چرا ترامپ دیگر به نتانیاهو گوش نمی‌دهد؟

زمینه روابط در دوره اول ترامپ

در دوره اول ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ (۲۰۱۷-۲۰۲۱)، او به عنوان یکی از حامیان سرسخت اسرائیل شناخته می‌شد. اقداماتی مانند خروج از توافق هسته‌ای ایران (برجام) در سال ۲۰۱۸، انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به اورشلیم، به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان و ادغام دفتر نمایندگی فلسطین در سفارت آمریکا، همگی نشان‌دهنده حمایت قوی او از اسرائیل و به‌ویژه نتانیاهو بود. این اقدامات با انگیزه‌های سیاسی، از جمله جلب حمایت رأی‌دهندگان انجیلی (اوانجلیست‌های مسیحی) که به شدت حامی اسرائیل هستند، انجام شد. روابط شخصی نزدیک با نتانیاهو نیز به تقویت این سیاست‌ها کمک کرد، هرچند برخی تنش‌های زیرپوستی وجود داشت.

دلایل سرد شدن روابط ترامپ و بی‌بی

اما چند عامل باعث شد روابط بین ترامپ و نتانیاهو در دوره دوم ریاست‌جمهوری او تیره شود. در دوره اول، حمایت از اسرائیل برای جلب رأی انجیلی‌ها و بخشی از رأی‌دهندگان یهودی کلیدی بود. اما در سال ۲۰۲۴، با پیروزی در انتخابات و محدودیت قانونی برای شرکت در انتخابات بعدی، این انگیزه سیاسی از بین رفته است. این امر به ترامپ آزادی عمل بیشتری داده تا بدون نگرانی از پیامدهای انتخاباتی عمل کند.

دیگر اینکه برخی اقدامات نتانیاهو باعث ناراحتی شخصی ترامپ شده است. به عنوان مثال، نتانیاهو به سرعت پیروزی جو بایدن در انتخابات ۲۰۲۰ را تبریک گفت در حالی که ترامپ همچنان ادعای تقلب در انتخابات داشت. همچنین، نقش‌آفرینی نتانیاهو در عملیات ترور شهید سلیمانی در سال ۲۰۲۰ و جلب توجه رسانه‌ای به خود، به جای برجسته کردن نقش آمریکا، از نظر ترامپ نوعی خودنمایی بود. علاوه بر این، توانایی نتانیاهو در جلب توجه رسانه‌ای بیش از ترامپ، به عنوان یک نقطه ضعف شخصیتی برای رئیس‌جمهور آمریکا تلقی شد.

یکی از مهم‌ترین اختلافات، رویکرد متفاوت دو در قبال برنامه هسته‌ای ایران است. نتانیاهو به شدت با هرگونه مذاکره با ایران مخالف است و خواستار اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای این کشور است. اما در تاریخ ۷ آوریل ۲۰۲۵، طی دیدار نتانیاهو در کاخ سفید، ترامپ اعلام کرد که استیو ویتکوف، نماینده ویژه، مذاکراتی با ایران آغاز خواهد کرد. این تصمیم برای نتانیاهو شوکه‌کننده بود زیرا او معتقد است هرگونه توافق با ایران، مشابه توافق اوباما، برای اسرائیل خطرناک است.

(هرچند در نهایت واشنگتن تن به حمله نظامی علیه ایران داد اما به نظر می‌رسد خواست نتانیاهو فراتر از این بود).

اقدامات عملی ترامپ علیه نتانیاهو

ترامپ در دوره دوم خود رویکرد مستقل‌تری در خاورمیانه اتخاذ کرده و از مشورت یا هماهنگی نزدیک با نتانیاهو فاصله گرفته است. به عنوان مثال در سفر ترامپ به خاورمیانه (می ۲۰۲۵)، او به کشورهای عربی مانند عربستان سعودی و قطر سفر کرد اما اسرائیل را از برنامه خود حذف کرد. این اقدام به عنوان نشانه‌ای از کاهش اهمیت نتانیاهو در سیاست خارجی آمریکا تفسیر شد. همچنین آمریکا به طور مستقیم با حماس برای آزادی گروگان اسرائیلی-آمریکایی، عدن الکساندر، مذاکره کرد و همچنین توافقی با حوثی‌های یمن برای توقف حملات به کشتی‌های بین‌المللی امضا کرد، بدون اینکه حملات آنها به اسرائیل متوقف شود. و بالاخره اینکه برخلاف خواسته نتانیاهو برای ادامه فشار اقتصادی بر سوریه، آمریکا تحریم‌های این کشور را لغو کرد و با احمد الشرع، رهبر جدید سوریه که اسرائیل او را «جهادی» می‌داند، دیدار کرد.

پیامدهای این تغییر رویکرد

نتانیاهو و مقامات اسرائیلی، از جمله وزیر دفاع اسرائیل کاتز، اظهاراتی داشته‌اند که نشان‌دهنده آمادگی برای «مبارزه به تنهایی» در برابر تهدیداتی مانند حوثی‌ها است. این نشان‌دهنده درک اسرائیل از کاهش حمایت بی‌قیدوشرط آمریکا است. برخی محافظه‌کاران، مانند بن شاپیرو، این فاصله‌گیری را خیانت به اسرائیل و ارزش‌های مشترک می‌دانند! با این حال، این تغییر نشان‌دهنده اولویت دادن به منافع ملی آمریکا است، نه خیانت. نتانیاهو با اقداماتی مانند مخالفت علنی با توافق هسته‌ای اوباما در کنگره آمریکا (بدون هماهنگی با کاخ سفید) و فروش فناوری نظامی به چین، بارها منافع آمریکا را نادیده گرفته است. بخشی از این تغییر ممکن است تحت تأثیر جریان «محدودگرایی» در میان محافظه‌کاران آمریکایی باشد که خواستار کاهش مداخله نظامی آمریکا در خاورمیانه هستند. این دیدگاه در میان برخی از اعضای دولت جدید ترامپ نیز طرفدارانی دارد.