آیا قیمت دلار، دولت ایران را ورشکست می‌کند؟ آیا ایران پای میز مذاکره مجددا با آمریکا می‌نشیند

در انتهای هفته اخیر، قیمت ارز در تهران بالاتر رفت و همین امر باعث اعتصاب های مختلفی در بازار تهران شد. همین اعتصابات و شورش ها فشار ها روی رئیس جمهور روحانی برای اقدام فوری جهت اصلاح اقتصاد ایران بیشتر و بیشتر کرد.

در روز سه شنبه، قیمت دلار در ایران به مبلغ 79.000 ریال رسید. دلار آمریکا در بازار سیاه حتی از این هم بیشتر بود و با قیمت 10.000 ریال معامله شد.

کارشناسان معتقدند که عواملی چون تزلزل برجام و ابهام در آینده آن پس از خروج واشنگتن از آن و بازگشت تحریم های آمریکا و همچنین افزایش قیمت کالاهای وارداتی، موجب آشفتگی بازار ارز در ایران شده است.

فساد اداری و سوء مدیریت اقتصادی این مشکل و بحران را پیچیده تر کرده است. اضطراب در بازار مرکزی تهران با اعتصاب مغازه داران آغاز شد و این هفته یک سری مشکلات را به وجود آورد. این اتفاق باعث شد که رئیس جمهور حسن روحانی روز پنج شنبه از مردم بخواهد تا "آرامش" خود را حفظ کنند و در مقابل فشارهای اقتصادی متحد شوند.

آیت الله علی خامنه ای، رهبر انقلاب اسلامی بارها تاکید کرده است که اقتصاد "مهمترین مسئله ای" است که کشور با آن مواجه است و بارها از دولت خواسته است تا با کسانی که امنیت اقتصادی را مختل می کنند، مقابله کند.

دادستان جعفر دولت آبادی همچنین در این رابطه گفته است که تعدادی از تظاهرکنندگان پس از اعتراضات اخیر بازداشت شده اند.

اما بسیاری معتقدند که اقتصاد کشور با این اعمال نظرهای سیاسی و مقابله ها اصلاح نمی‌شود. بسیاری از اقتصاددانان ایرانی معتقد اند دولت برای توقف بحران اقتصادی کشور باید اهدای ارز دولتی به مسافران خارجی را متوقف کند.

با توجه به سیاست های دولت، هر ایرانی که به خارج از کشور سفر می‌کند، می‌تواند حداکثر 1000 دلار با تخفیف دولتی و با مبلغی معادل با نیمی از قیمت بازار خریداری کند.

هر ساله بین 10 میلیون الی 12 میلیون ایرانی به خارج از کشور سفر می‌کنند و در حدود 20 میلیون دلار هزینه بر دوش دولت می‌گذارند و این صدمه زیادی بر اقتصاد دولتی می‌زند چرا که هر روز در خواست خروج از کشور بیشتر می‌شود و همین کار هزینه را بیشتر کرد.

سعید لیلاز از اقتصاد دانان ایرانی، معتقد است که محدودیت واردات کالاها از خارج یکی دیگر از راههای ثبات قیمت ارز است.

البته مدتی قبل، دولت ورود حدود 1339 کالای غیر ضروری را به داخل کشور ممنوع کرد. این کالاهای غیر ضروری شامل اقلام غذایی و لوازم خانگی می‌شود.

قنبر نادری، روزنامه نگار، معتقد است که رئیس جمهور روحانی باید هر چه سریع تر تیم اقتصادی کابینه اش را تغییر دهد. اگر او قادر به این کار نیست، مجلس شورای اسلامی باید این کار را کند چرا که سیاست های تیم اقتصادی دولت فاجعه آمیز بوده است.

برخی گمانه زنی ها مبنی بر این است که روحانی ممکن است ولی الله سیف، رئیس بانک مرکزی ایران را تغییر دهد. اما هنوز تغییر قطعی ای در این رابطه مشخص نیست.

اقدامات ناکافی

در اوایل سال جاری، دولت روحانی تلاش هایی برای متوقف کردن تغییر نرخ ریال انجام داد. همچنین برخی معامله گران بازار سیاه و کسانی را که در افزایش نرخ ارز تغییراتی ایجاد کردند، دستگیر کرد.

اما این اقدامات برای ثبات بازار و ارز در ایران ناکافی بود زیرا معامله گران بازار سیاه همچنان به ارائه نرخ ارز بالاتر دلار ادامه دادند. نادری معتقد است دولت باید با کسانی که قیمت کمتری را برای خرید دلار دولتی پرداخت کرده و سپس آن را با قیمتی به مراتب بالاتر در بازار سیاه می‌فروشند، برخورد کند.

نادری البته از بازاریان اعتصاب کننده و معترض اخیر انتقاد کرد. نادري گفت که بازاریان از طریق همین اقتصاد رشد کرده اند و حالا که قدرت نفوذشان در گفتمان سیاسی کشور کم شده است به اعتصاب پرداخته اند.

نادری معتقد است بازاریان سنتی دیگر در نظام اقتصادی ایران جایی ندارند زیرا آنها از بازسازی خود و سیستم سنتیشان خودداری کرده اند. نادری گفت: "ما در حال حاضر بسیاری از مراکز خرید مدرن، مراکز تجاری و پاساژها را داریم که جایگزین بازار سنتی شده اند."

در مقابل، سارا وخشوری، رئیس یک شرکت مشاوره انرژی، مدیریت نامناسب و بازگشت تحریم های ایالات متحده را علت اصلی افزایش قیمت ارزهای کشور می‌داند.

وی در این رابطه به الجزیره گفت: "بازار داخلی ایران می‌داند که به زودی دسترسی به ارز خارجی به میزان قابل توجهی برای آنها کاهش می‌یابد... همچنین، دسترسی ایران به سیستم بانکی بین المللی به صورت قابل توجهی کاهش یافته است."

بازگشت به میز مذاکره؟

سعید لیلاز، اقتصاددان ایرانی، گفت که با توجه به شرایط اقتصادی ایران، کاهش نرخ ارز ممکن است بیشتر به شرایط سیاسی و روانی جامعه ایرانی وابسته باشد.

در حال حاضر، صادرات ایران همچنان با ثبات است و در سه ماهه اول سال جاری، افزایش صادرات حدود 21 درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، داشته اند.

اما این میزان می‌تواند به زودی تغییر یابد، زیرا انتظار می‌رود که چندین تحریم در ماه های آگوست و نوامبر و ماه ژانویه سال آینده مجددا اعمال شود.

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در ماه می خروج یک جانبه واشنگتن از معاهده هسته ای را اعلام کرد. ایالات متحده همچنین به سایر کشورها هشدار داده است که اگر آنها همچنان با ایران تجارت داشته باشد، توسط ترامپ مجازات و تحریم خواهند شد.

آمریکا همچنین از چندین کشوردیگر خواسته است که خرید نفت از ایران را متوقف کنند.

وخشوری معتقد است که با توجه به شرایط کنونی، احتمال اینکه ایران به میز مذاکره با آمریکا بازگردد وجود دارد.

"مقامات ایران مذاکره مستقیم با رئیس جمهور ترامپ را رد کرده اند، اما اگر ایران متوجه شود که آمریکا و متحدانش علیه آنها است و حتی متحدان سنتی خود، روسیه و شاید چین، را هم از دست داده اند همه چیز می تواند تغییر کند."

حال، باید دید که اتفاقات آینده به چه صورتی رخ خواهد داد. آیا دولت ایران قادر است بر بحران های اقتصادی فائق آید یا سرانجام بار دیگر پای میز مذاکره می‌نشیند؟

منبع : الجزیره . خبر فوری

38