار ندارد، این رابطه با همه جوانبش به طور واقعی با حال و آینده منطقه مرتبط است و تحت تاثیر قیمت‌های بازار بین‌المللی قرار نمی‌گیرد.

رئیس جمهوری سوریه همچنین درباره حضور نیرو‌های مستشاری ایرانی در سوریه در زمان داعش نیز گفته بود: دولت سوریه از همان اول از ایرانی‌ها و روس‌ها خواست در سوریه حضور یابند، زیرا به کمک این کشور‌ها نیاز داشت و ایران به درخواست سوریه پاسخ مثبت داد.

مهدی سبحانی سفیر جمهوری اسلامی ایران در سوریه روابط راهبردی تهران و دمشق را شامل تمامی حوزه‌ها، از جمله همکاری نظامی می‌داند که نشان دهنده حمایت از سوریه و به طور کلی بیانگر تقویت روابط میان دو کشور است. تعامل در روابط بین‌الملل شامل سطوح مختلفی از جمله همکاری، مشارکت، هم‌پیمانی و اتحاد است. ما (با یکدیگر) هم پیمان هستیم. این، بدان معناست که از مراحل و سطوح اولیه عبور کرده‌ایم و از آنجایی که دو کشور با یکدیگر متحد هستند، ما متناسب با سطح این روابط در حال توسعه روابط میان خود هستیم.

وی معتقد است که سطح همکاری ما با سوریه به بالاترین حد خود رسیده است، به ویژه توافق همکاری نظامی میان دو کشور وجود دارد. این توافق تمامی زمینه‌های همکاری را در بر می‌گیرد و در صورت لزوم، اعمال و اجرا می‌شود. سوریه بدون تغییر استراتژی از مرحله اصلی جنگ میدانی علیه خود عبور کرده؛ هدف دشمن شکست دولت سوریه، سقوط آن و تجزیه کشور بود و این، استراتژی برخی از کشور‌های استکباری نه تنها علیه سوریه، بلکه در برابر تعداد دیگری از کشور‌های بزرگ اسلامی است.

سوریه؛ تنها کشور عربی در خط مقدم مبارزه با صهیونیست‌ها

داوود احمدزاده تحلیلگر مسائل منطقه درباره سفر فیصل مقداد به تهران و اهمیت روابط با این کشور ضمن اشاره به پیشینه روابط دو کشور یادآور شد که به اعتقاد استراتژیک، ایران و سوریه از جمله اتحاد‌های دیرپای در خاورمیانه محسوب می‌شود که بعد از انقلاب اسلامی ایران متاثر از متغیر‌های مختلف در حوزه‌های متععد تدوام داشته است.

احمدزاده می‌گوید که سوریه از زمان حافظ اسد از جمله نخستین دولت‌هایی بوده که جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت و در طول هشت سال دفاع مقدس با توجه به بحبوحه سیاسی ایران در سطح منطقه و بین الملل در آن زمان حمایت‌های استراتژیک و قابل توجهی در رابطه با کشورمان انجام داد. دو بازیگر مطرح در خاورمیانه دارای روابط دیرینه و راهبردی هستند. این روابط بعد از وقوع ناآرامی‌ها در سوریه و تلاش‌های عربستان و کشور‌های همسو با آن برای ایجاد نامنی بیشتر در سوریه و سقوط دولت این کشور افزایش بیشتری داشت و ایران در قالب کمک‌های مالی و مستشاری تمام تلاش خود را برای ایجاد ثبات در سوریه و جلوگیری از فرورپاشی دولت این کشور به کار گرفت؛ بنابراین بعد از فروکش کردن ناآرامی‌ها و ایجاد ثبات، این کشور تلاش می‌کند با ایران روابط خودرا در سطح مطلوب نگه دارد.

سوریه متحد مهم عربی ایران است و در این سفر هم بسیاری از مسائل داخلی و خارجی مورد تبادل قرار خواهد گرفت که در مسائل منطقه و بین الملل دو کشور مواضع همسویی دارد، مناسبات دو جانبه ابعاد گسترد‌ه‌ای دارد و شامل مبادلات تجاری، احداث کارخانه‌های تراکتورسازی سیمان و بازیافت و تصفیه خانه‌های آب و همکاری در بخش بنادر می‌تواند از طرح‌های مهم ارائه شده در دیدار وزیران امور خارجه دو کشور باشد.

متاسفانه همکاری‌های اقتصادی ایران و سوریه هم پای همکاری‌های سیاسی رشد پیدا نکرده و تلاش می‌شود در این دیدار‌ها بحث سرمایه گذاری‌های مشترک و فناورری‌های نوین رایزنی شود. از موضوعات دیگر که ممکن است ایران و سوریه در مورد آن رایزنی کنند بحث تهدیدات بالقوه و بالفعل رژیم صهیونیستی است. با توجه تجاوزاتی که این رژیم به برخی مناطق سوریه و همچنین برای کشورمان دارد دو کشور تلاش دارند مواضع مشترکی را برای مقابله با این تهدیدات اتخاذ کنند.

او می‌گوید که سوریه و رژیم صهیونیستی از سال ۱۹۶۷ تاکنون در جنگ سرد به سر می‌برند و این رفتار سوریه یعنی بازی در پازل جمهوری اسلامی ایران و نکته دیگر اینکه سوریه عقبه مقاومت و حلقه ارتباطی مقاومت در منطقه بوده و هر گونه فروپاشی و تزلزل در نظام سیاسی این کشور می‌تواند به قطع ارتباط ایران با عقبه مقاومت در لبنان و فلسطین منجر شود و موقعیت‌هایی برای رژیم صهونیستی و به تبع آن آمریکا در منطقه را به وجود آورد.

این کارشناس مسائل منطقه در پایان یادآور شد که جریان مسلح و تکفیری که در سوریه جنگیده و می‌جنگند بیشتر سلفی وهابی تکفیری بوده و مورد حمایت سعودی و ایالات متحده است. حاکمیت این جریان در سوریه با توجه به حضور طالبان و داعش در منطقه و تفکر ضد شیعی عواقبی را متوجه ایران، عراق و شیعیان منطقه می‌کند؛ در نتیجه روابط استراتژیک تهران دمشق بیش از پیش اهمیت می‌یابد.