نوروز چگونه در کشور ما جاودانه باقی مانده است؟

نوروز مهم‌ترین و بزرگترین عید ایرانیان است که دارای ریشه‌ها و پیوندهای عمیق در تاریخ و فرهنگ ایران است. این جشن بزرگ امروز علاوه بر ایران در 10 کشور دیگر بزرگ داشته می‌شود. اگر به دلایل ماندگاری این مراسم بخواهیم بپردازیم باید کارکردها و ارزش‌هایی را که نوروز به همراه داشته است را مورد توجه قرار دهیم.

این عید بزرگ به علت عناصر غنی فرهنگی و کارکردهای موثری که در خود داشته، بعد از ورود اسلام به ایران نیز همچنان باقی مانده است. اما اگر به جشن مهرگان که یکی دیگر از جشن‌های مهم ایرانیان بوده است، امروز اثری از خود به جای نگذاشته است.

یکی از کارکردهای نوروز، ارزش و اعتبار به لحاظ تاریخی و اسطوره‌ای است. روزی خجسته که جمشید پادشاه پیشدادی بر تخت نشست و آن روز که مصادف با نخستین روز از فصل بهار بوده است را «روز نو» و یا نوروز نامگذاری کردند.

کارکرد دیگر نوروز، پیوند انسان با طبیعت و آفرینش است. حلول ماه فروردین و فصل بهار هنگامه شکوفایی و رستن گل‌ها و گیاهان است. در فرهنگ نوروز همواره به عناصر طبیعی و حفظ طبیعت توجه ویژه‌ای شده است. مراسم سیزه به در و سنت سبزه گذاشتن بر خوان هفت سین، هدیه داده بوته‌های گل و کاشتن درخت از جمله نکات ارزشمندی است که در زندگی مردمان ایران که پیشتر به کشاورزی اشتغال داشته اند، دارای اهمیت و اعتبار بوده است.

نوروز یک هنگام خاص و شگفت انگیز است که آغاز آن با دگرگونی حال و احوال ما همراه است. زمانی مقدس و ویژه که همواره سعی داریم با آداب و تشریفات خاصی آن‌را برگزار نماییم. حلول سال نو و هنگام تحویل سال، همواره تداعی کننده پیوند ریشه دار ایرانیان با خداوند بخشنده و مهربان است. کارکرد معنوی نوروز یکی از عوامل ماندگاری آن است.

نوروز از دیدگاه اجتماعی علاوه بر ایجاد پیوندهای فرهنگی میان اقوام، طوایف و مردمان نواحی مختلف کشورمان، عامل انسجام و یکپارچگی ملی است و این امر موجب حفظ و پایداری ملی بوده است. این رسم کهن عامل مهم هویت اجتماعی و فرهنگی است که با هنجارها، ارزش‌ها و سنت‌هایی که به همراه داشته توانسته میان نسل‌های مختلف، ارتباط مفهومی ارزنده‌ای ایجاد کند.

از دیدگاه مردمشناسانه باید به حفظ شعایر و سنت‌های نیک نوروز توجه نماییم. نخست اینکه نوروز از اسفندماه آغاز می‌شود. سنت‌هایی همچون خانه تکانی، خرید و نو کردن وسایل، بخشش و هدیه دادن وسایل اضافه به نیازمندان، خرید کردن، زیارت اهل قبور در آخرین پنجشنبه سال، چهارشنبه سوری، سفره هفت سین، شعر خوانی و آوازخوانی حاجی فیروز، نوروز خوانی خوانندگان، مراسم تحویل سال نو، عیدی دادن، صله ارحام و دید و بازدید، سیزده به در و موضوعات دیگری که همه و همه با نمادها و معانی پر رمز و راز در زندگی ایرانیان وجود دارد و دارای ارزش و کارکرد است. لزوما مهمترین کارکرد آن نیز ایجاد حس خوب و نشاط و امیدواری به زندگی است.

سنت‌های نوروز همواره موجب بروز خصلت‌های انسانی و منش‌های اخلاقی مهمی است در درون مایه همه وجود دارد اما شاید به دلایل مختلف اجتماعی کمتر فرصت بروز یافته باشند اما نوروز فرصتی مغتنم برای حضور و ظهور اخلاقیات و مرام‌های انسانی است.

35