خودکشی پزشک متخصص بیمارستان ایرانمهر در سیستان و بلوچستان

سیستان و بلوچستان، استانی که خود با محرومیت‌های درمانی دست و پنجه نرم می‌کند، این روزها شاهد یکی از تلخ‌ترین حوادث ممکن بود. دکتر اکرم شیری، متخصص داخلی و از پزشکان بیمارستان ایرانمهر، در اقدامی به زندگی خود پایان داد. بر اساس گزارش همکارانش، فشار کاری بسیار سنگین و شرایط طاقت‌فرسای کاری، علت اصلی این تصمیم غم‌انگیز عنوان شده است. این حادثه، تنها یک تراژدی شخصی نیست، بلکه نشانه‌ای هشداردهنده از یک بحران ملی در سیستم سلامت ایران است. دکتر شیری، یکی از همان قهرمانان خاموشی بود که در خط مقدم مقابله با بیماری‌ها، اغلب در سایه و بدون قدردانی مناسب، خدمت می‌کرد.

متأسفانه، این اولین مورد از این دست حوادث نیست. در ماه‌های اخیر، اخبار خودکشی چندین پزشک و پرستار دیگر نیز گزارش شده که همگی از فرسودگی شغلی، فشار کاری بی‌امان و شرایط سخت اقتصادی رنج می‌برده‌اند. این روند، تصویری تاریک از وضعیت کادر درمان ترسیم می‌کند. مرگ دکتر شیری باید به عنوان یک فریاد کمک‌خواهی از سوی تمام جامعه پزشکی ایران تلقی شود. اگرچه او سکوت کرد، اما این حادثه باید آنقدر بلند باشد تا مسئولان را از خواب بیدار کند و تغییرات ساختاری ضروری را رقم بزند. این تراژدی را می‌توان نماد یک فاجعه سیستمیک در نظام سلامت ایران دانست. تحلیل آن از چند بعد ضروری است:

۱. عوامل مستقیم و غیرمستقیم منجر به فرسودگی

• حجم کاری غیرمتعارف

  پزشکان در ایران، به ویژه در استان‌های محروم، با حجم عظیمی از بیماران روبرو هستند. شیفت‌های طولانی ۲۴ ساعته و حتی ۴۸ ساعته، نه یک استثنا، که یک رویه تبدیل شده است. این امر هیچگاه با استراحتی مناسب جبران نمی‌شود.

• فشار احساس گناه

  پزشکان اغلب مجبورند در شرایطی کار کنند که منابع کافی (دارو، تجهیزات، تخت) وجود ندارد. این که نتوانند بهترین مراقبت را ارائه دهند، باعث یک آسیب اخلاقی عمیق و احساس گناه می‌شود.

• فقر و استرس اقتصادی

  علیرغم سال‌ها تحصیل سخت، درآمد بسیاری از پزشکان، به ویژه در بخش دولتی، با هزینه‌های زندگی همخوانی ندارد. این موضوع به استرس ناشی از کار، استرس مالی نیز اضافه می‌کند.

• خشونت علیه کادر درمان

  افزایش خشونت کلامی و فیزیکی از سوی بیماران یا همراهان آنان، محیط کار را به یک محیط پراسترس و ناامن تبدیل کرده است.

• فقدان حمایت روانی

  هیچ سیستم هدفمندی برای ارائه حمایت روانی به پزشکانی که تحت فشارهای شدید هستند، وجود ندارد.

۲. تبعات این بحران بر سیستم سلامت

• فرار مغزها

  بسیاری از پزشکان نخبه و جوان، با مشاهده این شرایط، یا به طور کامل حرفه خود را رها می‌کنند یا به فکر مهاجرت می‌افتند. این امر سیستم سلامت را با کمبود نیروی متخصص مواجه می‌کند.

• کاهش کیفیت مراقبت

  یک پزشک فرسوده، خسته و افسرده نمی‌تواند تصمیمات بالینی بهینه بگیرد. این امر مستقیماً بر کیفیت درمان و ایمنی بیمار تأثیر منفی می‌گذارد.

• از بین رفتن اعتماد عمومی

  وقتی مردم ببینند که سیستم درمانی در حال فروپاشی است و پزشکانش به نقطه شکست رسیده‌اند، اعتماد خود را به کل سیستم سلامت از دست می‌دهند.

۳. راهکارهای فوری و بلندمدت

فوری

• ایجاد خطوط بحران و خدمات مشاوره رایگان و محرمانه مخصوص کادر درمان.
• بازنگری در ساعات کاری و تعداد شیفت‌ها و اجرای دقیق قانون.
• افزایش امنیت فیزیکی در بیمارستان‌ها.

بلندمدت

• تجدید نظر اساسی در بودجه سلامت و تخصیص منابع بیشتر برای جبران خدمات و استخدام نیروی انسانی.
• ایجاد یک فرهنگ سازمانی حمایتگر در بیمارستان‌ها که در آن فرسودگی شغلی به رسمیت شناخته شود و مورد توجه قرار گیرد.
• آموزش مهارت‌های مقابله با استرس و مدیریت خستگی در دوران تحصیل و کار برای پزشکان.

۴. جمع‌بندی: یک بحران ملی که نیاز به عزم ملی دارد

خودکشی دکتر اکرم شیری یک هشدار قرمز است. این تنها یک «مشکل پزشکان» نیست، یک مشکل ملی است که امنیت سلامت همه شهروندان را تهدید می‌کند. یک سیستم درمانی که عوامل خود را می‌کشد، در نهایت نمی‌تواند از هیچکس مراقبت کند. مسئولان وزارت بهداشت، مجلس و قوه قضائیه باید این موضوع را به عنوان یک اولویت ملی بپذیرند. این تراژدی نباید به سادگی فراموش شود. باید به یک نقطه عطف تبدیل شود که منجر به تغییرات بنیادین در نحوه برخورد با ارزشمندترین دارایی سیستم سلامت، یعنی «نیروی انسانی» آن شود. سکوت در برابر این فاجعه، برابر با همدستی در نابودی سیستم سلامت کشور است.