آرامستان تاریخی دولاب، نگرانی یا احیا

گورستان دولاب (اکبرآباد، سلیمانیه)، بزرگ‌ترین گورستان تاریخی مسیحیان در تهران است که پیش‌تر در محدوده زمین‌های کشاورزی روستای قدیمی دولاب در شرق تهران قرار گرفته بود، اما اکنون، میان محله‌ای مسکونی به همین نام جای دارد.

نخستین سنگ گورهای یافته شده در این گورستان متعلق به اواسط سده نوزدهم میلادی (اوایل دوره ناصرالدین‌شاه قاجار) است و آخرین تدفین‌ در سال ۱۹۹۶ م/۱۳۷۵ ش صورت گرفته است.

گورستان دولاب با حدود ۷۵ هزار مترمربع مساحت، از چهار بخش ارامنه، کاتولیک‌ها، ارتدوکس‌ها و آشوری‌ها تشکیل شده است.

مالکیت و مدیریت گورستان دولاب، افزون بر خلیفه‌گری ارامنه تهران در اختیار برخی سفارتخانه‌های خارجی است؛ زیرا در آن‌جا افرادی با ملیت‌های گوناگون روسی، گرجی، فرانسوی، یونانی و لهستانی به خاک سپرده شده‌اند.

یکی از مهم‌ترین بخش‌های گورستان دولاب، بخش لهستانی‌هاست که در آن شماری از آوارگان لهستانی جنگ جهانی دوم که به ایران پناه آورده بودند و پیش از بازگشت به کشورشان از دنیا رفتند، دفن شده‌اند.

برخی از افراد نامدار خفته در گورستان دولاب را می توان «ژوزف دزیره تولوزان» پزشک فرانسوی ناصرالدین‌شاه قاجار، «کنت دومونت فرت» پایه‌گذار و نخستین رییس نظمیه، پلیس شهری تهران در دوره قاجار، «آنتوان سوریوگین» عکاس گرجی‌تبار معاصر که بخش‌های مهمی از عکس‌های تاریخی ایران و شهر تهران توسط او برداشته شده است، «نیکلای مارکوف» معمار گرجی‌ و طراح بسیاری از بناهای مهم تهران در دوره پهلوی اول و «اونس اوگانیانس» نخستین کارگردان سینمای ایران و برخی دیگر نام برد.

حال از طرفی داخل گورستان‌های ارامنه، ارتدکس شرقی (روس‌ها، گرجی‌ها و یونانی‌ها) و لهستانی‌ها تمیز و علف‌های هرز آن از هفت ماه پیش تا کنون برچیده شده و چند چشمه سرویس بهداشتی نیز در گورستان ارامنه به جای سرویس بهداشتی قدیمی آن درحال ساخت است.

اما در این طرح ساماندهی هیچ اتفاق جدیدی برای سنگ قبرها و یا صلیب‌های شکسته نیفتاده است و حتی استحکام بخشی برخی از بناهای آن مانند آرامگاه شاهزاده گرجی را.

اما گورستان آشوری‌های این مجموعه همچنان بسته و وضعیت آن نامناسب است. از سویی متولیان این گورستان ها نیز همچنان اجازه بازدید به افراد مختلف را نمی‌دهند. به خصوص این مشکل در بازدید از مجموعه گورستان ارامنه وجود دارد.

آرامستان دولاب و میدانگاه آن منطبق با ضوابط میراثی

علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران درباره بازدید از آرامستان های دولاب در منطقه ۱۴ شهرداری تهران و ساماندهی این مجموعه، گفت: شورای شهر برای اینکه آرامستان‌های دولاب ساماندهی شود اعتباری را مصوب کرد.

وی با بیان اینکه ایجاد میدانگاه در محور این آرامستان در حال اجراست اظهار داشت: در طراحی و اجرای میدانگاه و ساماندهی آرامستان ها ضوابط میراث فرهنگی رعایت شده است و در این رابطه نگرانی نداریم.

اعطا افزود: به تازگی نگرانی‌هایی برای ساماندهی این آرامستان از سوی برخی فعالان میراث فرهنگی مطرح شده است.

وی با تاکید بر اینکه نگرانی فعالان میراث در مورد آرامستان‌های دولاب به دلیل تجربه برخی اقدامات غیر اصولی در سالیان گذشته است گفت: صدای فعالان میراث فرهنگی، جامعه را نسبت به ارزش های فرهنگی و تاریخی حساس می‌کند.

عضو شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: ممکن است برخی اعتراضات به جا و صحیح هم نباشد و پاسخ‌های روشن کارشناسی داشته باشد، اما باعث می‌شود گفت و گوی اجتماعی شکل بگیرد و جامعه حساس شود.

سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: همواره پیگیر موضوعات حوزه میراث فرهنگی هستم و خود را صدای جامعه فعالان میراث‌فرهنگی می‌دانم و حساسیت‌ها و نقطه نظرات آنها را دنبال و با آنان نیز گفت وگو می‌کنم.

وی افزود: وقتی دیدم حساسیت هایی در رابطه با آرامستان دولاب مطرح شده است با توجه به اینکه به صورت مستمر در جریان کار بودم، با این حال به بازدید رفتم تا از نزدیک در جریان فعالیت‌ها قرار گیرم.

اعطا عنوان کرد: فکر می‌کنم می‌شود با اطمینان سخن گفت که نه در ساماندهی فضای شهری میان پنج آرامستان در قالب یک میدانگاه و نه در فضای داخلی آرامستان‌ها هیچ گونه اقدام نامناسبی صورت نگرفته و چارچوب‌های میراث نقض نشده است.

میراث فرهنگی در بهسازی سطوح نظارت دارد

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران نیز در این ارتباط گفت: بهسازی بافت سطوح گورستان دولاب منطقه ۱۴ توسط شهرداری و سازمان زیباسازی و با نظارت میراث فرهنگی استان تهران انجام می شود.

پرهام جانفشان در گفت و گو با ایرنا ادامه داد: هم اینک شهرداری به عنوان متولی این گورستان شناخته می‌شود و در نظر دارد برای ساماندهی این محوطه بهسازی و اصلاح محوطه انجام دهد.

وی بیان کرد: در این راستا هر گونه عملیات با نظارت کامل میراث فرهنگی استان تهران انجام می شود تا هیچ مشکل و نگرانی در خصوص تغییر و تخریب آن به وجود نیاید.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران، مدیریت آرامستان دولاب با شهرداری است ولی قبل از انجام عملیات عمرانی در محوطه های تاریخی باید از میراث فرهنگی استعلام قانونی اخذ شود در غیر این صورت از ادامه فعالیت آنها جلوگیری می شود.

مطرح شدن دولاب به عنوان پلازهای محلی

در این راستا رییس کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای اسلامی شهر تهران گفت: ساماندهی اطراف و پیاده رو سازی بیرونی مجموعه مد نظر است و تنها با ایجاد میدان و پیاده راه برای مردم، این محل را به عنوان پلازای محلی معرفی خواهیم کرد.

حسن خلیل آبادی در پاسخ به این سوال که بسیاری از فعالان میراث فرهنگی تجربه تخلی از اجرای طرح های مشابه در اماکنی همچون امامزاده عبدالله داشته و نگرانی خاصی در خصوص تغییر در سنگ های قبور دارند گفت: به هیچ عنوان جای نگرانی وجود ندارد بلکه این اقدام با نظارت میراث فرهنگی، سفارتخانه ها و بازماندگان متوفیان در حال انجام است.

وی بیان کرد: مجری این طرح سازمان نوسازی شهرداری و بهشت زهرا(س) تهران هستند که هر مرحله مرمت و اجرای طرح تنها با نظر میراث فرهنگی محقق می شود.

منبع: ایرنا

68