عزلت علم؛ تسریع‌کننده بحران اقلیمی در جهان
ایران با بحران آب روبرو است و در کنار بحث‌هایی درباره راه‌حل‌هایی مانند صرفه‌جویی در مصرف، پرداختن به ریشه‌های این بحران از جمله تغییرات بی‌سابقه آب و هوایی نیز ضروری است.
هشدار درباره خطرات تغییرات اقلیمی، به‌ویژه برای کشورهای در حال توسعه، بی‌اساس نیست. از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳، به‌دلیل گرم شدن زمین، سطح دریاها به‌طور میانگین ۴.۳ سانتی‌متر بالا آمده و دمای هوا نیز ۱.۳ درجه سلسیوس افزایش یافته؛ تحولی که اکوسیستم‌هایی مانند وانواتو را در معرض تهدید جدی قرار داده است. به دلیل همین بحران‌های جدی، جهان به درک درستی از تهدید تغییرات آب‌وهوایی رسیده و درباره زیان‌بار بودن گازهای گلخانه‌ای اجماعی جهانی شکل گرفته است.
با این حال، دولت فعلی ایالات متحده آمریکا در تلاش است تا پایه‌های علمی این اجماع را زیر سؤال ببرد. این دولت می‌خواهد ارزیابی سال ۲۰۰۹ آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا مبنی بر «مضر بودن گازهای گلخانه‌ای برای سلامت و رفاه عمومی» را بازبینی کند. این ارزیابی، مبنای ده‌ها مقررات زیست‌محیطی در بیش از یک دهه گذشته بوده و لغو آن می‌تواند نظام محیط زیستی آمریکا را از پایه دچار تزلزل کند.
این اقدام بلافاصله توجه عمومی را برانگیخت. رسانه‌هایی مانند روزنامه نیویورک تایمز هشدار دادند که در صورت لغو این ارزیابی، نه فقط محدودیت‌های فعلی آمریکا بر خودروها، کارخانه‌ها و نیروگاه‌های آلاینده برداشته می‌شود، بلکه برنامه‌های آتی مقابله با تغییرات آب و هوایی نیز با اختلال مواجه خواهد شد.
نگران‌کننده‌تر اینکه این اقدام تنها بخشی از یک رویکرد نظام‌مند در دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده برای تضعیف سیاست‌های زیست‌محیطی است. اسناد افشاشده نشان می‌دهد ترامپ پیشنهاد کرده بخش زیادی از پروژه‌های تحقیقاتی مربوط به تغییرات اقلیمی اداره ملی اقیانوسی و جوی در سال ۲۰۲۶ قطع بودجه شود؛ از جمله تعطیلی رصدخانه مونا لوا در هاوایی و سه ایستگاه کلیدی دیگر برای پایش گازهای گلخانه‌ای.
دولت کنونی آمریکا تقریباً تمام بودجه‌های فدرال مقابله با تغییرات اقلیمی را حذف کرده و مقررات زیست‌محیطی زیادی را لغو کرده تا سیاست‌های مدنظر صنایع نفت، گاز و معدن را پیش ببرد. برای نمونه، در لایحه جدید کاهش مالیات و مخارج که در مجلس نمایندگان تصویب شد، شماری از سیاست‌های حمایتی از انرژی‌های سبز پیش از موعد لغو شده‌اند.
این رویکرد در سطح بین‌المللی نیز نمایان است. ترامپ بلافاصله پس از آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری خود، بار دیگر از توافق پاریس خارج شد؛ توافقی الزام‌آور در چارچوب کنوانسیون سازمان ملل درباره تغییرات اقلیمی که نزدیک به ۲۰۰ کشور به آن پیوسته‌اند و یکی از پایه‌های توسعه پایدار جهانی به‌شمار می‌رود.
از لغو ارزیابی زیان‌بار بودن گازهای گلخانه‌ای تا خروج از توافق‌های بین‌المللی، همه این اقدامات نشانگر بی‌اعتنایی دولت فعلی آمریکا به حفاظت از محیط زیست است. این دولت مسائل زیست‌محیطی را در تعارض با تولید و اشتغال می‌داند و رئیس‌جمهور فعلی آمریکا بارها ادعا کرده که توافق پاریس برای اقتصاد آمریکا مضر است و به صنایعی مانند زغال‌سنگ و فولاد آسیب می‌زند.
اما نکته‌ای طعنه‌آمیز در این میان وجود دارد. آمریکا در حالی از پذیرش مسئولیت‌های بیشتر زیست‌محیطی سر باز می‌زند که کشورهای توسعه‌یافته غربی در مذاکرات جهانی خواهان مسئولیت‌پذیری بیشتر کشورهای در حال توسعه هستند. با این حال، وقتی پای منافع اقتصادی به میان می‌آید، آمریکا با سرعت به سمت سوخت‌های فسیلی بازمی‌گردد و برخی کشورهای اروپایی نیز از اهداف کربن‌خنثی خود عقب‌نشینی کرده‌اند.
این «عزلت علم» و ترک مسئولیت‌های جهانی، بنیان‌های امید به نجات جمعی را ویران می‌کند. اقدامات آمریکا تعهدات بین‌المللی را بی‌ثبات می‌سازد و نشان می‌دهد که در مواجهه با منافع اقتصادی، حتی اصول علمی نیز قربانی می‌شوند. در شرایطی که ایران با خشکسالی گسترده و جزایر اقیانوس آرام با بالا آمدن سطح دریا دسته و پنجه نرم می‌کنند، باید درک کرد که بحران اقلیمی، جنگی بدون جزیره امن است و خیانت به اجماع علمی، سرانجام دامن همه را خواهد گرفت. آیا سیل‌های اخیر در تگزاس، زنگ خطر به حساب نمی‌آید؟
