نقش درخشان ایرانیان در شکل‌گیری تمدن هندی
ریچارد ام. ادتون در کتاب «هند در عصر ایرانیان» نوشته است که زمامداران مسلمان در هند تمدن درخشانی ساختند و برعکس دوران حضور استعمار پیر در این کشور هیچکاه تفرقه مذهبی ایجاد نکردند.
کتاب «هند در عصر ایرانیان: ۱۰۰۰ الی ۱۷۶۵ میلادی» نوشته ریچارد ام. ادتون، سال ۲۰۱۹ توسط انتشارات پنگوئن در ۵۱۲ صفحه و به زبان انگلیسی منتشر شده است.
شبه قاره هند ممکن است جهانی مستقل به نظر برسد که توسط کوه‌ها و دریاهای وسیع احاطه شده و ادیان، فلسفه‌های گوناگون و سیستم‌های اجتماعی خاص خود را داشته باشد. اما این سرزمین باستان در طی قرون یازدهم تا هجدهم با مردم و فرهنگ‌های آسیای شرقی و جنوب شرقی، اروپا، آفریقا و به ویژه آسیای میانه و فلات ایران روابط بسیار گسترده داشته‌اند.
کتاب هند در عصر ایرانیان که به قلم ریچارد ام. ادتون در هشت فصل نگاشته شده در مورد ظهور فرهنگ «ایرانیان» در هند در زمان سلسله گورکانیان (مغول‌ها) است. در این اثر نشان داده می‌شود که از سال ۱۰۰۰ تا ۱۷۶۵ میلادی هند جزئی از یکی از قدرت‌های فرامنطقه‌ای محسوب می‌شد که یکی از قطب‌های مهم قدرت در جهان بوده است.
علاوه بر آن فرهنگ والای ایران در قرن یازدهم توسط سلسله‌های مستقر در شرق افغانستان به هندوستان معرفی می‌شود و این فرهنگ با تاسیس سلسله گورکانیان در هند نهادینه شده و در میان مردم و آحاد جامعه هند در بسیاری از زمینه‌ها همچون آشپزی، صنعت مد و لباس، مذهب، علوم و فنون، موسیقی و رقص و… متجلی می‌شود که تا امروز نیز می‌توان به خوبی آنها را مشاهده کرد.
نویسنده در اثر خود نشان می‌دهد که در عصر حکومت ایرانیان در هند میان مذاهب و آیین‌ها مختلف همگونی و همزیستی بسیار جالبی صورت می‌گیرد و همگان در رفاه و صلح با هم زندگی می‌کنند اما این انگلیسی‌ها بودند که با هدف قدرت و سلطه در هند شکاف‌های مذهبی ایجاد می‌کنند که این شکاف‌ها به تقسیم بندی جامعه هند به دو قطب هندو و مسلمان و یا جمعیت اکثریت و اقلیت تبدیل می‌شود و این شکاف‌ها به مرور زمان عمیق‌تر شده و باعث تسلط استعمار انگلستان بر هند می‌شود.
نویسنده در اثر خود به خوبی هفتصد سال زمامداری مسلمانان را مورد بحث قرار داده و اعلام می‌کند که زمامداران مسلمانان گورکانیان هرگز مسائل اجتماعی هند را با دید مذهب نگاه نکردند و نگذاشتند که دید مذهب و ایدئولوژی جای خود را به سکولاریسم دهد.
نویسنده در این کتاب اشاره کرده که: «تصور فضاهای اجتماعی از طریق دین، درک ما را با بررسی و توجیه و حل و فصل یک مسئله اجتماعی محدود می‌کند و همین امر باعث می‌شود که غنا و ارزش فعالیت‌های مناسب و درخور حکومت‌ها زیر سوال برود.» این نویسنده اثبات می‌کند که با احترام گذاشتن به ادیان و مذاهب و آیین‌ها در یک جامعه همچون هند می‌توان به ملی گرایی کمک کرد. وی به صراحت نویسندگان دوره استعمار را زیر سوال می‌برد و آنچه را که مورخان استعمار به عنوان «فتح مسلمانان» خوانده‌اند، مردود شمرده و بیان می‌کند که تاریک نشان دادن قسمتی از باشکوه‌ترین تاریخ هند با دستاویز قرار دادن مسائل مذهبی ناعادلانه و مستبدانه است.
ریچارد ام ادتون مدعی است که نویسندگان استعماری تاریخ پادشاهی مسلمانان را در هند تاریک نشان دادند تا بتوانند احساسات مردم را برانگیزند و راه‌های استعمار انگلیس در هند را باز کنند، اما واقعیت آن است که اگر چه مسلمانان از هند رفتند اما آمدن انگیسی‌ها و چپاول هند چیزی جز «فتح مسیحیان» نبود.
این اثر با به چالش کشیدن ادعاهای استعمار در معرفی هند در زمان استعمار انگلیس به مدرنیته شدن، گزارشی جامع از مبادلات فرهنگی بین سنت‌های ادبی سانسکریت و نگاه جهانی مغول‌ها با فرهنگ والای ایرانی را ارائه دهد. در این اثر عنوان می‌شود که مغول‌ها با به کارگیری نگاه عمومی و نه نگاه مذهبی امپراتوری خود را وسعت می‌بخشند. همچنین در این اثر آمده است این واقعیت قابل توجه است که هر دو زبان سانسکریت و فارسی «زبان مکان» نبودند و در نتیجه در بیشتر آسیا بدون هرگونه استفاده از سلاح و اجبار گسترش یافتند. بدین ترتیب بود که هندوستان در زمان گورکانیان تبدیل به مرکز اشاعه و گسترش زبان و ادبیات فارسی و اهدای بورس تحصیلی می‌شود.
ریچارد ام ادتون استاد دانشگاه آریزونای آمریکاست و به قلم او کتاب‌ها و پژوهش‌های مختلفی درباره تاریخ هند (عموماً سال‌ها پیش از ۱۸۰۰ میلادی) منتشر شده است. آثار دیگری نیز از این نویسنده چیره دست در حوزه‌های مختلف همچون قوانین اجتماعی، سوفیسم، بردگی و استعمار، بیوگرافی هند، رشد اجتماعی مسلمانان تنها در منطقه بنگال و مرزهای شرقی، تاریخچه اجتماعی دکن و جایگاه اسلام در تاریخ شبه قاره به سرانجام رسیده است.
منبع: مهر
72
