افزایش ۳۷ درصدی پایه پولی یعنی یک پولی زیاد‌تر از بحث عرضه، تزریق می‌شود / رییس بانک مرکزی اقتصاددان نیست/ او همانطور که پیگیر مبانی فقهی است، در بحث تبعات اقتصادی افزایش پایه پولی هم پیگیر باشد / اگر تحریم‌ها کم شود، دیگر تهاتر و گرو‌کشی وجود نخواهد داشت

آلبرت بغزیان درباره علت افزایش ۳۷ درصدی پایه پولی آذرماه امسال نسبت به سال گذشته، گفت: «پایه پولی چیزی نیست که بانک مرکزی به یکباره متوجه افزایش آن شود و تنها ابراز همدردی کند. چراکه متولی پایه پولی و نقدینگی بانک مرکزی است. تعجب می‌کنم که رئیس بانک مرکزی به یک دفعه متوجه شده است که در مدت یک سال گذشته، پایه پولی ۳۷ درصد افزایش داشته است.»

این اقتصاددان افزود: «پایه پولی همچون تولید ملی نیست که سالی یکبار طی فرآیندی محاسبه شود و نتوان گفت که مثلا ظرف سه ماه گذشته دقیقا چه قدر است، بلکه به عنوان یک متغیر انباره با یک رشدی از سالی به سال دیگر منتقل می‌شود؛ بنابراین بانک مرکزی یک تابلویی دارد و هر روز می‌تواند پایش کند که پایه پولی چه قدر است، و آن هم از طریق حسابداری محاسبه می‌شود؛ همچون حساب بانکی شما که هر روز پیامک می‌دهد، امیدوارم که بانک مرکزی هم داشبورد داشته باشد، چون ساده‌ترین چیز داشبوردی است که پایه پولی، نقدینگی، سپرده‌های بانکی و همه این‌ها دقیقا آنجا هست. با این تفاسیر اصلا نباید تعجب کنیم که پایه پولی به یکباره ۳۰ درصد بالا رفته چراکه متولی بانک مرکزی است. نمی‌دانم چرا رئیس بانک مرکزی از این امر غافلگیر شده‌اند.»

بغزیان ضمن بیان اینکه اولین چیزی که صبح به دفتر رئیس بانک مرکزی می‌آید میزان پایه پولی، نقدینگی و ضریب افزایش پول است و بنابراین تعجب در این مورد غیرقابل توجیه است، گفت: «اینکه پایه پولی کشور ما رشد کند، اصلا مشکلی ندارد چراکه کشور‌هایی که رشد اقتصادی دارند، پایه پولی و نقدینگی‌شان هم رشد می‌کند، چون پول در اقتصاد می‌چرخد و چند برابر می‌شود. این وارد اقتصاد که می‌شود، ایجاد تقاضا و به دنبال آن تولید را هم تحریک می‌کند، زمانی هم که تقاضا وجود دارد، تولید هم صورت می‌گیرد. طبق همان پولی که مردم از طریق پایه پولی به دست آوردند، خرید می‌کنند و آنگاه به اشتغال، رشد و ثبات اقتصادی منجر می‌شود. حال شما اقتصادی را در نظر بگیرید که، چون تحریم است و مواد اولیه‌اش گران یا زمان‌بر است، نمی‌تواند تولید کند؛ بعد شما یک پایه پولی را به دلایلی افزایش می‌دهید، که این مهم هم در دست بانک مرکزی است و باید دستوری آمده باشد تا تغییر کند، حال این مهم می‌تواند مانع ورود افزایش تغییرات پایه پولی به اقتصاد شود.»

این استاد دانشگاه تهران، تاکید کرد: «با این تفاسیر وقتی اقتصاد تحریم و از طرف دیگر هم احتکار و اختلاس هم زیاد است، زمانی که به دلایلی پایه پولی را افزایش می‌دهید تبدیل به نقدینگی و سپس نقدینگی سرگردان می‌شود که به بازار‌های فیزیکی حمله و کالا‌ها را گران می‌کند؛ بنابراین اگر ما می‌گوییم پایه پولی ۳۰ در صد افزایش یافته، باید پرسید که چند درصد روی تورم، اشتغال و تولید ملی کشور اثر داشته است؟ اگر تولید ملی بالا رفته است، ما انتظار داریم که پایه پولی‌اش هم بالا رفته باشد، چون این تولید ملی می‌شود ارز و ارز هم برمی‌گردد و می‌شود افزایش ذخایر بانک مرکزی، آنگاه آن تقاضا روی بانک مرکزی ثبت می‌شود و پایه پولی را بالا می‌برد. پایه پولی هم در نرخ ارز ضرب می‌شود و آن را بنا به ریال افزایش می‌دهد، آن ریال هم روی سیستم بانکی می‌چرخد و نقدینگی می‌شود. در نتیجه اصلا نباید تعجب کرد که چرا تورم داریم، چون یکی از عواملش همین است که پشت سرش تحریم‌ها را هم دارد. تعجب ما از این است که رئیس بانک مرکزی چه طور به یکباره متوجه شده‌اند.»

بغزیان اضافه کرد: «فرض کنید من رئیس بانک مرکزی‌ام و الان متوجه شده‌ام که پایه پولی ظرف ۱۲ ماه گذشته، که پنج ماهش هم دست دولت جدید بوده، بالا رفته است، من می‌خواهم چه بگویم؟ می‌خواهم بگویم مقصر دولت قبلی یا من یا مردم هستند؟ یا صرفا می‌خواهم گزارش داده باشم و اظهار تاسف کنم مبنی بر اینکه ببخشید که من نتوانستم پایه پولی را چنان در اقتصاد کشور هدایت کنم که منجر به ۴۰ درصد تورم و مواد غذایی ظرف یک ماه یا ۲۰ درصد تورم مسکن شده است. این‌ها همه نشانه این است که یک پولی زیاد‌تر از بحث عرضه، تزریق می‌شود. این عذر بدتر از گناه است، از یک طرف می‌گویند رشد صورت گرفته و درصدی هم سهم خودشان بوده است، که چه؟ در ادامه چه کار می‌خواهید بکنید؟ متاسفانه رئیس بانک مرکزی اقتصاددان نیستند، اگرچه در زمینه بورس ایشان را قبول دارم، ولی بورس یک اتاق از اقتصاد است. وقتی که اقتصاددان بر مسند ریاست بانک مرکزی تکیه نزند، این تبعات لمس می‌شود. ایشان باید از تیم اقتصادی‌شان استفاده کنند و کمک بگیرند. همانطور که برای مبانی فقهی پیگیر هستند، در بحث مسائل تبعات اقتصادی افزایش پایه پولی و اینکه متولی هم خودشان هستند و این ایراد هم به خودشان برمی‌گردد، باید پیگیر باشند.»

این کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به این پرسش که در صورت احیای برجام، آیا ممکن است اگر تحریم‌ها کم شود، تاثیرات منفی رشد پایه پولی کمتر شود، گفت: «هیچ تحریم و ممنوعیتی به نفع اقتصاد کشور نیست. اگر تحریم‌ها کم شود، قیمت درآمد ارزی با هزینه کمتری برمی‌گردد و دیگر به صورت تهاتر و گرو‌کشی نمی‌شود که کره جنوبی بگویید به جایش به شما مواد ضد عفونی می‌دهم و.. به هر حال تبعات خودش را دارد. وقتی ارز وارد کشور شود، جایی که تاثیر می‌گذارد پایه پولی است، به ترازنامه بانک مرکزی می‌رود، ذخایر خارجی را افزایش می‌دهد، این ذخایر یا می‌تواند در خارج از کشور سرمایه‌گذاری شود که این مورد می‌تواند مشکلاتی را در کشور ایجاد کند، یا اینکه به چرخه اقتصاد می‌رود. در ابتدای امر هم رئیس بانک مرکزی باید تبعاتش را ببیند، اما رئیس بانک مرکزی، تجربه‌اش روی موضوع سهام بوده که یک گوشه از اقتصاد است. در آن بازار سهام هم، سهام جا به جا و با ارز ریال معامله می‌شود که این یعنی همان نقدینگی، یعنی بانک مرکزی با تصمیم خودش می‌تواند بازار سهام را به سمت رکود یا رونق حرکت دهد. این است که به باور من یکی از متولیان و تاثیر گذاران این قضیه بانک مرکزی است که نباید نسبت به این اتفاقات، مخصوصا در بحث قیمت‌ها بی اعتنا باشد.»