دولت روحانی و دولت احمدی نژاد: دو نتیجه متفاوت از تفاوت تاثیر تغییر ساعت در مصرف برق/ ابوترابی: ساعت اداری را تغییر نمی دهیم

این درست است که تغییر ساعت پیشنهاد شما بود؟

بله درست است.

چقدر طرح شما پشتوانه کارشناسی داشت؟

بهترین مطالعات در این باره را در دنیا دانشگاه شیکاگو انجام داده است. این دانشگاه در یازده سال مطالعاتش به این جمع‌بندی رسید که این تغییر ساعت رسمی در مصرف انرژی خیلی تاثیری ندارد و فیزیولوژی بدن را هم به هم می‌ریزد و حالا مشکلات روحی و روانی خاص خودش را دارد. ماه اول هر شش ماه یکباری که ساعت تغییر می کند بی نظمی عجیبی در زندگی مردم به وجود می‌آید. در باره بقیه جهان ما هیچ مطالعات مستندی نداریم. هفتاد درصد جمعیت دنیا الآن دیگر ساعت‌ها را تغییر نمی‌دهند. این موضوع جهانی است. در روزی که ما در مجلس داشتیم بحث می‌کردیم تا ساعت تغییر نکند و قانون وضع می‌کردیم، به طور اتفاقی همان روز هم پارلمان آمریکا همین را مصوب کرد تا ساعات تغییر نکند.

دولت احمدی‌نژاد هم قبلا یک سال این کار را کرد ولی بعد دوباره به تغییر ساعت رسمی مطرح کرد. چرا مجلس و دولت اصولگرا یک تجربه‌ی شکست خورده در دولت اصولگرای قبلی را دوباره به محک آزمون گذاشته‌اند؟

مطالعات دولت در زمان احمدی‌نژاد با مطالعات دولت روحانی در همین باره دو تا چیز متفاوت را می‌گفت. جالب اینکه هر دو پژوهش مربوط به مرکز پژوهش‌های وزارت نیرو در دو دولت دو نتیجه متضاد بوده! در حقوق می‌گوییم وقتی تعارض از یک منبعی به وجود بیاید دیگر قابل استناد نیست. در حوزه علم نیز همین طور است. روایت متضاد در محکمه‌ها هم قابل استناد نیست.

مطالعات هر کدام از این دو دولت دقیقا چه می‌گفت؟

این مطالعات در دولت روحانی نشان می‌داد که از نظر مصرف انرژی تاثیر دارد درحالی که رییس مرکز پژوهش‌های وزارت نیرو در زمان احمدی نژاد گفته بودند هیچ تاثیری ندارد.

اگر تاثیر نداشت چرا دولت احمدی‌نژاد پس از تجربه‌ی یک ساله از تثبیت ساعت، باز به تغییر ساعت روآورد؟

بیایید ما فرض بگیریم تغییر ساعت در کاهش مصرف انرژی تاثیر دارد و مطالعات دانشگاه شیکاگو را هم کنار بگذاریم. ما در ایران ساعت را جلو و عقب می‌بریم و زندگی کل مردم را در کل سال تحت شعاع قرار می‌دهیم فقط به خاطر سه ماه تابستان و دولت و کارمندانش؟ خب دولت ساعت کار کارمندانش را در فصل گرما عقب و جلو ببرد. کشور هم که پهناور است و شرایط اقلیمی یکسانی ندارد. یک جا فصل گرم زودتر شروع می‌شود و یک جا دیرتر. ایران کشور بزرگی است. بسته به استان و جغرافیا و اقلیم دولت می تواند ساعت کار اداری در فصول گرم و سرد با در نظر گرفتن اقلیم هر استان را توسط استانداری‌ها تغییر دهد.

مشکل هماهنگی میان ادارات مرتبط کشور را با این روش چه می کنید؟

مردم راضی هستند. کارمندان ناراضی هستند. نارضایتی کارمندان را تعمیم به مردم ندهیم. کارمندان مستخدم دولت هستند و باید بگویند چشم. ارباب رجوع هم می‌تواند مثل قبل از ساعت هشت به بعد به مراکز اداری مراجعه کند. ارباب رجوع که در اختیار خودش است.

بحث ازدحام ارباب رجوع هم پیش می‌آید.

نه آن قدر. شاید در حد یک ساعت که آن هم نمی‌شود گفت حمله هجومی انجام می‌شود. همه این شرایط را دولت در نظر بگیرد. دولت بخواهد می‌تواند ساعت همه کارمندانش را در فصولی از سال جا به جا کند. کارمندان هم باید اطاعت کنند. در قانون این دیده شده که بدون نیاز به تغییر ساعت، دولت بتواند یک ساعت نظام اداری را که عائله‌ی خودش هم هست تغییر بدهد.

بحث امنیت هم پیش می‌آید که صبح‌های خیلی زود کارمندان به ویژه زنان ممکن است با خلوتی معابر عمومی با مشکل بربخورند.

به جز کارمندان بقیه مردم همه راضی‌اند. چون دیگر مثل قبل دوگانگی ساعت جدید و قدیم پیش نمی‌آید. از نظر رفت و آمد صبح زود و ترافیک، قانون این اجازه را داده که دولت دستش باز باشد و فراخوان بدهد. دولت بحث ترافیک و مباحث دیگر نیروهایش را لحاظ کند و ساعت کاری را تغییر بدهد. چرا ساعت رسمی تغییر کند؟ دولت باید این مسایل در نظر بگیرد. یعنی اگر الان به خاطر گرما، قرار می‌شود کارمند زن ساعت شش اداره برود، اگر ساعت جلو رفته بود، از نظر شرایط روشنایی کوچه و شرایط همان شرایط ساعت هفت جدید بود. شش الآن همان هفت جدید است. فرقی ندارد. بیشتر بعد روانی دارد این موضوع که چرا دارند ساعت شش می‌روند سر کار؟

از همین نظر مثلا این روزها همه با روشنایی روز بیدار می‌شوند که به سر کار بروند اما ساعت ۵ صبح را نشان می‌دهد.

بله از این بحث‌ها هم هست که گفته بودند نمازمان قضا می‌شود. این هم بی‌ربط است. اوقات شرعی که تابع ساعت نیست. زمان نیاکان ما که زیست متشرع و مومنانه‌ای داشتند مگر ساعت بود؟ وقت نماز بر اساس طلوع و غروب خورشید است که کاری هم به عقب و جلو رفتن عقربه ندارد و خودش درهرحال در نوسان است.

شما می‌گویید دنیا هم به همین سمت تثبیت ساعت رفته اما گویا کشورهای اروپایی زیادی مثل آلمان هنوز تغییر می‌دهند.

پارلمان اروپا در ۲۰۱۹ به این جمعبندی رسید و به کشورهای اروپایی اجازه داد. اجازه داد به کشورهای اروپایی ساعت‌شان را ثابت کنند. تغییر ساعت در ایران از کشور فرانسه اقتباس شده و مال قرن ۱۸ بوده. ما هم از اروپایی‌ها یاد گرفتیم و انجامش دادیم و الآن همان کشورهای اروپایی به این نتیجه رسیدند و برخی کشورهای اروپایی در ۲۰۲۰ ساعت‌هایشان را ثابت کردند. برخی‌ها هم بعد از اجازه پارلمان اروپا، در دستور کار پارلمان خودشان دارند که ساعت‌هایشان را ثابت کنند.

برای این تثبیت ساعت در ایران بهتر نبود اول یک میانگین برای یک ساعت جلو و یک ساعت عقب گرفته شود و مثلا ابتدای یک سال نو عقربه‌ها نیم‌ ساعت جلو برود و سپس برای همیشه تثبیت شود؟

حتی گرفتن یک میانگین نیم ساعتی هم باز نسخه پیچی برای کل کشور پهناور است که دارای اقلیم‌های متفاوت است. پس اشتباه است. شمال غربی ایران با جنوب شرقی‌اش کلی تفاوت دارد. به جای این ساعت کار رسمی اداره ها تغییر کند به جای تغییر ساعت کل کشور.

اگر مشکلی وجود ندارد چرا رییس جمهور اخیرا خواسته موضوع بررسی شود؟

دولت در زمان تصویب طرح گفت من هیچ نظری ندارم و مخالفت نکرد. در صحن که طرح آمد دولت رسما اعلام کرد ما هیچ نظری نداریم. الآن هم در قانون دیده شده که دست دولت برای تغییر ساعت کاری باز باشد.

امکان تجدید نظر مجلس وجود ندارد؟

مجلس تصمیمی برای تغییر روش ندارد. تغییر ساعت کل سال مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این تثبیت ساعت فقط سه ماه تابستان کارمندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کدام بهتر است؟ صبح زود کارمند بلند می‌شود، نمازش را می‌خواند، نرمشی می‌کند و می‌رود سر کار. کارمندان فکر کنند انگار واقعا ساعت تغییر پیدا کرده. هوا که خنک شد دوباره همه چیز عادی می‌شود.