کشف کرمی که طلا می‌سازد!
در عمیق‌ترین بخش‌های اقیانوس آرام، کرم زرد درخشانی توانسته بقای خود را در یکی از سمی‌ترین نقاط زمین تضمین کند.
این جانور که در میان جریان‌های پر از آرسنیک و سولفید ناشی از دهانه‌های گرمابی زندگی می‌کند، سموم کشنده را بی‌اثر می‌سازد؛ به این صورت که آنها را به بلورهای معدنی طلایی تبدیل می‌کند و مرگبارترین مواد را به زرهی درخشان بدل می‌سازد.
کشف کرم مقاوم به سم
گونه‌ای کرم اعماق دریا که در اطراف دهانه‌های گرمابی زیست می‌کند، به روشی شگفت‌انگیز برای بقا دست یافته است: این جانور دو ماده مرگبار، آرسنیک و سولفید، را درون سلول‌های خود ترکیب می‌کند و از آنها معدنی بسیار کم‌خطرتر می‌سازد. این کشف که توسط «چائولون لی» از مؤسسه اقیانوس‌شناسی آکادمی علوم چین و همکارانش گزارش شده، در ۲۶ اوت در نشریه آزاد PLOS Biology منتشر شد.
این گونه که با نام Paralvinella hessleri شناخته می‌شود، تنها جانوری است که می‌تواند در داغ‌ترین مناطق دهانه‌های گرمابی اعماق غرب اقیانوس آرام دوام بیاورد. این دهانه‌ها آب‌های فوق‌داغ و سرشار از مواد معدنی بیرون می‌ریزند؛ آب‌هایی که غلظت بالایی از سولفید و آرسنیک دارند. با گذشت زمان، آرسنیک در بافت بدن کرم انباشته می‌شود و در برخی موارد، بیش از یک درصد وزن کل بدن او را تشکیل می‌دهد.
زندگی در اعماق سمی دریا
برای کشف راز بقای P. hessleri در چنین محیط مرگباری، گروه لی از میکروسکوپی پیشرفته همراه با تحلیل‌های DNA، پروتئین و شیمیایی بهره برد. نتایج پژوهش نشان داد که این کرم یک فرآیند سم‌زدایی کاملاً تازه در اختیار دارد: او ذرات آرسنیک را در سلول‌های پوستی به دام می‌اندازد؛ سپس این ذرات با سولفید موجود در مایعات گرمابی ترکیب شده و خوشه‌هایی از معدنی زرد و درخشان به نام «اورپیمنت» (orpiment) را شکل می‌دهند.
این سازوکار عجیب نمونه‌ای است از آنچه پژوهشگران «مبارزه با سم با سم» می‌نامند؛ روشی که به کرم اجازه می‌دهد در محیطی زندگی کند که برای هر موجود دیگری کشنده است. بررسی‌های دیگر نشان می‌دهد گونه‌های خویشاوند همین کرم و حتی برخی حلزون‌ها در غرب اقیانوس آرام نیز مقادیر زیادی آرسنیک در بدن خود ذخیره می‌کنند و شاید از سازوکاری مشابه بهره ببرند.
مبارزه با سم به کمک سم
همکار این پژوهش، دکتر «هاو وانگ»، می‌گوید:
«این نخستین سفر من به اعماق دریا بود و آنچه بر صفحه مانیتور ROV دیدم مرا مبهوت کرد. کرم‌های زرد درخشانی که با نام Paralvinella hessleri شناخته می‌شوند، چیزی کاملاً متفاوت بودند؛ آنها در پس‌زمینه تیره دهانه‌ها و لایه سفید زیست‌لایه، مانند جواهراتی زنده خودنمایی می‌کردند. باورش سخت بود که موجودی بتواند در چنین محیطی نه تنها زنده بماند، بلکه شکوفا شود.»
او می‌افزاید:
«آنچه کشف را شگفت‌انگیزتر می‌کند این است که همان کانی سمی و طلایی که این کرم تولید می‌کند ـ اورپیمنت ـ روزگاری در دوران میانه و رنسانس توسط نقاشان ارزشمند شمرده می‌شد. هم‌نشینی عجیب زیست‌شناسی و تاریخ هنر، آن هم در اعماق اقیانوس!»
پیوندی عجیب با تاریخ هنر
نویسندگان مقاله اشاره می‌کنند: «مدت‌ها از ماهیت دانه‌های زرد درون‌سلولی متحیر بودیم. رنگشان زنده و شکلشان تقریباً کاملاً کروی بود. تنها با ترکیبی از میکروسکوپ، طیف‌سنجی و تحلیل رامان بود که دریافتیم آنها کانی اورپیمنت هستند ـ کشفی شگفت‌آور.»
آنها در پایان می‌نویسند: «امیدواریم این الگوی «مبارزه با سم به کمک سم» الهام‌بخش دانشمندان باشد تا دوباره بیندیشند که بی‌مهرگان دریایی چگونه با عناصر سمی محیط خود تعامل می‌کنند و شاید حتی آنها را به خدمت می‌گیرند.»
