پروژه خرید جنگنده J-۳۵ چینی به آخر خط رسید؟

وزیر دفاع پاکستان، خواجه آصف، در مصاحبه‌ای اخیر اعلام کرد که گزارش‌های متعدد مبنی بر امضای قرارداد خرید جنگنده‌های نسل پنجم چینی توسط وزارت دفاع این کشور، صحت ندارد و این اخبار «تنها در رسانه‌ها» منتشر شده است. در دسامبر ۲۰۲۴، رسانه‌های محلی پاکستان از تصویب خرید جنگنده J-۳۵ خبر داده بودند؛ این هواپیما نسخه صادراتی جنگنده سبک‌وزن FC-۳۱ است.

پیش از آن، در دسامبر ۲۰۲۳، فرمانده نیروی هوایی پاکستان، ایرمارشال ظهیر صیدو، اعلام کرده بود که وزارت دفاع در حال آماده شدن برای ثبت سفارش جنگنده‌های نسل پنجم چینی است و گفته بود: «پیش زمینه خرید جنگنده رادارگریز J-۳۱ شکل به وجود آمده است و این هواپیما به‌زودی جزو ناوگان خواهد بود.» در آن زمان، نام «J-۳۵» برای نسخه صادراتی اعلام نشده بود و انتظار می‌رفت منظور از نام J-۳۱، نسخه‌های FC-۳۱ توسعه یافته برای نیروی دریایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین بود.

J-۳۵ نسخه دریایی شده جنگندهٔ FC-۳۱ است که نمونه اولیه پروازی آن در اکتبر سال ۲۰۲۱ میلادی برای اولین بار به پرواز در آمد. این نمونه دارای پوشش اولیه آبی-سبز و شمارهٔ سریال ۳۵۰۱ بود و دومین نمونه پروازی شناخته‌شده با شماره ۳۵۰۳، در ژوئن سال ۲۰۲۲ با رنگ خاکستری کم‌رنگ مشاهده شد. علاقه پاکستان به خرید نسخه صادراتی FC-۳۱ پس از آن به وجود آمد که چین به یکی از دو کشوری تبدیل شد که یگان‌های کامل جنگنده‌های نسل پنجم بومی را در اختیار دارد؛ کشور دیگر دارای این جنگنده ایالات متحده است. ورود جنگنده سنگین J-۲۰ به خدمت در سال ۲۰۱۷ و نوسازی‌های سریع و تدریجی آن، این روند را تسریع کرد.

جنگنده j-20 (بالایی) و جنگنده FC-۳۱ (پایینی)

J-۱۰C نیز یکی از دو کلاس جدید جنگنده‌ای است که پاکستان همراه با نسخه سبک‌تر آن یعنی JF-۱۷ بلاک ۳ در حال خرید آن‌ها است. جنگنده J-۱۰ نقطه‌عطفی در صنعت هوافضای چین به‌شمار می‌رود. در دهه‌ی ۱۹۸۰، نیروی هوایی چین با معضلاتی همچون تجهیزات منسوخ و فناوری‌های عقب‌مانده مواجه بود. جنگنده‌هایی مانند J-۷ و J-۸ دیگر پاسخگوی نبردهای هوایی مدرن نبودند. به‌منظور ارتقای توان رزمی، چین برنامه‌ای را برای توسعه‌ی جنگنده‌ای جدید آغاز کرد. پروژه‌ی J-۱۰ رسماً در سال ۱۹۸۸ کلید خورد و هدف آن، ساخت یک جنگنده‌ی چندمنظوره هم‌تراز با نمونه‌های غربی نسل سه‌ونیم بود. به همین منظور J-۱۰ در حوزه‌هایی همچون آیرودینامیک، اویونیک و تسلیحات دستخوش نوآوری‌ها و بهینه‌سازی‌های گسترده‌ای شد.

شاید گفته‌های وزیر دفاع، خواجه آصف دلایل مختلفی دارد؛ یکی از دلایل احتمالا این است که می‌خواهد برنامه‌های خرید جنگنده‌های نسل پنجم را کم‌رنگ کند تا هند کمتر نگران شود و برنامه‌های خرید جنگنده‌های پیشرفته‌اش را با سرعت کمتری دنبال کند. در نمایشگاه هوایی Aero India در فوریه، روسیه و ایالات متحده تلاش‌های خود برای عرضه جنگنده‌های رقیب Su-۵۷ و F-۳۵ نسل پنجم را افزایش دادند؛ البته به دلایل سیاسی، انتظار نمی‌رود جنگنده F-۳۵ جدی گرفته شود. با این حال گزارش‌ها حاکی از آن است که خرید Su-۵۷ و قرارداد تولید تحت لیسانس در حال بررسی جدی است و پیش بینی می‌شود که خسارات وارده به جنگنده‌های رافال هند توسط J-۱۰C چینی و احتمال خرید J-۳۵ توسط پاکستان، بر ضرورت خرید هرچه سریع‌تر Su-۵۷ در هند بیفزاید. دلیل مهم دیگری که احتمالا مبنای اظهارات وزیر آصف بوده این است که قصد داشته به منظور کاهش فشارهای ایالات متحده، عمق روابط دفاعی پاکستان با چین را کم‌رنگ کند.