طعم بد آب سنندج، چه‌کسی مسوول است؟
طعم و کیفیت نامناسب آب شرب سنندج بحثی است که یکسال گذشته هر از چند وقت یکبار طرح و تکذیب می‌شود اما گویی هیچ کدام از دستگاه‌های ذیربط زیر بار این مساله نرفته و همدیگر را متهم به کم کاری می‌کنند.
انتقاد از طعم و کیفیت نامناسب آب شرب شهر سنندج یکی از مطالب پر تکرار در فضای مجازی و حتی رسانه‌های کردستان در یکسال گذشته بوده که از سوی شهروندان، مسوولان و حتی نمایندگان مجلس بارها طرح شده است.
علت اصلی این طعم از سوی متولی تامین آب شرب (شرکت آب و فاضلاب کردستان) رشد جلبک در برخی لایه‌های آب سد بدلیل تغییرات هوا در فصول بهار و پاییز اعلام شد اما گویی ورود فاضلاب روستای سراب قامیش و پساب‌های کشاورزی، کود حیوانی و شیمیایی به سد قشلاق، توسعه باغات و طرح‌های پرورش ماهی در بالا دست سد از دیگر دلایل این اتفاق است که از سوی برخی دستگاه‌های متولی اعلام شده است.
این در حالیست که زیر مجموعه‌های سازمان جهاد کشاورزی کردستان نقش داشتن طرح‌های پرورش ماهی و توسعه باغات و فعالیت‌های کشاورزی را در خصوص کاهش کیفیت آب شرب سنندج را رد می‌کنند.
شرکت آب و فاضلاب کردستان طی سال در اطلاعیه‌های مختلف، ضمن اذعان به تغییر در طعم و بوی آب سد قشلاق بر سالم بودن آب شرب شهری سنندج تاکید دارد که این مساله سلامت آب شرب و مردم را به خطر نمی‌اندازد.
همچنین معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان نیز آب شرب شهر سنندج را در حال حاضر از لحاظ استانداردهای اولیه سالم و بهداشتی اعلام کرده که مشکلی از بابت سلامت آن وجود ندارد.
دکتر ابراهیم قادری اظهار داشت: استانداردهای اولیه شامل آلاینده‌های تهدید کننده سلامت عمومی است که آب شرب سنندج در حال حاضر از این لحاظ بدون مشکل است.
وی با بیان اینکه این استانداردها حدود ۵۰ سال پیش تدوین شده است، اضافه کرد: طعم و بو جزو استانداردهای ثانویه قرار داده شده که آب شرب سنندج از این لحاظ دارای مشکل است.
خط مستقل مجرای تامین آب شرب سنندج ایجاد شود
به تازگی مساله کیفیت و طعم آب شرب سنندج از سوی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان مطرح شد و اینکه آب شرب سنندج از مجرایی تامین می‌شود که با مجرای تامین آب کشاورزی مشترک بوده و لازم است شرکت آب و فاضلاب نسبت به ایجاد خط مستقل اقدام کند.
کامران خرم در مطلب منتشر شده از سوی روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای اعلام کرد: همچنین ورود فاضلاب و توسعه باغات سراب قامیش از مشکلات مربوط به تغذیه‌گرایی سد قشلاق است که شرکت آب و فاضلاب استان براساس قوانین وظیفه جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب بر عهده دارد.
وی لازمه حل این معضل را اجرای مدیریت یکپارچه سدها که طبق قانون هر کدام شامل آب منطقه‌ای، سازمان حفاظت محیط زیست، جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها دارای وظایفی خاص هستند و گفت: توسعه باغات و فعالیت‌های کشاورزی و اجرای طرح پرورش ماهی در بالادست سدها در حوضه‌های آبریز سدها یکی دیگر از عوامل ایجاد مشکل در تغذیه‌گرایی سدهای استان است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان یادآور شد: البته در این راستا مکاتبات زیادی با سازمان جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست صورت گرفت تا از صدور مجوز خانه باغ و طرح پرورش ماهی در بالا دست سد قشلاق، خوداری و کنترل‌های لازم بر مصرف کود و سم در این حوضه‌ها صورت گیرد.
وی افزود: این شرکت با توجه به دستورالعمل های موجود و قوانین مربوطه اعلام کرده تاکنون هیچگونه مجوزی برای اجرای طرح پرورش ماهی در بالادست سد قشلاق صادر نکرده و این قاعده در سایر شهرستان‌هایی که سدها تامین کننده آب شرب آن شهرستان هستند، نیز مستثنی نیست.
خرم با بیان اینکه مشاهده شده که عده ای سودجو بصورت شبانه و مخفیانه اقدام به رها سازی بچه ماهی در سد می‌کنند، گفت: وظیفه برخورد قانونی با این متخلفین و متجاوزین از وظایف اداره شیلات است و شرکت آب منطقه ای به دفعات مکرر مکاتباتی را با اداره شیلات در خصوص ممنوعیت این اقدام به عمل آورده و لازم است در این زمینه سازمان محیط زیست نیز علیه عوامل این کار اقدام قضایی کند.
وی به ماده ۴۶ قانون توزیع عادلانه آب اشاره کرد و اظهار داشت: در متن این قانون صراحتاً درج گردیده که آلوده ساختن آب ممنوع است، مسوولیت پیشگیری و ممانعت و جلوگیری از آلودگی منابع آب به سازمان حفاظت محیط زیست محول می‌شود.
تغییرات هوایی از مقصران تغییر طعم آب شرب سنندج
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کردستان اما نظر دیگری داشته و می‌گوید: هر سال به دلیل تغییرات هوا در فصول بهار و پاییز، لایه‌بندی آب سد قشلاق دچار تحولاتی می‌شود که همین عامل در تغییر طعم آب شرب سنندج تاثیر می‌گذارد.
محمدحسین محمدی با اشاره به وجود و رشد جلبک در برخی لایه‌های آب سد، ادامه داد: در سایر فصل‌ها لایه مناسب برای برداشت آب شرب وجود دارد اما در بهار و پاییز واگردانی اتفاق می‌افتد و بخاطر یک سری فعل و انفعالات در سد، لایه مناسب از دسترس خارج می‌شود و لایه مورد استفاده نیز دارای جلبک بوده و جلبک هم مولد طعم و بو است.
وی اضافه کرد: هر چه سطح آب سد قشلاق پایین می‌آید، طعم و بوی آن هم شدیدتر می‌شود، بنابراین انتقال آب از سد آزاد به آن، باعث خواهد شد سطح آب قشلاق کمتر افت کند و بطور قطع مانع از شدیدتر شدن طعم و بوی نامطلوب آب شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کردستان، مطلوب شدن طعم و بوی آب شرب سنندج را نیازمند تغییرات هوا و آغاز بارندگی اعلام کرد و یادآور شد: انتقال آب از سد آزاد باید تا بهبود شرایط ادامه پیدا خواهد کرد ضمن اینکه همیشه اواخر پاییز این مشکل رفع می‌شود.
محمدی در خصوص ورود فاضلاب روستای سراب قامیش به سد قشلاق به عنوان یکی از آلاینده‌های این سد نیز گفت: با توجه به اینکه ساخت تصفیه‌خانه فاضلاب برای این روستا، هزینه‌بردار و زمان‌بر است بنابراین تصمیم گرفتیم فاضلاب آن را پمپاژ کرده و به پایین‌دست سد انتقال دهیم.
وی با اشاره به در دست اجرا بودن خط انتقال فاضلاب روستای سراب قامیش، افزود: تلاش ما این است که تا ۲ ماه آینده این پروژه را نهایی کرده و برای همیشه از ورود فاضلاب این روستا به دریاچه سد قشلاق ممانعت کنیم.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کردستان ورود پساب‌های کشاورزی، کود حیوانی و شیمیایی به سد قشلاق را از دیگر عوامل آلوده‌کننده آب این سد عنوان کرد و گفت: ورود این مواد باعث رشد جلبک در سد و بدطعم شدن آب شرب می‌شود که نیاز است جهاد کشاورزی و محیط زیست هم برای آن چاره‌ای بیندیشند.
مطالعات لیمونولوژی در هشت سد کردستان انجام شد
مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی کردستان هم گفت: در سال های گذشته این مدیریت جهت بهره‌برداری بهینه از سدهای ساخته شده برای تشکیل تعاونی های صیادی اقدام به انجام مطالعات لیمنولوژی و ارزیابی ذخایر آبزیان سدهای مختلف هشت سداز جمله قشلاق (وحدت)، شهید کاظمی، گاوشان، سنگ سیاه، آزاد، گاران و دریاچه زریوار با همکاری معتبرترین مشاوران داخلی از جمله پژوهشکده اکولوژی دریای خزر و دانشگاه کردستان کرده و نتایج آن به همه ارگان‌های ذیربط ارسال شده است.
حمید حسین‌پور اضافه کرد: نتایج مطالعات همگی تاکید بر امکان رهاسازی بچه ماهیان فیلتر کننده (کپور ماهیان) در منابع آبی شرب و غیر شرب را دارند چراکه این اقدام می‌تواند ضمن کمک به کاهش بار مواد آلی موجود در سدها؛ موجبات تولید ماهی ارگانیک را نیز فراهم کنند.
وی یادآور شد: همچنین لازم به ذکر است طبق ماده ۱۹ قانون و آئین نامه اجرای حفاظت و بهره برداری از منابع آبزی جمهوری اسلامی ایران، سازمان شیلات می تواند پس از مطالعه و هماهنگی با وزارت نیرو در خصوص برنامه های تامین آب، به آبزی دار کردن در منابع آبی شرب و کشاورزی اقدام کند.
حسین‌پور افزود: بر همین اساس تمامی اقدامات انجام شده در استان در منابع آبی بر اساس هماهنگی و کسب مجوز از تمام دستگاه‌های ذیربط از جمله شرکت آب منطقه‌ای، اداره کل حفاظت محیط زیست و اداره کل دامپزشکی صورت گرفته و هر ساله نیز بر اساس کمیته مشترک صیادی شرایط و موضوعات مربوطه به صید و رهاسازی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مدیر امور شیلات سازمان جهاد کشاورزی تاکید کرد: در چند سال گذشته بدلیل حساسیت‌های ایجاد شده در خصوص کیفیت آب سد وحدت سنندج، شرکت آب منطقه ای استان بر خلاف تاکیدات اکثر منابع علمی خارجی و داخلی، سازمان شیلات ایران، توصیه های لیمنولوژیست ها و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی کشور بدون ارائه مستندات و هرگونه مطالعات متقن عینی و مشخص مبنی بر اثرات سوء رهاسازی کپور ماهیان بر منابع آبی شرب، رهاسازی بچه ماهی را ممنوع اعلام کرده و این مدیریت نیز از هرگونه رهاسازی بچه ماهی پس از ممنوع اعلام شدن موضوع خودداری کرده و این مساله را به تعاونی صیادی نیز اطلاع داده است.
کیفیت آب سنندج ربطی به ماهی ندارد
حسین پور گفت: با این وجود شیلات استان سه سال است که رهاسازی بچه ماهی در دریاچه سد قشلاق صورت نداده ولی کیفیت آب همچنان دارای مشکل است چرا که اساسا این موضوع ربطی به ماهی ندارد و معتقدیم این روند، بهبودی در کیفیت آب حاصل نخواهد کرد بلکه بدتر هم خواهد شد لذا بهتر است به جای متهم کردن سایر ادارات و تعلیق فعالیت‌های آنها، اقدامی اساسی برای رفع این مشکل انجام شود.
کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی در حوضه آبریز سد قشلاق
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی نیز در این ارتباط معتقد است تعداد ۵۰ روستا با سطح سالانه ۲۳ هزار و ۲۱۲ هکتار اراضی زراعی شامل ۱۱ درصد اراضی زراعی آبی (۲ هزار و ۵۴۸ هکتار) و ۸۹ درصد اراضی زراعی دیم (۲۰ هزار و ۶۶۴ هکتار) در حوضه آبریز سد قشلاق قرار داشته که زیر کشت محصولات زراعی از قبیل گندم، محصولات علوفه ای و غیره قرار دارد.
حیدر مرادی افزود: قریب به ۹۰ درصد اراضی زراعی حوضه آبریز بصورت دیم بوده که با توجه به نیاز دیمزارها به تغذیه با کودهای شیمیایی و بر اساس توصیه مرکز تحقیقات بایستی میزان ۱۳۰ کیلوگرم کود اوره در اراضی دیم و ۲۰۰ کیلوگرم کود اوره در اراضی آبی در هر هکتار مصرف شود.
وی اضافه کرد: مقدار کود مصرفی بر اساس حواله‌های توزیعی در این اراضی بطور متوسط ۵۵ کیلوگرم کود اوره کود بوده که کمتر از ۵۰ درصد نیاز کشاورزان است.
مرادی گفت: همچنین میزان کود مصرفی فوق در فصولی است که توسط نزولات جوی و بارندگی‌های صورت گرفته به صورت آبشویی حمل و به آب موجود در دریاچه سد و حوضه آبریز سد قشلاق وارد نمی‌شود.
وی تاکید کرد: بنابراین برای مشکلات مطرح شده در خصوص مصرف کودهای شیمیایی در اراضی روستاهای حوضه آبریز جای نگرانی وجود ندارد.
زاهد حاجی میزایی مدیرامور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی نیز احداث خانه باغ ها را لازمه فعالیت باغبانی دانست و گفت: بدون شک خانه‌های با متراژ حداکثر ۵۰ متر نگرانی برای محیط زیست در این خصوص ایجاد نمی‌کند.
۱۰۰ میلیارد تومان برای ساماندهی فاضلاب روستاهای کردستان نیاز است
قائم مقام شرکت آب و فاضلاب کردستان گفت: برای ساماندهی و جمع‌آوری فاضلاب ۱۰۰ روستای استان که در شعاع یک و ۲ کیلومتری سدها قرار دارند، ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
صدیق محمدزاده اظهار داشت: با توجه به اینکه این روستاها در حاشیه و نزدیک به سدهای کردستان واقع شده‌اند، ساماندهی فاضلاب آنها در اولویت کاری و برنامه میان مدت شرکت آبفا قرار دارد.
وی با اشاره به اینکه ۴۳۰ روستای در حوضه آبریز ۱۶ سد موجود در استان قرار دارند، یادآور شد: فاضلاب ۳۳۰ روستای باقی مانده در فاصله بیشتری از سدها قرار داشته و در حال حاضر باعث آلودگی آب سدها نمی‌شود.
قائم مقام شرکت آب و فاضلاب کردستان اضافه کرد: ساماندهی فاضلاب این ۳۳۰ روستا در اولویت بعدی این شرکت و جزو برنامه‌های بلندمدت بوده و برای اجرای این طرح‌ها ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است که البته با توجه به افزایش قیمت‌ها به طور قطع، در سال‌های آینده مبلغ بیشتری نیاز خواهد بود.
محمدزاده با بیان اینکه از یک هزار و ۶۷۷ روستای استان، فقط ۱۶ روستا دارای شبکه جمع‌آوری فاضلاب است، افزود: باقی روستاهای کردستان از سیستم جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب محروم هستند که نیاز است اقدامات اساسی در این زمینه صورت گیرد.
وی، به ورود فاضلاب روستای سراب قامیش به سد قشلاق سنندج اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه ساخت تصفیه‌خانه هزینه‌بردار و زمان‌بر است، تصمیم گرفته شد فاضلاب این روستا پمپاژ و به پایین‌دست سد انتقال داده شود.
محمدزاده اشاره به اینکه فاضلاب روستای سراب قامیش به صورت مستقیم وارد خط انتقال فاضلاب ۱۹ کیلومتری سنندج و تصفیه‌خانه فاضلاب این شهر خواهد شد، تاکید کرد: تلاش ما این است تا ۲ ماه آینده این پروژه را نهایی کرده و برای همیشه از ورود فاضلاب این روستا به دریاچه سد قشلاق ممانعت کنیم.
در یک ماه گذشته با روانه شدن آب سد آزاد به سمت دریاچه سد قشلاق که با پیگیری‌های استاندار کردستان انجام شد، کیفیت آب بهتر شده اما دستگاه‌های اجرایی متولی چه بخواهند چه نخواهند باید این مهم را قبول کنند که کیفیت آب سنندج در یکسال گذشته شاهد افت و خیز بوده که در برخی محلات بیشتر احساس می‌شود و لازم است به منظور کاهش یا حذف این چالش اقدامی اساسی صورت گیرد.
منبع: ایرنا
68
