«۳۹ پاپ نخست متاهل بودند»؛ چرا و از چه زمانی تجرد برای پاپ‌ها اجباری شد؟
کاردینال‌هایی که از سراسر جهان در واتیکان حضور داشتند، با انتخاب پاپ لئو (لئون) چهاردهم، رهبر جدید یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون کاتولیک جهان را انتخاب کردند.
رابرت پرووست ۶۹ ساله، به عنوان دویست و شصت و هفتمین رهبر کلیسای کاتولیک انتخاب شده است. او اولین رهبر این کلیسا از آمریکاست.
به لحاظ فنی، هر مرد مسیحی که غسل تعمید شده، می‌تواند برای این مقام در نظر گرفته شود اما از سال ۱۳۷۸ میلادی تاکنون، همه پاپ‌ها از میان کاردینال‌هایی انتخاب شده‌اند که خود برای تعیین پاپ رای می‌دهند.
الزام کشیشان به تجرد خود خواسته قرن‌هاست که بحث‌های داغی را در کلیسا برانگیخته، و درخواست‌هایی مکرر برای پذیرفتن مردان - و زنان - متاهل به جمع روحانیان کلیسا مطرح شده است.
با این حال، این تاکید بر تجرد و آمیزش پرهیزی همیشه وجود نداشته است. در اوایل کلیسای مسیحی، بسیاری از کشیشان - و بیش از یک پاپ - همسر داشتند.
پاپ‌های متاهل در کلیسای اولیه
توضیح تصویر،پاپ هورمیسداس، که پسرش جانشین او در مقام رهبری کلیسا شد
واتیکان فهرستی از زنجیره‌ای پیوسته از ۲۶۷ پاپ ارائه می‌دهد که از پطرس (پیتر) آغاز می‌شود؛ مردی که متاهل بود. در انجیل آمده که عیسی مادر زن او را شفا داد.
مقاله‌ای منتشر شده در وب‌سایت واتیکان اذعان می‌کند که در سال‌های اولیه، «اسقف‌ها، کشیشان و خادمان کلیسای اولیه اغلب خانواده‌دار بودند.»
در این مقاله آمده: «همچنین روشن است که در قرون بعد، کشیشان متاهل - به میزان کم یا زیاد - جزئی عادی از زندگی کلیسا بودند.»
این مقاله می‌افزاید که پاپ‌های متاهل برای ما شناخته‌شده‌اند، «برای نمونه پاپ هورمیسداس (۵۱۴-۵۲۳)، پدر پاپ سیلوریوس که جانشین او شد.»
اما بسیاری از تاریخ‌نگاران مسیحیت نخستین معتقدند که پطرس و هورمیسداس تنها نبودند.
لیندا پینتو، رئیس مشترک گروه آمریکایی «کاتولیک‌ها برای انتخاب»، که خواهان انتخاب کشیشی فراگیر -فارغ از جنسیت، وضعیت تاهل و گرایش جنسی- است، می‌گوید: «۳۹ پاپ نخست مردانی متاهل بودند.»
این راهبه پیشین - که کلیسا را ترک کرد تا با یک کشیش سابق ازدواج کند - استدلال می‌کند که در آموزه‌های عیسی هیچ الزام صریحی به تجرد وجود ندارد.
سایر متخصصانی که بی‌بی‌سی با آنان گفت‌وگو کرد نیز موافق‌اند که بسیاری از رهبران کلیسای اولیه احتمالا همسر داشتند.
پروفسور کیم هاینز-ایتزن متخصص مسیحیت اولیه، از دانشگاه کرنل آمریکا، به بی‌بی‌سی گفت: «در ابتدایی‌ترین مراحل، شواهد روشنی داریم که روحانیان متاهل بودند.»
او معتقد است مسیحیت پس از آنکه از ریشه‌های یهودی خود به جهان یونانی-رومی گسترش یافت، دستخوش تغییر شد و ایده‌هایی مانند ریاضت، تنهایی و تجرد را پذیرفت.
سپس امپراتور کنستانتین، مسیحیت را دین رسمی اعلام کرد، که به پاپ‌ها نقشی فعال در سیاست داد.
نیام میدلتون، استاد پیشین الهیات و فلسفه در دانشگاه شهر دوبلین، می‌گوید: «پاپ‌ها معمولا از خانواده‌های اشرافی روم یا دوستان امپراتوران آلمانی حاکم بودند.»
پس از سقوط امپراتوری روم در قرن پنجم، قلمرو کوچکی در اطراف رم به «ایالات پاپی» (۷۵۶ تا ۱۸۷۰) تبدیل شد که پاپ در آن حاکم بود.
کلیسا ثروت و قدرت اندوخت و عصری از دسیسه‌های سیاسی آغاز شد.
نیام میدلتون استاد پیشین الهیات و فلسفه در دانشگاه دوبلین به بی‌بی‌سی گفت: «برای پاپ‌ها، اسقف‌ها و کشیشان رایج بود که ازدواج کنند و معشوقه داشته باشند. تمام این موارد، همراه با بی‌اخلاقی جنسی در دوره تاریک پاپی، و همچنین فروش اموال و مناصب کلیسا برای کسب درآمد، گریگوری را بر آن داشت تا اصلاحات عمده‌ای را در کلیسا آغاز کند.»
دیارماید مک‌کالک، استاد بازنشسته تاریخ کلیسا در کالج سنت‌کراس دانشگاه آکسفورد، نیز موافق است که «اکثریت روحانیان در کلیسای شرق و غرب تا قرن دوازدهم متاهل بودند و بدون شک فرزند داشتند».
او به دو مرکز قدرت کلیسای اولیه در روم و قسطنطنیه اشاره دارد.
به گفته نویسنده کتاب «پایین‌تر از فرشتگان: تاریخ رابطه جنسی و مسیحیت»، دیدگاه امروزی کلیسای کاتولیک نسبت به تجرد عمدتا تحت تاثیر «مجموعه‌ای از ایده‌های الهیاتی شکل‌گرفته در قرون یازدهم و دوازدهم» است.
کتاب مقدس درباره تجرد کشیش‌ها چه می‌گوید و این قاعده چگونه شکل گرفت؟
آنها که طرفدار تجرد کشیشان هستند، به خود عیسی مسیح اشاره می‌کنند: در چهار انجیل عهد جدید، هیچ اشاره‌ای به همسر نشده است.
در انجیل متی، باب ۱۹، عیسی تجرد را برای کسانی که قادر به آن هستند «به‌خاطر پادشاهی آسمان» توصیه می‌کند.
در نامه‌هایی که به پولس از حواریون مسیح نسبت داده شده، آمده که بهتر است همه مانند او مجرد و پرهیزکار باشند، اگرچه در نخستین نامه‌اش به تیموتاوس، می‌گوید اسقف‌ها باید تنها یک بار ازدواج کنند.
در واقع، پرهیز از روابط جنسی در میان مسیحیان نخستین بسیار ستایش شده است.
سنت آگوستین و سنت توماس آکویناس، دو تن از مهم‌ترین کارشناسان الهیات کلیسا، تجرد کشیشان را وسیله‌ای برای وقف بیشتر آنها به امور معنوی می‌دانستند.
توضیح تصویر،تجرد در کلیسا موضوع بحث‌برانگیزی است
اما مسیر تبدیل شدن تجرد به قاعده‌ای یکنواخت و اجباری در کلیسا طولانی و پرچالش بود.
در سال ۳۲۵ میلادی، شورای نیقیه -نخستین شورای کلیسایی جهانی- به درخواست کنستانتین، امپراتور روم، به موضوع تجرد کشیشان پرداخت و در سال ۶۹۲ شورای ترولو- شورایی که در قسطنطنیه در زمان ژوستینین دوم برگزار شد- تجرد را برای اسقف‌ها اجباری اعلام کرد، اما این رسم همچنان به‌طور یکنواخت اجرا نمی‌شد.
تجرد روحانیون کلیسا یکی از عوامل موثر در «انشقاق بزرگ» میان کلیساهای کاتولیک و ارتدکس در قرن یازدهم بود. همچنان که در اصلاحات پروتستانی بیش از ۴۰۰ سال بعد نیز چنین بود.
اصلاحات گریگوری – اصلاحاتی که توسط پاپ گریگوری هفتم آغاز شد- در قرن یازدهم و دو شورای لاتران در سال‌های ۱۱۲۳ و ۱۱۳۹ بر پرهیز از روابط جنسی تاکید بیشتری گذاشتند و در نهایت تجرد به ویژگی تعریف کننده کشیشان کلیسای کاتولیک پس از دوره اصلاحات در قرن شانزدهم و شورای ترنت (۱۵۴۵ تا ۱۵۶۳) تبدیل شد.
دکتر جیمز کلی از دانشگاه دورهام به بی‌بی‌سی گفت: «دیدگاه کاتولیکی به مقام کشیش از آن پس دیگر اجازه نمی‌داد که کشیش مانند سایر مردان همسر داشته باشد، زیرا او نماینده مسیح در مراسم عشای ربانی بود، و خود مسیح ازدواج نکرده بود.»
او افزود: «خانواده کشیش حالا جماعت او شده بود. بنابراین انتظار از سوی کلیسا و همچنین مومنان این بود که کشیش باید مجرد باشد.»
قانون‌شکنان
با وجود این رویدادها، برخی از پاپ‌ها پیش از پذیرش مقام روحانیت، به‌طور قانونی ازدواج کرده بودند.
گمان می‌رود که هورمیسداس (۵۱۴–۵۲۳) در زمان انتخاب خود به این مقام بیوه بوده باشد، و پس از آنکه آدریان دوم (۸۶۷–۸۷۲) در سن ۷۵ سالگی پاپ شد، همسر و دخترش با او در کاخ لاتران زندگی می‌کردند. تا آنکه بر طبق سالنگاشت‌های قرن نهم سنت برتن، ربوده شده و به قتل رسیدند.
گمان می‌رود که جان هفدهم (۱۰۰۳) و کلمنت چهارم (۱۲۶۵–۱۲۶۸) نیز پیش از پاپ شدن ازدواج کرده بودند و برخی دیگر نیز روابط خارج از ازدواج داشتند و صاحب فرزند شدند.
دو زن تاثیرگذار ایتالیایی معمولا به‌عنوان دختران نامشروع کاردینال‌هایی که بعدا پاپ شدند، شناخته می‌شوند: نجیب‌زاده‌ای به نام لوکرتسیا بورجا، دختر پاپ الکساندر ششم (۱۴۹۲ تا ۱۵۰۳) - پاپی که شاید بیش از هر پاپ دیگری به‌خاطر روابط جنسی‌اش مورد انتقاد قرار گرفت - و فیلیچه دلا رووره، یکی از قدرتمندترین و موفق‌ترین زنان دوران رنسانس ایتالیا، که دختر پاپ ژولیوس دوم (۱۵۰۳ تا ۱۵۱۳) بود.
بورجیا و دلا رووره مهره‌های رقیب در سیاست‌های سلسله‌ای آن زمان بودند، هنگامی که خانواده‌های بانفوذ ایتالیایی برای کسب قدرت و نفوذ بر پاپ رقابت می‌کردند (لوکرتسیا به‌ویژه به‌عنوان زنی حیله‌گر، زناکار و مسموم‌کننده بدنام شده بود).
میدلتون یادآور می‌شود: «دوران کودکی مارتین لوتر، اصلاح‌طلب قرن شانزدهم، در دوره پاپی فاسد و رسوا کننده خاندان بورجا رخ داد. الکساندر ششم، دومین پاپ از خاندان بورجا، چندین فرزند نامشروع داشت.»
میدلتون می‌گوید: «او (مارتین لوتر) همچنین معتقد بود که تجرد اجباری می‌تواند به بی‌بند و باری جنسی منجر شود.»
علاوه بر این، گمان می‌رود پاپ‌های مختلفی در قرن‌های پانزدهم و شانزدهم فرزندان نامشروع داشته‌اند. بی‌بی‌سی برای دریافت نظر در مورد تاریخ پاپ‌ها و تجرد با واتیکان و چندین نهاد کاتولیک تماس گرفت، اما پاسخی دریافت نکرد.
آینده تجرد و آمیزش پرهیزی
اگرچه کلیسا تا حدی انعطاف‌پذیری نشان داده است (قوانین پذیرش کشیشان متاهل در کلیساهای انگلستان و دیگر فرقه‌های مسیحی تعدیل شده و مدت‌هاست که مردان متاهل در کلیساهای شرق به‌عنوان کشیش منصوب می‌شوند) ولی هم پاپ فرانسیس و هم سلف او پاپ بندیکت شانزدهم از تجرد کشیشان دفاع کردند.
پروفسور هاینز-ایتزن پیش‌بینی می‌کند که کلیسا سرانجام کشیشان متاهل را در مناطق روستایی خواهد پذیرفت - و زنان را نیز منصوب خواهد کرد - اما معتقد است «احتمال دیدن یک پاپ متاهل در قرن بیست‌ویکم اندک است.»
لیندا پینتو، راهبه پیشین فرانسیسکن -شاخه‌ای از کلیسای کاتولیک- اکنون مادر بزرگی است که به‌تازگی پنجاهمین سالگرد ازدواجش را جشن گرفته است. او نسبت به تغییر در زمینه تجرد امیدی ندارد.
او نتیجه می‌گیرد: «آنها این اجازه را به افرادی که در کلیسای کاتولیک به دنیا آمده، غسل تعمید شده و رشد کرده‌اند، نخواهند داد.»
