نشانه‌های پایان عصر «مغازه»
بهروز ملکی
در سال‌های پس از جنگ (در دهه ١٣٧٠) قیمت یک متر مربع مغازه در یک محله تا ۱۰ برابر قیمت یک متر مربع آپارتمان در همان محله ارزش داشت و داشتن مِلک تجاری حاکی از متمول بودن بود. در آن شرایط، بانکها و نهادهای شبه‌دولتی، با مشاهدهٔ سود سرشار سرمایه‌گذاری در املاک تجاری، به ساخت پاساژهای تجاری روی آوردند. ضمن اینکه نباید از انگیزهٔ های پنهان و آشکار شهرداریها [به جهت سود ناشی از فروش مجوز املاک تجاری] چشم پوشی نمود. در ادامه با چشیدن مزهٔ شیرین سرمایه گذاریشان، ساخت مالهای عظیم تجاری رونق گرفت.
با اشباع تدریجی عرضهٔ املاک تجاری، جذابیت این املاک، کاهش یافت. به گونه‌ای که هم‌اکنون، قیمت یک متر مربع مغازه در یک محله حدود ٢ تا ٤ برابر یک متر مربع آپارتمان در همان محله شده است. طی دو سال گذشته نیز که املاک مسکونی با رشد شدید قیمت مواجه بوده اند املاک تجاری افزایش قیمت کمتری را تجربه نمودند.
اما چرا املاک تجاری به این حال و روز افتادند؟ واقعیت انکارناپذیر این است که در ایران به ازای هر ۸ خانوار (۲۶ نفر) یک مغازه وجود دارد که به طور محسوسی بیش از نیاز است. بنابراین بدیهی است که بسیاری از افرادی که هم اکنون به ساخت یا خرید واحدهای تجاری مبادرت می کنند در آينده از سرمایه‌گذاری‌شان ناراضی خواهند شد. علاوه بر حجم نامتعارف عرضه واحدهای تجاری، سمت تقاضای واحدهای تجاری نیز با تحولاتی اساسی، دست به گریبان شده است: با گسترش کسب و کارهای اینترنتی، به تدریج برخی از فعالیتهای تجاری نیازمند مغازه نخواهند بود و تقاضای مغازه برای برخی اصناف کاهش می یابد (آژانسهای تاکسی تلفنی، آژانسهای هواپیمایی و... نمونهٔ عینی این موضوع هستند).
براین مبنا می توان پیش بینی کرد که در آینده نیز [بجز در برخی شرایط خاص] املاک تجاری، شانس به مراتب کمتری از املاک مسکونی خواهند داشت.
15
