ریزش دلار ادامه دارد

یک روز پس از آنکه دبیر شورای امنیت ملی از توافق ایران و عربســتان با وساطت چین خبر داد، دلار در مسیر سراشیبی قرار گرفت و به کمترین میزان ۴۵ روز گذشته رسید همچنین قیمت یورو نیز با کاهش مواجه شد. با این تحولات، انتظار می‌رود قیمت‌ها در بازار دارایی‌ها باز هم با کاهش مواجه‌ شود و این برای جامعه ایران در روزها پایان سال خبر خوبی به حساب می‌آید. اما سوال این است که قیمت‌ها چرا و چگونه کاهش می‌یابد؟ در این زمینه دونکته قابل توجه وجود دارد؛یکی اینکه باعث و بانی به هم ریختن بازارها، دلار بوده و دلار هم می‌تواند آرامش را به دیگر بازارها بازگرداند و دیگر اینکه اگر نشانه‌های مثبت بیشتری از توافق ایران و آژانس و ایران و عربستان دیده شــود و کشـورهای متخاصم نظیر اسرائیل بازی را به هم نزنند، دلار می‌تواند تا سطوح ۴۰ هزارتومان کاهش پیدا کند.

در ماه‌های گذشته

با کمرنگ شدن احتمال توافق، دلار تا نزدیکی‌های ابرکانال ۶۰ هزار تومان افزایش قیمت پیدا کرد که این اتفاق باعث متلاطم شــدن دیگر بازارها نیز شــد؛ از جمله اینکه قیمت سکه به بیش از ۳۰ میلیون تومان رسید و بازار خودرو و مسکن نیز به‌هم ریخت. اما پس از سفر دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران و انتشار اخبار مثبت و امیدوارکننده از این گفت‌وگوها و پس از آن با خبرهای غافل‌گیرکننده‌ای که از آغاز روابط دیپلماتیک ایران و عربســتان مخابره شـد، امیدها به بهبود شرایط ایران در منطقه افزایش یافت و به ایــن ترتیب دلار نیـز از ابرکانال تاریخی خود ۲۵ درصد افت قیمت داشت. متعاقب آن، قیمت‌ها در بازار ســکه نیز کاهش یافت که ادامه این روند می‌تواند روی دیگر بازارها نیز اثر مثبت بگذارد. البته بازار سهام با دو مسیر متفاوت مواجه است؛ از یک ســو احتمال تحت فشار قرارگرفتن قیمت سهام ناشی از افت بهای دلار در بازار غیررسمی وجود دارد و از طرف دیگر دستیابی به توافق در بلندمدت برای بازار سهام بیشـترین عایدی را در بین بازارهای دارایی کشور خواهد داشت. به عقیده ناظران اگــر توافق اخیر ایران و عربســتان به منافع اقتصادی مشخص و قابل محاسبه نزدیک‌شود و توافق با آژانس، امیدها به زنده شدن برجــام را تقویت کند، می‌توان به آینده آن امیدوار بود. به طور قطع از نتایج اولیه توافق دو کشـور ایران و عربستان، افزایش عرضه
درهم و حل بخش مهمی از مشکل بازار ارز در بخش تامین و کیفیت تامین منابع است که یکی از دلایل مهم تضعیف ۵۰ درصدی ریال طی ۵ ماه گذشـته بوده است. به این ترتیب می‌توان انتظار داشت، قیمت دلار به صورت موقت تا ۴۰ هزار تومان کاهش پیدا کند.

چین چرا وساطت کرد؟

چین معمولا وارد مناقشـات سیاسی کشورها نمی‌شود و همیشــه سعی می‌کند، سیاســت عدم دخالت را در پیش گیرد. چند ماه پیش که شی جین پینگ به عربستان ســفر کرده بود، توافقنامه‌ای با مقامات این
کشـور امضا کرد که به عقیده برخی به منزله قربانی کردن ایران بود. مدت زمان‌زیادی از این دیدار نگذشت که ابراهیم رئیســی به چیــن رفت و اندکی بعد مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران ســفر کرد و مدتی بعد علی شــمخانی نیز راهی چین شد تا اینکه خبر توافق ایران و عربستان رسانه‌ای شد. همه این‌ها نشانه‌ها تازه در دیپلماسی ایران هستند که می‌توانند مقدمات به‌ تصویب رسیدن برجام باشند. البته‌ که هیچکدام این رخدادها به‌سود وضعیت بحران‌زده کنونی نتانیاهو نیست،بحران‌ها برای دولت او تشدید خواهد شد و بی‌گمان باید منتظر کنش احتمالی اسرائیل در این زمینه باشیم. البته روسیه هنوز موضع رسمی نگرفته و تنها سخنگوی این کشــور مثل آمریکا واکنش نشــان داده و گفته روسیه در جریان مذاکرات ایران و عربستان قرار دارد. همانطور که شی جین پینگ در سال ۲۰۱۴ گفته بود: مردم آسیا باید امور آسیا را اداره مشکلات و امنیت آن را حفظ کنند. لایه‌ نهایی استراتژی پکن بر دستیابی به قدرت جهانی و در نهایت برتری جهانی متمرکز شده و چین که به طور فزاینده قدرتمندتر می‌شود، نمی‌تواند به راحتی در سیســتمی تحت رهبری ایالات متحده زندگی کند.

امروز مشــخص شــد که چین تحـت همین لایه‌های اســتراتژیک، توانست نقش مسـلط خود را در یکی از نقاط نفوذ تاریخی و مهم ایالات متحده‌ آمریکا به خوبی نشان دهد. چین توانست دو کشور عربستان و ایران را به توافق سابقشان بازگردانــد و این مســاله توافق، فراتر از یــک توافق امنیتی و اقتصادی بین دو کشور رقیب است. این اتفاق را باید نمادی از دورخیز چینی‌ها برای تبدیل شدن به ابرقدرت تفسیر کرد. هر چند بیشک نتایج مهمی برای منطقه به همراه خواهد داشت ولی بیشتر از پیامدهای این توافق برای منطقه و دو کشور ایران و عربستان، چین برنده بزرگ این‌ توافق به شمار می‌رود.

شی جین پینگ، رییس‌جمهور چین در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که چیــن وارد دوران جدیدی شده و باید در مرکز جهان قرار گیرد. رفتارهای چین در سه سال اخیر در محیط بین‌الملل بیشتر از اینکه نشان از تقلاهای یک قدرت منطقه‌ای باشد، نشــان از شـروع جاه‌طلبی‌های یک ابرقدرت دارد. تا همین چند سال پیش، بســیاری هنوز امیدوار بودند که چین بتواند خود را با نظم بین‌المللی لیبرال در جهان سازش دهد یا اینکه بر این باور بودند حداکثر چالشی که چین می‌تواند برای نفوذ ایالات متحده ایجاد کند، در همان غرب اقیانوس آرام باشد.

عقل متعارف حکم می‌کرد که چین به دنبال یک نقش منطقه‌ای توسعه‌یافته همچنین کاهش نقش ایالات متحده در منطقه پیرامون خود است و جاه‌طلبی‌های این کشور به آیندهای دور موکول شده است. اکنون نشانه‌های این جاه‌طلبی در حال آشکار شدن است که جدیدترین آن توافقنانه چند ده میلیارد دلاری با سعودی‌ها و توافق ایران و عربستان اســت. مســاله بالون‌ها، مسـاله کشـتی‌های جنگی، تلاش برای تسلط بر صنایع پیشرفته، ایجاد منابع لجستیک در نقاط مختلف جهان، تلاش بر کنترل آبراه‌ها مهم و ... همگی نشــان می‌دهند که چین در حال آماده شــدن برای رقابت با رهبری جهانی آمریکاست. همه اینها نشان از تلاش‌های سیستماتیک چینی‌ها برای اصلاح روش‌ها تبدیل نفوذ اقتصادی به قدرت و زور اقتصادی در سراسر آسیا و اقیانوسیه و فراتر از آن دارد. مهمتر از همه اینکه کشوری که قبلاً جاه‌طلبی‌های خود را پنهان می‌کرد اکنون دارد آن را آشکارا بروز می‌دهد.

آیا ایران و عربستان مصمم هستند؟

به نظر می‌رسد ایران و عربستان در توافق اخیر مصمم باشند اما هر چه هست، سیاست چاهی ویل است که کسی انتهای آن را ندیده است. اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای از آشتی دو کشور استقبال و تاکید کرد: از سرگیری روابط دوجانبه تهران_ریاض می‌تواند به ثبات کل منطقه کمک کند. به گزارش ایسنا، بروکسل در این بیانیه گفت که این اتحادیه منتظر اجرای آن است.

در ادامه این بیانیه با تاکید بر اینکــه اتحادیه اروپا تالش‌های دیپلماتیک منجر به این گام مهم را تقدیر می‌کند آمده‌است:از آنجایی که عربستان سعودی و هم ایران برای امنیت منطقه محوری هستند از سرگیری روابط دوجانبه آنها می‌تواند به ثبات کل منطقه کمک کنــد. اتحادیه اروپا همچنیــن در بیانیه خود افــزود: ارتقای صلح و ثبات و دســتیابی بــه تنش‌زدایی در خاورمیانه از اولویت‌های کلیدی اتحادیه اروپاســت. اتحادیه اروپا همچنان آماده تعامل با همه بازیگران در منطقه با رویکردی تدریجی، فراگیر و با شفافیت کامل است. وزارت خارجه فرانســه نیز پس از اعلام ایران و عربستان برای بهبود روابط میان دو کشــور بیانیه‌ای منتشر و از توافق تهران و ریاض که با میانجی‌گری چین انجام شد، استقبال کرد. وزارت امورخارجه فرانسه در بیانیه خــود تصریح کرد: کاترین کولونـا، وزیر امور خارجــه از گفت‌وگو و هر ابتکار عملی که بتواند کمک ملموســی به کاهش تنش‌ها و تقویت امنیت و ثبات منطقه‌ای بینجامد، حمایت می‌کند. فرانسـه در ادامه این بیانیه از ایران خواست تا از آنچه اقدامات بی‌ثبات کننده عنوان کرده است، صرف‌نظر کند. عبدالله بن زاید، وزیر خارجه امــارات نیز در واکنش به توافق ایران و عربســتان گفت که بازگشــت روابط تهران و ریاض گامی مهم در راســتای ثبات و شــکوفایی در منطقه است. انور قرقاش، وزیر مشــاور امارات در امور خارجه هم در صفحه توییتر خود نوشــت: از توافق ایران و عربستان برای بازگشت روابط استقبال و از نقش چین در این زمینه تمجید می‌کنیم. وی نوشــت که امارات به اهمیت روابط مثبت و گفت‌وگـو میان کشــورهای منطقه و تقویت مفهوم حسن هم‌جواری و ایجاد زمینه مشــترک برای ساخت آینده‌ای باثبات‌تر ایمان دارد.

همچنین فادی الشمری، مشاور محمدشیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق در صفحه توییتر ضمن تبریک برای توافق ایران و عربستان نوشت: بغداد نقشی محوری برای نزدیک کردن رویکردهای دو کشور ایفا کرد. همچنین قاســم الاعرجی، مشــاور امنیت ملی عراق در صفحه توییتر خود نوشــت کـه از تلاش‌های عراق، عمان و چین که منجر به توافق تاریخی میان ایران و عربستان شد، تقدیر می‌کنیم. وی نوشت:ما یقین کامل داریم که این توافق نتایــج مثبتی برای عراق، منطقه و جهان بــه دنبال خواهد داشت و تاکید می‌کنیم که گفت‌وگوی دیپلماتیک بهترین راه برای حل اختلافات و درگیری میان کشورهای دوست و برادر است. در عین حال در گفت‌وگوی تلفنی وزیران امور خارجه ایران و سلطنت عمان، امیرعبداللهیان از تلاش‌های قبلی عمان در زمینه حصول توافق بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی تشکر و قدردانی کرد.

همچنین عضو شــورای دولتی جمهـوری خلق چین که در مذاکــرات ایران و عربســتان حضور داشته، توافق ایران و عربستان برای عادی‌سازی روابط را یک پیروزی برای صلح توصیف کرد. وانگ یی افزود: این یک پیروزی برای گفت‌وگو، یک پیروزی برای صلح اسـت و خبرهای خوب مهمی را در زمان آشفتگی‌ها فراوان در جهان ارائه می‌دهد. چین به عنوان یـک میانجی قابل اعتماد و با حسن‌نیت،صادقانه وظایف خود را به‌عنوان میزبان انجام داده است. وزارت امورخارجه پاکســتان نیز در بیانیــه‌ای که روی وب‌سایت این وزارتخانه قرار گرفته اســت، تاکید کرد که صمیمانه از توافق ایران و عربستان برای بهبود روابط میان دو کشور که با میانجی‌گری جمهوری خلق چین انجام شده است، استقبال می‌کند. در ادامه این بیانیه آمده است: پاکستان قویا بر این باور است که این پیشــرفت مهم دیپلماتیک به صلح و ثبات در منطقه و فراتر از آن کمک خواهد کرد. شــیخ نعیم قاســم، معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان نیز در صفحه توییتر خود نوشت که بازگشت روابط ایران و عربستان نقطه عطفی مهم در راستای ثبات، امنیت و پیشرفت منطقه است. وی نوشت که این توافق آغازی برای خیروبرکت برای مردم دو کشور و تمام ملتهای منطقه است. وزارت خارجــه اردن هـم به این بازگشت مناسبات دیپلماتیک واکنش نشــان داد و در بیانیـه‌ای از توافق ایران و عربســتان برای از سرگیری روابط استقبال کرد. وزارت خارجه اردن از نقش عراق و عمان در رســیدن به این توافق تمجید کرد. در عین حال ریاست جمهوری مصر در بیانیه‌ای به توافق ایران و عربستان سعودی واکنش نشان داد و آن را گامی مهم برشمرد. همه اینها نشان می‌دهد، جهان به توافق ایران و عربستان به چشم یک اتفاق مهم می‌نگرد و آماده‌است از این توافق دفاع کند.