از تحریم تا بوق زدن/ قربانی شدن فیلم‌ها در سینماهای حوزه هنری
عملکرد حوزه هنری در تحریم و سانسور فیلم‌های سینمایی، خلاف آیین‌نامه مصوب دولت است؛ کاری غیرقانونی که به‌نظر می‌آید چندان به‌دلیل دغدغه‌های فرهنگی و اخلاقی نیست.
پس از هفت سال تحریم فیلم‌ها، آن‌هم بدون هیچ عذرِ قانونی، گویا واقعیت‌های اقتصادی، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی را مجبور کرده است، رویکردی متفاوت را در برابر آثار سینمایی که به مذاق‌شان خوش نمی‌آید، در پیش بگیرند.
پس از تحریم ۱۹ فیلم در چند سال گذشته، در نوروز ۹۸، سینماهای حوزه هنری، فیلم «چهار انگشت» به کارگردانی حامد محمدی را پس از سانسور بخشی از تصویر و صدای این اثر سینمایی، به نمایش گذاشتند. این اتفاق به صورت خفیف‌تری درباره فیلم «رحمان ۱۴۰۰» ساخته منوچهر هادی هم رخ داد.
حرکت خودسرانه و گریز از قانون
این تغییر رویه، به‌هیچ وجه یک پیشرفت نیست و تنها به این دلیل صورت گرفته است که مدیران حوزه هنری دیدند با تحریم هر فیلمِ پُر فروش، سینماهای زیر نظر آنان، قافیه را بیش از گذشته به پردیس‌های بخش خصوصی می‌بازند. آخرین باری که این زنگ خطر به صدا درآمد، کاهش فروش سینماهای حوزه در اسفند سال گذشته به دلیل تحریم فیلم «آشغال‌های دوست‌داشتنی» بود.
اما چه تحریم و چه سانسور فیلم‌ها، هر دو، کاری غیرقانونی هستند که هیچ نهاد یا فردی اجازه انجام آن را ندارد. ماده ۱۸ آیین‌نامه نظارت بر نمایش فیلم که مصوب هیئت وزیران است، تصریح می‌کند: « هر کس ... خودسرانه به حذف قسمتی از فیلم ... اقدام نماید یا ... به‌طور کلی، کلیه اشخاص که به نحوی از انحاء در اجرای مقررات این آیین‌نامه تخلف نمایند، ... به موجب قوانین جاری مملکتی تعقیب می‌شوند ...»
در واقع هیچ فرد یا نهادی نمی‌تواند در نسخه‌ای که معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی تایید کرده است، دست ببرد و آن را اضافه یا کوتاه کند. نمایش هر نسخه دیگری غیر از آن چه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تایید کرده، غیر قانونی است.
از پول نمی‌شود گذشت
این‌که حوزه هنری با گذاشتن صدای بوق به‌جای چند دیالوگ فیلم «چهار انگشت» و حذف یا شطرنجی کردن برخی صحنه‌ها، هم بخواهد خارج از حیطه قانون عمل کند و هم از درآمد فروش نگذرد، عذری بدتر از گناه است.
بی‌شک در آینده، حذف، جرح و تعدیل، ابزار حوزه هنری برای سانسور فیلم‌های پر فروشی خواهد بود که نمی‌تواند از اکران آن‌ها به خاطر کسب درآمد چشم بپوشد. در مقابل، فیلم‌هایی که به مذاق این نهاد خوش نیایند و در عین‌حال فروش خوبی هم برای‌شان پیش‌بینی نشود، بازهم تحریم خواهند شد.
چنین رویکردی، نشان خواهد داد که تمکین نکردن حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی به قانون، به دلیل دغدغه‌های فرهنگی و اخلاقی نیست و علت اصلی آن را باید در خارج از عرصه‌های هنری و سینمایی دنبال کرد.
مروری بر کارنامه حوزه هنری در تحریم فیلم‌ها از هفت سال پیش تا امروز، تاکیدی دوباره بر غیرقانونی بودن این حرکت و غیر قابل توجیه بودن آن است.
حرکت قطار تحریم
سوت آغاز حرکت قطار تحریم فیلم‌های سینمای ایران توسط حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، فروردین ۱۳۹۱ زده شد؛ دقیقا هفت سال پیش که این نهاد فرهنگی، دو فیلم «زندگی خصوصی» و «گشت ارشاد» را پای این حرکت، قربانی کرد.
فروردین همان سال، محسن مومنی، رییس حوزه هنری آب پاکی را روی دست سینماگران ریخت و تاکید کرد از این پس به فیلم‌هایی که از نظر این نهاد، غیرفرهنگی باشند، اجازه نمایش نخواهد داد.
از آن تاریخ تا امروز، ۱۹ فیلم که دارای مجوزِ نمایش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده‌اند، رنگ پرده سالن‌های سینماهای حوزه هنری را به خود ندیده‌اند.
قلع و قمع در سال ۹۱
سال ۱۳۹۱، سینمای ایران شاهد بدترین شرایط تحریم فیلم‌هایش به‌دست حوزه هنری بوده است. در آن سال سیاه، بر پیشانی ۹ فیلم، مهر ممنوعیت نمایش زده شد.
پس از «زندگی خصوصی» ساخته محمدحسین فرح‌بخش و «گشت ارشاد» کار سعید سهیلی که هر دو از آثار اکران نوروزی بودند، «پس‌کوچه‌های شمرون» از کامران قدکچیان، «خوابم می‌آد» به کارگردانی رضا عطاران، «نامزد آمریکایی من» ساخته داود توحیدپرست، «من همسرش هستم» به کارگردانی مصطفی شایسته، «من مادر هستم» ساخته فریدون جیرانی (ممنوعیت اکران در چند شهر)، «بی‌خود و بی‌جهت» کار عبدالرضا کاهانی (ممنوعیت اکران در چند شهر) و «پذیرایی ساده» ساخته مانی حقیقی در سال ۹۱ به تیغ تحریم حوزه هنری گرفتار آمدند.
اگرچه در آن سال بسیاری از اهالی سینما به این اقدام اعتراض کردند، اما گوش شنوایی نیافتند. تحریم حوزه هنری در کنار مشکلات دیگری که سینمای ایران در آخرین سال دولت احمدی‌نژاد به آن دچار شده بود، باعث کاهش شدید میزان فروش سینمای ایران در سال ۱۳۹۱ شد.
آغاز دوباره جنگ پس از آتش‌بس موقت
در سال ۱۳۹۲، اوضاع کمی بهتر شد و تعداد فیلم‌های تحریمی حوزه هنری، به عدد ۳ محدود ماند؛ «برف روی کاج‌ها» از پیمان معادی، «بی‌تابی بی‌تا» ساخته مهرداد فرید و «پل چوبی» مهدی کرم‌پور در این سال به سینماهای حوزه راه نیافتند.
حوزه هنری در دو سال بعد (۹۳ و ۹۴) در یک آتش‌بس اعلام نشده، به جنگ سینمای ایران برنخاست و فیلمی را تحریم نکرد. اما در سال ۱۳۹۵، با تحریم فیلم «لانتوری» ساخته رضا درمیشیان، قطار تحریم دوباره به راه افتاد و در سال ۱۳۹۶، سه قربانی گرفت؛ «مادر قلب اتمی» ساخته علی احمدزاده، «اکسیدان» کار حامد محمدی و «زادبوم» از ابوالحسن داودی.
«عرق سرد» ساخته سهیل بیرقی، «آشغال‌های دوست‌داشتنی» از محسن امیریوسفی و «پارادایس » کار علی عطشانی هم سه فیلم تحریمی حوزه هنری برای سال ۱۳۹۷ بودند.
سال ۱۳۹۸ که هنوز در ماه نخست آن هستیم، آزمونی پیشِ روی حوزه هنری، سازمان سینمایی و اهالی سینمای کشور است که باید دید فرار این نهاد از قانون در اکران فیلم‌ها همچنان ادامه می‌یابد یا یک‌بار برای همیشه حل خواهد شد.
منبع: خبر آنلاین
1981
