5 سطح تعاملی که در دوره شیوع کرونا می‌توان از ارتش‌ها انتظار داشت
پژوهش‌های انجام‌گرفته نشان می‌دهند طی چند ماه اخیر و با شیوع ویروس کرونا تقریباً تمامی کشورهای درگیر با ویروس کرونا از ارتش‌هایشان برای کمک به مبارزه با این موجود نامرئی کمک گرفته‌اند.
با ورود ویروس کرونا به کشورهای مختلف جهان، نقش ارتش‌ها در مقابله با تهدیدهای غیرنظامی علیه کشورهایشان نیز بازتعریف شده است. پژوهش‌های انجام‌گرفته نشان می‌دهند طی چند ماه اخیر و با شیوع ویروس کرونا تقریباً تمامی کشورهای درگیر با ویروس کرونا از ارتش‌هایشان برای کمک به مبارزه با این موجود نامرئی کمک گرفته‌اند.
به اعتقاد صاحب‌نظران، تا به امروز سابقه نداشته که ارتش‌های جهان به این شکل در یک برنامه غیرنظامی و به طور همزمان با یکدیگر شرکت داشته باشند.
به تعبیری می‌توان گفت، ارتش‌های جهان در قالب سناریوهایی همچون جنگ جهانی، ماه اخیر را در مبارزه با شیوع کرونا گذرانده‌اند.
در این حضور و مبارزه، تفاوتی بین ساختارهای دیکتاتوری، استبدادی و دموکراسی هم وجود ندارد و تقریباً تمامی رهبران جهان رسماً از ارتش‌های خود درخواست کرده‌اند تا برای مقابله با شیوع این بیماری به مدد مردم کشورشان بیایند.
با وجود این، این حضور و همکاری ارتش‌ها را در سطح جهان می‌توان با در نظر گرفتن نوع تعامل و میزان اصطکاک با مردم، به شکل تصاعدی در پنج سطح مختلف دسته‌بندی کرد:
1- کمک‌های لجستیکی به بخش‌های خدمات غیرنظامی
این سطح را باید رایج‌ترین تعامل ارتش‌های جهان با بحران کرونا قلمداد کرد. به طور معمول در حال حاضر در تمام کشورها برای مبارزه با کرونا از وسایل نقلیه، تجهیزات مختلف و تخصص نیروهای ارتش در حمایت از بخش‌های درمانی، بهداشتی و خدماتی استفاده می‌شود.
2- انتقال حضور نیروی انسانی و تجهیزاتی ارتش به بخش فعالیت‌های غیرنظامی
در این سطح فعالیت ارتش برای مبارزه با کرونا در قالب ستاد ویژه غیرنظامی این مبارزه قرار گرفته و از آن دستورپذیر می‌شود؛ از جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- استفاده مستقیم از زیرساخت‌های پزشکی ارتش برای تقویت سامانه درمانی، برپایی بیمارستان‌های صحرایی در مناطق پرشیوع و اعزام تیم‌های پزشکی برای تقویت راندمان بیمارستان‌ها
- همچنین در برخی کشورهای جهان از جمله بریتانیا ارتش موظف شده ابزارهای اصلی مورد نیاز برای جنگ بیولوژیکی را تامین کند.
3- کمک به نیروهای پلیس برای حفظ امنیت عمومی
سطح سوم همکاری ارتش، کمک به نیروهای انتظامی برای حفظ امنیت و اجرای دقیق دستورالعمل‌های شرایط کرونایی است؛ به عنوان مثال در ایالات متحده که تصمیم گرفته شد رفت‌وآمدها محدود شود، یا زمانی که در هند دستورالعمل منع رفت‌وآمد صادر شد، ظرفیت نیروهای انتظامی برای تامین و اجرای این دستورالعمل‌ها کافی نبود. همچنین به سبب نگرانی از فروپاشی امنیت و نظم جامعه و احتمال حمله به اموال عمومی و غارت آنها، نیاز به حضور نیروهای کمکی احساس شد و ارتش به همین منظور برای حضور در خیابان‌ها فرا خوانده شد.
البته نیروهای ارتش پیش از این نیز، هنگام وقوع بلایای طبیعی و حوادثی همچون آتش‌سوزی جنگل‌ها چنین ماموریت‌هایی انجام داده‌اند.
با این حال، امروزه حضور نظامیان مسلح در خیابان‌های ایتالیا، اسپانیا، مجارستان، مالزی، مکزیک و پرو به امری عادی تبدیل شده است و نیروهای گارد ملی آمریکا نیز در خیابان‌های چند ایالت این کشور مشغول حفظ نظم عمومی هستند.
4- در دست گرفتن مدیریت بحران
این طرح در حال حاضر در هیچ یک از کشورهای جهان به اجرا درنیامده، اما به عنوان یکی از سناریوها در صورت فروپاشی ساختار غیرنظامی (مثلاً ساختار درمانی) تدوین شده است. اکنون ارتش‌های بریتانیا و هند برنامه‌هایی برای این موقعیت آماده کرده‌اند و در صورت درخواست دولت وارد عمل می‌شوند.
5- دست یافتن به قدرت در کشور
در این سطح از تعامل ارتش مستقیماً تمامی مسائل زندگی مردم را در کنترل خویش می‌گیرد.
چنین سناریویی در سه صورت ممکن است تحقق یابد:
1- شکست دولت‌های غیرنظامی در مقابله با یک فاجعه انسانی بزرگ
2- تسلیم شدن ساختار سیاسی در مقابل فشار جامعه یا بخش‌هایی از جامعه مدنی معترض به نحوه خدمت‌رسانی
3- ابتلای گسترده رهبران کشور به ویروس و مختل شدن عملکرد اجرایی ساختار غیرنظامی.
در چنین شرایطی است که نظام‌های سیاسی از ساختار نظامی خواهند خواست تا مدیریت اوضاع را در دست گیرند، همچنین این احتمال وجود دارد که ژنرال‌های ارتش خود به این نتیجه رسیده و مستقیماً قدرت را با اعلام حکومت نظامی به انحصار درآورند.
این در حالی است که نیوزویک در شماره 18 مارس خبر داده بود، ایالات متحده نیز خود را برای اجرای این سناریو آماده کرده است، چنین اقداماتی بعد از حوادث 11 سپتامبر همواره در دستور کار ارتش قرار داشت و به همین منظور یکی از ژنرال‌های ارشد فرمانده آمریکای شمالی به عنوان مسئول موقت اداره کشور در شرایط فوق‌العاده انتخاب شد.
منبع: اعتماد آنلاین
38
