طرح‌های ضربتی اخراج مهاجران را متوقف کنید/ کودکان در خطرند

متن بیانیه به شرح زیر است:

برای بسیاری از دختران، بازگشت به افغانستان به معنای پایان همیشگی آموزش است. فاجعه‌بارتر از محرومیت آموزشی، محرومیت از خدمات بهداشتی و پزشکی  است که وزارت کشور به‌صراحت به اجرای آن تهدید کرده است و تبعاتی هولناک و جبران‌ناپذیر به‌ویژه برای کودکان خواهد داشت.

تبعیض علیه پناهندگان و مهاجران افغانستانی، به‌ویژه کودکان، سابقه‌ای طولانی در سیاست های دولت داشته است. با این‌حال، در سه سال گذشته، کودکان افغانستانی تحت فشار روانی کم‌سابقه‌ای قرار گرفته‌اند؛ از تجربه‌ی خشونت‌های روزمره و محرومیت‌های ساختاری تا موج‌های مداوم نفرت‌پراکنی در شبکه‌های اجتماعی، زیستن را برای بسیاری از آنان دشوار و فرساینده کرده است. اکنون، با اعلام رسمی سیاست اخراج جمعی، ضربه‌ای عمیق‌تر به پیکر جامعه مهاجر و پناهنده و به‌ویژه کودکان وارد آمده است. این سیاست نه‌تنها دو میلیون مهاجر فاقد مدرک، بلکه حدود دو میلیون دارنده‌ی برگه سرشماری را نیز در بر می‌گیرد. کودکانی که در سال‌های اخیر، با وجود همه سختی‌ها، هنوز روزنه‌ای از امید به آینده‌ای بهتر در دل داشتند، امروز با کابوس بازگشت به کشوری روبه‌رو هستند که زیر سلطه‌ی طالبان، امنیت، آموزش و زندگی شایسته از ساکنان آن دریغ شده است. از هم‌اکنون، نشانه‌های آشکار اضطراب، ناامنی و ترس در میان کودکانی که در معرض بازگشت اجباری قرار دارند، به چشم می‌خورد. چشم‌انداز محرومیت از تحصیل، خطر فزاینده‌ی ازدواج اجباری—به‌ویژه با نیروهای طالبان—و آینده‌ای تیره‌وتار در کشوری گرفتار فقر، بیکاری، ناامنی و گرسنگی، کودکان را، به‌ویژه دختران را، در معرض آسیب‌های جدی روانی و ازهم‌گسیختگی عاطفی قرار داده است.

از سال ۱۴۰۲ در راستای اجرای سیاست کاهش جمعیت پناهندگان و مهاجران افغانستانی دولت با قطع تدریجی خدمات آموزشی و بهداشتی تلاش کرده مهاجران را به ترک کشور وادار کند. این روند که با حذف کودکان فاقد مدرک از نظام آموزشی آغاز شد که آشکارا گامی رو به عقب نسبت به گشایش‌های انجام شده از سال ۱۳۹۵ بود. برای بسیاری از دختران، بازگشت به افغانستان به معنای پایان همیشگی آموزش است. فاجعه‌بارتر از محرومیت آموزشی، محرومیت از خدمات بهداشتی و پزشکی  است که وزارت کشور به‌صراحت به اجرای آن تهدید کرده است و تبعاتی هولناک و جبران‌ناپذیر به‌ویژه برای کودکان خواهد داشت. با امتناع بسیاری خانواده‌ها از بازگشت به سبب شرایط نامساعد افغانستان، روزهای بسیار تاریکی در انتظار کودکان در سایه محرومیت‌هایی است که دولت نسبت به اعمال آنها اراده دارد. متأسفانه، رنج کودکان بار دیگر به ابزاری برای وادار کردن خانواده‌ها به بازگشت تبدیل شده است؛ سیاستی که نه اخلاقی است، نه حقوقی، و نه انسانی.

این اقدامات آشکارا ناقض اصول و قوانین ملی و بین‌المللی در حوزه حقوق کودک است. بر پایه‌ی کنوانسیون حقوق کودک، که ایران نیز عضو آن است، دولت‌ها موظف‌اند حقوق کلیه‌ی کودکان، بدون تبعیض بر اساس تابعیت یا وضعیت اقامتی، را تضمین کنند. ماده ۲ این کنوانسیون دولت‌ها را ملزم می‌داند هیچ کودکی به‌دلیل وضعیت حقوقی یا مهاجرتی والدین، از حقوق خود محروم نشود. ماده ۳ نیز تصریح می‌کند که در تمام تصمیمات مربوط به کودکان، منافع عالیه‌ی کودک باید در اولویت قرار گیرد. همچنین مواد ۲۴ و ۲۸ این کنوانسیون به حق برخورداری از بالاترین سطح استاندارد سلامت و حق آموزش برای همه کودکان اشاره دارند.

در سطح قوانین ملی، مطابق بند (ر) ماده ۳  قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، هرگونه وضعیت زیان‌بار ناشی از فقر شدید، پناهندگی یا مهاجرت که منجر به آسیب به سلامت جسمی، روانی یا آموزشی کودک شود، «وضعیت مخاطره‌آمیز» تلقی می‌شود و مستوجب مداخله و حمایت قانونی است. همچنین ماده ۲ آیین‌نامه اجرایی ماده ۶ همین قانون، صراحتاً بر اصل عدم تبعیض از حیث رنگ، نژاد، مذهب، ملیت و نظایر آن تأکید دارد و حمایت‌های مقرر را شامل تمام کودکان حاضر در ایران، اعم از ایرانی و غیرایرانی، می‌داند. بی‌توجهی آشکار به این قوانین، به‌ویژه از سوی نهادهای رسمی مانند وزارت کشور، غیرقابل‌قبول و نگران‌کننده است. آنچه امروز رخ می‌دهد در مسیر عکس قوانین و در جهت تحمیل محرومیت و تعلیق حمایت دولتی از کودکان با هدف اخراج جمعی خانواده‌هاست. 

ما امضاکنندگان این نامه تأکید می‌کنیم که هیچ سیاستی حتی در شرایط دشوار اقتصادی امروز کشور و علیرغم همه مسائل و مشکلات ناشی از عدم مدیریت درست وضعیت پناهندگان و مهاجران نباید به بهای لطمه‌زدن به کرامت، سلامت و آینده‌ی کودکان تمام شود. مصرانه از دولت می‌خواهیم این طرح را متوقف کرده و اصول بنیادین حقوق کودک را در سیاست‌گذاری‌ها رعایت کند.

1. انجمن پرنده درخت کوچک
2. گروه تلاشگران یاری همدل
3. انجمن حمایت از حقوق کودکان
4. انجمن حمایت از کودکان کار
5. انجمن درخت کوچک زندگی
6. جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان
7. انجمن دوستداران کودک پویش
8. موسسه شکوفایی استعدادهای کودکان مهر
9. موسسه کنشگران فرزانه(اجتماعی)
10. گروه فرهنگی اجتماعی کیانا
11. موسسه توانمند سازی زنان و کودکان مهر و ماه
12. موسسه ندای ماندگار دروازه غار
13. انجمن یاری کودکان در معرض خطر
14. انجمن یاریگران کودکان کار پویا