پیام حضور بشار اسد در نشست اتحادیه عرب در عربستان چیست؟

به گزارش المانیتور،  بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، روز پنج‌شنبه در صحنه‌ای که علناً پیروزمندانه‌ترین لحظه او در جهان عرب از زمان آغاز درگیری‌ها در سال 2011 بود، وارد عربستان سعودی شد. این سفر، بازگشت اسد و مشارکت سوریه در جلسات اتحادیه عرب از ابتدا زیر ذره‌بین ایالات متحده آمریکا و نقشی که سوریه از این پس در عرصه منطقه‌ای و فرامنطقه ای ایفا خواهد کرد قرار گرفت.

پیش از حضور بشار اسد در جده، ریاست جمهوری سوریه روز پنجشنبه اعلام کرده بود که اسد در روزهای پنج شنبه و جمعه در جده خواهد بود که اولین سفر او به عربستان در بیش از یک دهه گذشته است. اوایل ماه جاری میلادی بود که اتحادیه عرب موافقت خود را با بازگشت سوریه به این نهاد عربی اعلام کرد تا نشست روز جمعه به نخستین نشست این اتحادیه تبدیل شود که بشار اسد در آن حضور دارد. همانطور که انتظار می‌رفت حضور اسد در این نشست که با وجود مخالفت ایالات متحده و برخی کشورهای عربی برگزار شد، توجهات را به خود جلب کند. به گفته برخی کارشناسان، انگیزه بازگرداندن سوریه به اتحادیه عرب یک موضوع امنیت ملی برای برخی از کشورهای عضو اتحادیه است و با دغدغه آنها درباره جمعیت پناهندگان سوری  و قاچاق مواد مخدر همپوشانی کامل دارد.

در چند سال اخیر تبدیل شدن سوریه به کانالی برای عبور ماده مخدر کاپتاگون به معضل جدی برای کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس تبدیل شده است. ( کاپتاگون Captagon نام تجاری یک ماده شیمیایی محرک سیستم عصبی به نام فنتیلین است که از ترکیب دو ماده آمفتامین و تئوفیلین به دست می آید. از کاپتاگون با عناوینی همچون شجاعت شیمیایی و کوکائین فقرا، مخدر جهادی نیز یاد می‌شود. )

کاپتاگون به عنوان یک ماده مخدر بسیار اعتیادآور از طریق اردن از مرز سوریه و لبنان عبور می کند تا به کشورهای عربی خلیج فارس از جمله عربستان سعودی برسد. این مساله در حالی به بحران برای کشورهای عربی منطقه تبدیل شده که ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، در ماه آوریل در دیدار با همتایان خود در عربستان سعودی و امارات به اهمیت مقابله با تداوم قاچاق این ماده مخدر اشاره کرد. امان در همان تاریخ در این ماه یک حمله هوایی نادر به داخل سوریه یک محموله قاچاق این ماده را هدف قرار داد.

اما انگیزه بشار اسد از پذیرش بازگشت سوریه به اتحادیه عرب چیست؟ رابرت فورد، دیپلمات کهنه کار ایالات متحده و آخرین سفیر ایالات متحده در سوریه معتقد است که انگیزه بشار اسد صرفا مالی و اقتصادی است. اقتصاد سوریه پس از 12 سال جنگ و زلزله مرگبار ماه فوریه عملا از هم پاشیده است.

رابرت فورد در این باره به المانیتور گفت: بشار اسد از موضوع پناهندگان برای جلب مشوق های مالی استفاده خواهد کرد. سوریه قرار است وعده‌های مختلفی بدهد و بگوید که اگر حمایت مالی دریافت نکنیم، نمی‌توانیم سوریه را بازسازی کنیم تا پناهندگان بتوانند به خانه‌های خود بازگردند، یا نیروهای امنیتی خود را تقویت کنیم تا تجارت مواد مخدر را مسدود کنیم.

سوال مهم این است که آیا اجلاس جده  که قطعا با «وعده‌های خوب» در مقابل دوربین‌ها به پایان خواهد رسید در واقعیت نتیجه متفاوتی خواهد داشت.

پاسخ این است که عادی سازی رابطه  با  بشار اسد در سایه  تحریم هایی که  نادیده گرفته می شوند و بازگشت آوارگان همگی با موانع فزاینده ای روبرو هستند.

رابرت فورد معتقد است که اسد هیچ قصدی برای بازگرداندن آوارگان سوری به کشور به این زودی ندارد و اگر کشورهای حاشیه خلیج فارس تلاش کنند برای حمایت از نیروهای امنیتی سوریه پولی را به این کشور انتقال دهند، با فشار آمریکا مواجه خواهند شد. او در این باره به المانیتور می‌گوید: «کشورهای خلیج‌فارس به طور ناگهانی متوجه خواهند شد که اگر هرگونه انتقال مالی به دولت اسد انجام شود با مخالفت آمریکا روبه رو خواهند شد.»

قانونگذاران دموکرات و جمهوری خواه ایالات متحده روز پنجشنبه گذشته یک لایحه دو حزبی را برای گسترش توانایی واشنگتن در اعمال تحریم ها علیه سوریه با تقویت قانون سزار 2020 ارائه کردند. این به عنوان هشداری برای کشورهای دیگر تلقی می شود که به دنبال عادی سازی روابط با اسد و پیش از نشست سران هستند.نکته مهم این است که عربستان سعودی و دیگران تسلیم فشارهای آمریکا شوند و به توافقات احتمالی اجلاس سران برای تامین مالی عمل نکنند، امکان بازگشت وضعیت با سوریه به پیش از عادی سازی رابطه اعراب با بشار اسد وجود دارد.

یک نگاه بدبینانه که فورد در گفت و گو با المانیتور مطرح می‌کند این است که اگر اسد متوجه شود کمک های مورد انتظار را دریافت نمی کند ممکن است از  تجارت کاپتاگون به عنوان اهرم فشاری علیه کشورهای خلیج استفاده کند.