این هیرکانی، تنفسگاه ایران است که ضجه می‌زند/همه چیز از ساخت و ساز غیرمجاز آغاز شد؟
خبرنگار: ونوس بهنودبه مدت 20 روز است که جنگل‌های هیرکانی در آتش می‌سوزد. میراثی 40 میلیون ساله که به جانش افتادیم و در 70 سال نیمی از آن را نابود کردیم.
به گزارش خبر فوری، از 10 آبان ماه آتش در ارتفاعات صخره‌ای الیت زبانه می‌کشد. هر چه توان نیروهای امدادی بوده تا به امروز نتوانسته آتش را مهار کند. حتی مردم محلی پای کار آمدند. جنگل‌بانان اشک می‌ریزند و تجهیزات کفاف نمی‌کند. جهنمی از بی تدبیری جنگل‌های کهن را بلعیده. در بخش‌هایی که آتش مهار شده است به گفته امدادگران به دلیل پوشش جنگلی خشک دوباره شعله ور شده است.گفته می‌شود آتش تا حدود زیادی مهار شده و حتی از کشورهای همسایه برای امدادرسانی آمده‌اند.
این بلا به واسطه سال‌ها دست درازی به بزرگترین میراث کره زمین بر سرمان آوار شده و کارشناسان بارها نسبت به تبعات آن هشدار داده‌اند.
جنگل‌های هیرکانی کجاست؟
جنگل‌های هیرکانی جنگل‌هایی است که عمرشان به بیش از ۴۰ میلیون سال پیش بازمی‌گردد، زمانی که دایناسورها بر زمین حکومت می‌کردند و هنوز خبری از تمدن‌های انسانی نبود.
این جنگل‌ها از دوره ژوراسیک جان سالم به در برده‌اند، یعنی از عصر دایناسورها تا عصر دیجیتال! درحالی‌که بیشتر جنگل‌های پهن‌برگ دنیا در اثر یخبندان‌های عصر یخ‌بندان نابود شدند، جنگل‌های هیرکانی ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی بین دریای خزر و رشته‌کوه‌های البرز، به‌عنوان یک پناهگاه طبیعی، پایدار ماندند.
این پایداری باعث شده هیرکان‌ها به «موزه زنده تاریخ طبیعی» معروف شوند. گونه‌هایی از درختان مانند انجیلی، راش، سرخدار و توسکا هنوز هم در این جنگل‌ها رشد می‌کنند؛ درختانی که بعضی‌شان به‌صورت مستقیم از دوران ماقبل تاریخ باقی مانده‌اند. در واقع، قدمت جنگل‌های هیرکانی نه تنها یک ویژگی طبیعی، بلکه یک هویت فرهنگی برای ایران است که جهانیان را شگفت‌زده کرده و باعث ثبت آن‌ها به‌عنوان میراث جهانی در یونسکو شده است.این جنگل‌ها در نواحی شمالی ایران، از استان گلستان در غرب تا استان گیلان و مازندران در شرق، در امتداد رشته‌کوه‌های البرز قرار دارند. موقعیت جغرافیایی خاص این جنگل‌ها، که در نزدیکی سواحل دریای خزر و در دامنه‌های البرز قرار دارند، تأثیر زیادی بر تنوع زیستی و ویژگی‌های اکولوژیکی آن‌ها داشته است. این جنگل‌ها با تاریخچه طولانی خود، به‌عنوان یکی از ذخایر طبیعی باستانی و ارزشمند ایران شناخته می‌شوند.
زمانی مدیر کل سابق میراث فرهنگی اردبیل در تشریح جنگل فندقلو که تنها بخش کوچکی از هیرکانی است گفته بود در این جنگل نزدیک به ۹۰ گونه گیاهی رشد و نمو دارند که می‌توان به گونه احیاشده «سوسن چلچراغ» که از گونه‌های کم‌نظیر در دنیا بوده و در کل کشور فقط در دو منطقه نمونه‌های آن دیده شده است، اشاره کرد.
کریم حاجی زاده جنگل «فندقلو» را از قدیمی‌ترین جنگل‌های کره زمین برشمرد و تصریح کرد: این جنگل ادامه جنگل‌های هیرکانی مرز اردبیل و گیلان است و به عبارتی جزو قدیمی‌ترین جنگل‌های روی کره زمین محسوب می‌شود.
اما امروز بعد از هزاره‌ها در مدت اندکی و کمتر از یک قرن نیمی از جنگل نابود شده است.
آخرین آتش سوزی آن چنانکه که گفته می‌شود مربوط به ساخت و سازهای غیرمجاز است. در این خصوص فرارو نوشت: یکی از نزدیکان یک مقام سابق استانی، در جنگل‌های هیرکانی چند واحد دامسرا و بخش‌هایی مسکونی را روی اراضی ملی به شکل غیرمجاز بنا کرده. او در تازه‌ترین تخلف خود، بدون هیچ واکنشی از سوی اداره کل ساری، حدود ۶ کیلومتر جاده را در میان این جنگل‌های چندمیلیون ساله ایجاد و عملاً بخشی از این میراث طبیعی را تخریب کرده.
این اتفاق درحالی است که به موازات ضجه‌های جنگل هیرکانی مسئولان به جای رسیدگی و برخورد با تخلفاتی که جنگل ها را از بین می برد فعلاً اقدامی موثر از پیش نبرده‌اند و هر چه کارشناسان هشدار می‌دهند، افاقه نمی‌کند.
پیش از این کارشناس ارشد محیط زیست در مورد این جنگل‌ها به رسانه‌ها گفته بود: « در دهه ۱۳۳۰ وسعت رویشگاه جنگلی هیرکانی حدود ۳.۵ میلیون هکتار بود، اما آخرین برآورد واحد GIS در بخش تحقیقات نشان می‌دهد این رقم اکنون به کمتر از ۱.۶ میلیون هکتار کاهش یافته است. به عبارت دیگر، در ۶ دهه گذشته بیش از نیمی از جنگل‌های هیرکانی، حتی با ارزش‌ترین نوع آن، از دست رفته است و این روند نتیجه ساده‌سازی‌های نابخردانه است.
محمد درویش تاکید کرد: هر درخت به اندازه یک انسان ارزش دارد و مقام معظم رهبری در سخنرانی مشهور خود در دی‌ماه ۱۳۹۳ صراحتاً تاکید کردند که هیچ‌کس حق ندارد حتی یک درخت را به بهانه ساخت حوزه علمیه قطع کند. بنابراین، کسانی که ادعا می‌کنند قطع ۶ یا ۷ درخت ارزش این همه جنجال را ندارد، نه تنها ذوب در ولایت نیستند، بلکه عملا در برابر ولایت ایستاده‌اند.»
خانم انصاری با کسانی که از خط قرمزتان عبور کنند چه می‌کنید؟
این اظهارات در حالی است که درست دو هفته قبل از آتش سوزی و در 26 مهر ماه امسال رئیس سازمان محیط زیست گفت: جاده کشی در جنگل‌های هیرکانی خط قرمز ماست. بدون اخذ مجوز سازمان حفاظت محیط زیست نباید هیچگونه اقدام عمرانی در مناطق تحت مدیریت این سازمان انجام شود.
شینا انصاری افزود: سازمان حفاظت محیط زیست در مورد مناطق چهارگانه تحت مدیریتش با هیچ‌کس تعارفی ندارد. این مناطق تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست است و هر اقدامی در این محدوده نیازمند اخذ نظر ماست.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: این خط قرمز ماست که هیچ پروژه‌ای نباید در این مناطق اجرا شود؛ مگر در زون‌هایی که در طرح مدیریت مناطق، برای فعالیت‌هایی مانند گردشگری تعریف شده باشند البته این مورد نیز تنها بعد از بررسی در کارگروه‌های مرتبط امکان‌پذیر است بنابراین با توجه به حساسیت این مناطق از منظر شرایط زیستگاهی و تنوع زیستی، هر اقدامی بدون نظر اخذ سازمان با برخورد قانونی روبه‌رو خواهد شد.
با آنچه امروز بر سر هیرکانی آوردیم جنگل بانانی که با ایثار جان خود، به آتش زدند تا بزرگترین تنفسگاه ایران را نجات دهند حق دارند اشک بریزند. اما خط کشی‌های محیط زیست که گویی دست تنهاست و یاریگری ندارد تا به امروز نتوانسته از تخریب هیرکانی ممانعت کند. نه تنها مدیون خودمان بلکه نسل‌های آینده نیز هستیم.
مناطق شاخص جنگل‌های هیرکانی به شرح زیر است:
جنگل ابر (شاهرود، سمنان): جنگلی مه‌آلود و افسانه‌ای در مرز کویر و شمال، با چشم‌اندازهای بی‌نظیر از اقیانوس ابر، درختان راش و مسیرهای کوهنوردی.
ماسال و سوباتان (گیلان): ارتفاعات سرسبز، خانه‌های چوبی روستایی و جنگل‌هایی مه‌آلود که در فصل بهار و تابستان میزبان تورهای طبیعت‌گردی هستند.
پارک جنگلی النگدره (گرگان، گلستان): جنگلی پرآب و سرسبز در دل شهر گرگان که در کنار پارک‌های ناهارخوران و زیارت از محبوب‌ترین تفرجگاه‌های گلستان به شمار می‌رود.
جنگل جهان‌نما (کردکوی، گلستان): منطقه‌ای کوهستانی و جنگلی با چشم‌اندازهای کم‌نظیر از قله‌های پوشیده از ابر و مراتع ییلاقی.
جنگل‌های رامسر (مازندران): از جنگل دالخانی گرفته تا جنگل‌های جواهرده و مسیرهای مه‌آلود ییلاقات رامسر، همه از تماشایی‌ترین نقاط هیرکانی هستند.
جنگل کجور و کندلوس (نوشهر، مازندران): منطقه‌ای بکر و کوهستانی با جنگل‌های انبوه، خانه‌های ییلاقی سنتی و مسیرهای فوق‌العاده برای کوهنوردی و کمپ.
جنگل سی‌سنگان و جنگل نور (نوشهر – نور، مازندران): جنگل‌هایی جلگه‌ای و دسترسی‌پذیر که در فاصله‌ای کوتاه از دریا قرار دارند و برای گردش‌های خانوادگی و سفرهای کوتاه فوق‌العاده‌اند.
جنگل لیسار و مناطق اطراف تالش (گیلان): جنگل‌هایی مرتفع و مه‌آلود با طبیعتی بکر و خیره‌کننده که از دامنه‌های البرز غربی تا نزدیکی سواحل خزر گسترده‌اند.
جنگل الیمستان (آمل، مازندران): مسیری رؤیایی برای طبیعت‌گردی و پیاده‌روی در میان درختان راش، با نمایی جذاب به قله دماوند.
جنگل بولا و واز (ساری و نور، مازندران): دو منطقه کمتر شناخته‌شده اما فوق‌العاده بکر در دل کوه‌های البرز مرکزی، مناسب برای سفرهای خاص و عکاسی حرفه‌ای.
جنگل چهارباغ (چالوس، مازندران): جنگلی خلوت و سرسبز در مسیر چالوس به طالقان، مقصدی عالی برای طبیعت‌گردان عاشق سکوت و آرامش.
جنگل خشکه‌داران (تنکابن، مازندران): تنها جنگل جلگه‌ای هیرکانی ثبت‌شده در ایران که در نزدیکی ساحل قرار دارد و با گونه‌های گیاهی و جانوری متنوع شناخته می‌شود.
