رشد بی‌سابقه صادرات نفت ایران به لطف حضور «بایدن» بود؟

خروج آمریکا از برجام موجب شد درآمد نفتی کشور از به کمتر از یک پنجم کاهش یافته و ایران با تورم ۵۷ درصدی در سال پایانی دولت روحانی، بزرگترین تورم بعد از جنگ جهانی دوم را تجربه کند‌.

اما حال نشریه فارن پالیسی از بازگشت درآمد نفتی ایران به ۴۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ خبر داده که معادل درآمد نفتی ایران در سال اول اجرای برجام است در حالی که طبق اذعان کارشناسان مذاکرات بین دو ایران و آمریکا برای رفع تحریم به بن‌بست رسیده است.

این نشریه آمریکایی عنوان کرده که جمهوری‌خواهان می‌گویند بایدن اجازه افزایش صادرات نفت ایران را داده اما تحریم‌های گسترده زمان ترامپ همچنان پابرجاست. رابرت مالی نماینده ویژه سابق وزارت خارجه آمریکا در امور ایران می‌گوید: ما تمام تلاش خود را انجام خواهیم داد تا مطمئن شویم که آنها اجرا می‌شوند.

طبق اذعان فارین پالیسی، بررسی گزارش شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها نشان می‌دهد که سازگاری ایران با تحریم‌ها و صادرات نفت ایران از همان دوران ترامپ صعودی شده و در پاییز ۲۰۲۰ نسبت به ابتدای همان سال بیش از دو برابر شده است.

طبق آمار موسسه کپلر، اعمال سیاست فشار حداکثری ترامپ از سال ۲۰۱۸ رقم صادرات نفت ایران را تا سال ۲۰۱۹ به مرز صفر رساند اما به نظر می‌رسد ایران از سال ۲۰۲۰ به آرامی با سیاست فشار حداکثری سازگاری پیدا کرده و مسیرهای جدیدی برای فروش نفت پیدا کرده است.

تصویر ۱- استقبال کارکنان شرکت نفت ونزوئلا از محموله‌های نفتی ایران و احیای روابط نفتی در سال ۲۰۲۰

اخیرا اکونومیست عنوان کرده که شبکه قاچاق نفت ایران پیچیده‌تر شده و فروش نفت به ارزهای ملی کشورها، افزایش ۴۰ درصدی ناوگان شبح ایران و تعدد شرکت‌های کوچک طرف معامله با ایران، آنها را تحریم‌ناپذیر کرده است.

بلومبرگ نیز که در ماه آگوست امسال افزایش صادرات نفت ایران را به توافق پنهانی با امریکا ارتباط داده بود، در ماه گذشته با عقب‌نشینی از موضع قبلی خود به شبکه‌سازی گسترده ایران اشاره کرده و خبر از افزایش ۲۰۰ تحریم نفتی جدید در دولت بایدن داد.

طبق اعلام معاون مدیرکل سازمان سرمایه‌گذاری مسعود براتی، در سال ۱۴۰۱، میزان ۴.۲ میلیارد دلار مجوز معتبر سرمایه‌گذاری خارجی صادر شده؛ ۲.۵ برابر سال اول اجرای برجام، که نشاندهنده توسعه دامنه بی‌اثر شدن تحریم آمریکا فراتر از فروش نفت است.

هر چند بیژن زنگنه وزیر سابق نفت در آخرین اظهارنظر خود به تازگی عنوان کرده است که اکنون در مورد آمار مربوط به فروش و صادرات نفت ایران هم فقط دروغ می‌شنویم. بدون احیای برجام هم می‌توان صادارت نفت را بالا برد، اما بدون توافق با آمریکا این امر شدنی نیست.

اما جواد اوجی وزیر نفت در پاسخ می‌گوید: ادعا می‌کنند که آمریکا به ایران برای فروش محصولات نفتی چراغ سبز نشان داده، اگر اینطور است پس چرا مدام نفتکش‌های ایران را توقیف می‌کنند و شرکت‌های ایرانی را تحریم می‌کنند تا نفت نفروشیم. در این مدت آمریکا ۲۲۳ تحریم دیگر نیز اضافه کرده است.

طبق آمار موسسه کپلر و اوپک، بعد از امضای «سند همکاری ۲۵ ساله» در سال ۲۰۲۱، درآمد حاصل از صادرات نفت ایران به چین از ۳.۷ به ۳۳ میلیارد دلار رسیده و ایران با پشت سر گذاشتن عربستان ‌و روسیه به بزرگترین واردکننده نفت دریایی چین ارتقا یافته است.