ارزش یارانه نقدی آب رفت

درمجموع، درحال حاضر حدود 70.5 میلیون نفر ماهانه یارانه نقدی در کشور دریافت می‌کنند.

آذر ۱۳۸۹ در اولین مرحله واریز یارانه نقدی، دولت ۴۵ هزار و 500 تومان به‌ازای هر نفر به ‌حساب خانوارهای ایرانی واریز کرد. طبق داده‌های مرکز آمار ایران، طی سال 1389 یارانه نقدی معادل 16.5 درصد از کل درآمد ماهانه یک خانوار شهری و معادل 30.4 درصد از کل درآمد ماهانه یک خانوار روستایی بوده است.

عدم اجرا و ادامه سیاست هدفمندی یارانه‌ها و تثبیت قیمت‌ها باعث شد تا اردیبهشت سال 1401 تقریباً به اغلب دهک‌ها همان یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی واریز شود و سهم یارانه نقدی در درآمد خانوار شهری از 16.5 درصد در سال 1389 به 1.6 درصد در سال 1400 و در روستاییان از 30.4 درصد به 2.8 درصد کاهش یابد.

با اجرای طرح حذف ارز 4200 و افزایش یارانه، سهم یارانه نقدی در درآمد خانوارهای شهری به 8 درصد و در مناطق روستایی به 14.1 درصد رسید، اما طی سه سال اخیر سهم یارانه‌ها دوباره کاهش یافته و در مناطق شهری به 3.9 درصد و در مناطق روستایی به 6.9 درصد رسیده است.

آخرین گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد سهم یارانه نقدی از کل درآمد خانوار در مناطق شهری طی سال 1403 نزدیک به 4 درصد بوده و  در مناطق روستایی، سهم یارانه نقدی از کل درآمد خانوار نزدیک به 7 درصد بوده  است.

نگاهی به وضعیت استانی نیز نشان می‌دهد در مناطق روستایی استان سیستان‌و‌بلوچستان سهم یارانه نقدی از کل درآمد خانوارها 18.3 درصد و در استان لرستان 9.6 درصد بوده، در حالی که در استان‌های یزد، مازندران و البرز به ترتیب 3.8، 4 و 4.3 درصد بوده است.

در مناطق شهری، سهم یارانه نقدی طی سال 1403 در استان‌های سیستان‌وبلوچستان، ایلام، لرستان، آذربایجان غربی، کرمان و کرمانشاه به ترتیب 7.3، 6.1، 5.8 و 5.7 درصد بوده و در تهران 2.6 درصد و در مازندران و چهارمحال‌وبختیاری هرکدام 3.3 درصد بوده است.

آمارها نشان می‌دهد سهم یارانه نقدی از درآمد خانوار‌ها به واسطه عدم تعدیل با تورم سالانه به شدت کاهش یافته است. دولت هم‌زمان با یارانه‌های نقدی، یک سیستم یارانه‌ای موازی ارزی با ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی نیز دارد.

کارشناسان اقتصادی معتقدند سیستم فعلی یارانه‌ها پرهزینه، فسادزا و ناکارآمد است و پیشنهاد می‌کنند سیاست رفاهی و ارزی از هم تفکیک شود، افراد بر اساس درآمد و فاصله از خط فقر یارانه دریافت کنند و منابع به صورت هدفمند توزیع شود تا عدالت و کارایی افزایش یابد.