«مذاکرات روند آستانه» این بار درایستگاه آنکارا

مذاکرات آستانه روز گذشته در آنکارا برگزار و سران ایران، ترکیه و روسیه به منظور دست یابی به راه حلی غیر نظامی و مسالمت آمیز جهت خاتمه دادن به منازعه در سوریه تشکیل جلسه دادند. این پنجمین دوره‌ای است که مذاکرات دو و چند جانبه در سطح روسای جمهور سه کشور‌ با محوریت سوریه برگزار می شود. اجلاس اخیر درادامه رایزنی‌های دور قبل و پیگیری مصوبات آن بود و تلاش‌ها درجهت برقرارای صلح و ثبات در سوریه و به تبع آن کاهش تنش‌های منطقه دنبال خواهد شد.
اولین دور مذاکرات سه‌جانبه آستانه در سطح سران نوامبر ۲۰۱۷ در شهر سوچی روسیه برگزار و در نخستین جلسه اعلام شد که سه کشور به حفظ تمامیت ارضی و استقلال سوریه پایبند هستند و از معارضان با دولت سوریه خواسته اند که درگفت و گو‌های ملی این کشور شرکت کنند.

علاوه براین در حاشیه اجلاس سران، نشست سه جانبه مذاکره کننده گان کشورهای ضامن روند آستانه، هم روز یکشنبه با حضور مذاکره کنندگان ارشد و مشارکت خارجی دستیار ارشد وزیر خارجه در امور ویژه سیاسی، لاورنتیف نماینده ویژه پوتین در امور سوریه و اونال معاون وزیر خارجه ترکیه به همراه هیات های آنها برگزار شد و مذاکره کنندگان ارشد سه کشور ضامن روند آستانه در این نشست، پیش نویس بیانیه پایانی نشست سران سه کشور را بررسی و نهایی کردند.

سه طرف مذاکره، بیانیه ای را منتشر کرده اند که یکی از بندهای آن بر ضرورت تسهیل بازگشت ایمن و داوطلبانه آوارگان و اشخاص بی خانمان شده داخلی به مناطق اصلی زندگی شان در سوریه و اطمینان از حق بازگشت و حمایت از آن‌ها تاکید دارد. در این ارتباط آن‌ها از جامعه بین المللی خواستند تا کمک‌های مناسبی برای اسکان مجدد و زندگی عادی آن‌ها فراهم نماید و همچنین بر آمادگی خود برای ادامه تعامل با تمامی طرف‌های ذی ربط شامل دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان و دیگر آژانس‌های بین المللی تخصصی تاکید کردند. آن‌ها توافق کردند هماهنگی‌های لازم در خصوص ابتکارات خود برای برگزاری کنفرانس‌های بین المللی با موضوع کمک‌های بشردوستانه به سوریه و بازگشت پناهجویان سوری را مبذول دارند.

بعد از نخستین دوراز مذاکرات روند آستانه، سران سه کشور دیدار‌هایی را در آوریل سال ۲۰۱۸ در آنکارا، در سپتامبر ۲۰۱۸ در تهران و در فوریه ۲۰۱۹ در سوچی برگزار شد و اجلاس آنکارا که امروز برگزار می‌گردد درهمین راستا، آخرین ایستگاه این دور از دیدار هاست که سران سه کشور بار دیگر در مورد مسئله سوریه گرد هم می‌آیند. کاهش تنش‌ها درسوریه نشان می‌دهد مذاکرات آستانه که با تلاش کشور‌های منطقه به خصوص ایران شکل گرفته است سودمند واقع شده است.

در اجلاس روند آستانه، بحث بر سر ضرورت پایان تحرکات تروریستی و تکفیری در سوریه، تحقق امنیت و ثباتی است که همه کشور‌های منطقه از آن سود می‌برند و سفر رئیس جمهور به آنکارا برای شرکت در اجلاس سه‌جانبه هم در همین راستا انجام می‌شود. سه کشور پیش‌تر در قالب اجلاس آستانه مذاکرات متعددی را انجام داده‌بودند که نتایج مطلوبی را به همراه داشت که از آن جمله می‌توان به طرح مباحثی مانند ایجاد مناطق عاری از تنش در سوریه، پیشبرد مجموع تحرکات سیاسی و نظامی اشاره کرد که تحقق هرکدام می‌تواند به تحرکات تروریستی پایان دهد.

درخصوص عملکرد ترکیه در سال‌های اخیر که بار‌ها تغییر کرده است. می‌توان گفت این کشور در آغاز اگرچه در صف معارضین قرار داشت، ولی به تدریج با توجه به اینکه حمایت‌های لازم را از آمریکا به دست نیاورد، سیاست خود را تغییر داد به نحوی که ما امروز شاهد هستی که در زمره‌ای از گروه‌های تروریستی شواهدی وجود داشته که آنکارا از این گروه‌ها حمایت می‌کند.

ترکیه در حال حاضر نه تنها حمایت‌ها را از سیاست‌های آمریکا کاهش داده، بلکه پای میز مذاکره آمده و دنبال الگوی‌های صلح آمیز و مذاکراتی برای آینده سوریه است؛ بنابراین یک تغییر نگرش و چرخه‌ای در سیاست آنکارا مشاهده می‌شود و این موضوع کمک قابل توجهی کرده است تا بخش مهمی از مسئله سوریه از طریق راه حل‌های غیر نظامی درمذاکرات سه جانبه آنکارا حل و فصل شود.

در تمام بحران‌ها و مناقشات مهم این قدرت‌های غربی بودند که در تصمیمات تعیین کننده بوده و در جلسات مختلف دستیابی به راه حل حضور داشتند و در واقع به نوعی میدان دار این نوع جلسات بودند تاکید کرد، اما در حال حاضر در رابطه با بحران سوریه شاهد آن هستیم که این روند تغییر کرده است. دو کشور مهم منطقه یعنی ایران و ترکیه پای میز مذاکره هستند و درضلع سوم آن روسیه قرار دارد و عملا نشست عاری از حضور کشور‌های غربی است این بیانگرآغاز روند جدیدی در سطح منطقه است که حاصل تداوم همکاری‌های درون منطقه‌ای بین بازیگران و عناصر مهم درمنطقه است؛ بنابراین نشست پیش رو از این حیث مهم تلقی می‌شود که نشان دهنده توانایی قدرت‌های منطقه‌ای در حل و فصل مناقشات بدون مداخله غربی‌ها است.

رایزنی ایران، روسیه و ترکیه، تلاشی برای سامان بخشی به آشفتگی سوریه

برخی رسانه ها از جمله رویترز مذاکرات آستانه را تلاشی برای برقراری آتش بس پایدار در شمال غرب سوریه دانسته اند. در همین حال ارتش سوری به کمک نیروی هوایی روسیه، کنترل بیشتر سرزمین‌های از دست رفته در جنگ را به دست آورده اند، اما درگیری‌ها در شمال غربی سوریه همچنین خطر ایجاد موج مهاجرتی جدید را افزایش داده است.

با این تفاسیر می توان گفت که اجلاس آنکارا محفلی برای گرد آمدن کشور‌هایی است که در جنگ سوریه با یکدیگر متحد بودند و بر منطقه ادلب تمرکز خواهند کرد که آخرین محل باقی مانده در دست شورشیانی است که در پی سرنگونی اسد هستند.

اردوغان پیشتر گفته بود اجلاس دوشنبه با هدف جلوگیری از مهاجرت‌ها از ادلب و برقراری آتش بس برای جلوگیری از کشته شدن غیرنظامیان انجام می‌شود. پیش بینی می‌شود پیش از برگزاری نشست سه جانبه، روسای جمهور سه کشور فوق دیدار‌های دوجانبه‌ای بایکدیگر داشته باشند.

سوئیفت روسی موضوع مورد بحث در حاشیه اجلاس آنکارا

خبر درخواست مسکو برای راه اندازی سازو کاری مالی با تهران از برنامه‌ریزی آنها برای استفاده از سیستم مالی مشابه سوئیفت حکایت می کند که هدف از آن علاوه بر توسعه روابط دوجانبه از میان بردن فشار تروریسم اقتصادی است که واشنگتن علیه ایران و روسیه اعمال کرده است. این سازو کار مکانیسمی متمرکز بر توسعه و گسترش همکاری‌های تجاری تهران و مسکو خواهد بود، اما پیش روی آن هم موانعی وجود داشت. البته در این صورت بازهم ایجاد توافق میان دوکشور پنجره ای در جهت تسهیل تبادلات اقتصادی با جهان را باز خواهد کرد. اجلاس آنکارا می تواند فرصت مناسبی برای بحث و تبادل نظر دو جانبه تهران _مسکو باشد.

صبح دوشنبه در نشست خبری مشترکی که میان سران سه کشور برگزار شد، روسای جمهور اعلام کردند‌که درجهت کاهش درگیری ها در ادلب گفت‌وگو هایی انجام شده ولی بااین وجود توافقی در این راستا انجام نشد.قبل تر حسن روحانی در سخنرانی خود در این اجلاس، با حضور آمریکا در شرق فرات مخالفت کرده بود و آن را "نامشروع" خوانده است. او خواستار خروج نیروهای آمریکایی شده،همچنین معتقد است حضور نیروهای نظامی ایالات متحده در سوریه تمامیت ارضی سوریه را به خطر می اندازد. طرف های مذاکره شب گذشته و همزمان با پایان گرفتن اجلاس موفق به کسب اقدامی مشترک برای مقابله با بحران ادلب نشدند.

منبع: باشگاه خبرنگاران

15