ماجرای دزدیده شدن حجرالاسود؛ روایتی از تلخ‌ترین واقعه تاریخ کعبه

در تاریخ اسلام، کعبه همواره نماد وحدت و قبله‌گاه مسلمانان جهان بوده است. اما در قرن چهارم هجری، حادثه‌ای رخ داد که نه تنها کعبه، بلکه جهان اسلام را به لرزه انداخت: سرقت حجرالاسود توسط فرقه قرامطه. این واقعه، که با کشتار بی‌سابقه حجاج و هتک حرمت خانه خدا همراه شد، یکی از تلخ‌ترین و عبرت‌آموزترین رخدادهای تاریخ اسلام است.

ماجرای دزدیده شدن حجرالاسود؛ روایتی از تلخ‌ترین واقعه تاریخ کعبه

 در این مقاله، ماجرای دزدیده شدن حجرالاسود را با جزئیات تاریخی، ریشه‌ها، پیامدها و بازتاب‌های آن بررسی می‌کنیم.

ظهور قرامطه و بحران‌های جهان اسلام

در اواخر قرن سوم هجری، گروهی اسماعیلی‌مسلک به نام قرامطه در مناطق بحرین، احساء و قطیف (جنوب خلیج فارس) قدرت گرفتند. این فرقه، که ابتدا توسط ابوسعید جنابی بنیان‌گذاری شد، بعدها با رهبری پسرش ابوطاهر جنابی به اوج قدرت و خشونت رسید. قرامطه به دلیل اعتقادات خاص، ساختار شبه‌کمونیستی، رفتارهای خشن و حملات مکرر به کاروان‌های حج، رعب و وحشت را در سرزمین‌های اسلامی گسترش دادند.

در آن زمان، خلافت عباسی در بغداد با بحران‌های سیاسی و اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کرد و قدرت مرکزی تضعیف شده بود. قرامطه از این ضعف بهره بردند و با حمله به کاروان‌های حجاج، امنیت حج را به چالش کشیدند. در سال‌های ۳۱۳ و ۳۱۴ هجری، حملات آن‌ها چنان شدید بود که هیچ کاروانی از عراق موفق به انجام مناسک حج نشد.

حمله قرامطه به مکه: آغاز فاجعه

در سال ۳۱۷ هجری قمری (۹۳۰ میلادی)، قرامطه به فرماندهی ابوطاهر جنابی، نقشه‌ای حساب‌شده برای حمله به مکه کشیدند. برخلاف سال‌های قبل که کاروان‌های حج را در مسیر هدف قرار می‌دادند، این بار اجازه دادند کاروان‌ها، از جمله کاروان عراق به سرپرستی منصور دیلمی، بدون مزاحمت به مکه برسند. اما در روز ترویه (هشتم ذی‌الحجه)، زمانی که هزاران حاجی از سراسر جهان اسلام در مکه حضور داشتند، سپاه ۹۰۰ نفره قرامطه به شهر حمله‌ور شد.

ابوطاهر جنابی، در حالی که مست بود و شمشیر برهنه‌ای در دست داشت، سوار بر اسب وارد مسجدالحرام شد. قرامطه با خشونت بی‌سابقه‌ای به حجاج و ساکنان مکه حمله کردند. شمشیرهای آنان طواف‌کنندگان، نمازگزاران و حتی کسانی را که به کوه‌ها و دره‌ها گریخته بودند، درو می‌کرد. فریاد مردم به آسمان می‌رفت: «آیا همسایگان خدا را می‌کشی؟» اما قرامطه با بی‌رحمی پاسخ می‌دادند: «کسی که با اوامر الهی مخالفت کند، همسایه خدا نیست».

تعداد کشته‌شدگان این واقعه را تا ۳۰ هزار نفر ذکر کرده‌اند. بسیاری از اجساد را در چاه زمزم ریختند و برخی را بدون غسل و کفن و نماز در نقاط مختلف شهر دفن کردند.

اهانت به مقدسات و سرقت حجرالاسود

پس از کشتار و غارت اموال حجاج و مردم مکه، قرامطه به هتک حرمت مقدسات اسلامی پرداختند. آن‌ها پرده کعبه را کندند، در و زیورآلات آن را ربودند و حتی خواستند ناودان طلایی کعبه را جدا کنند که مأمور این کار سقوط کرد و کشته شد. اما مهم‌ترین و دردناک‌ترین اقدام آنان، جدا کردن حجرالاسود از دیوار کعبه بود.

ابوطاهر شخصاً با گرز به حجرالاسود ضربه زد و آن را شکست. سپس با تمسخر گفت: «طیراً ابابیل کجاست؟ حجاره من سجیل کجاست؟» (اشاره به آیات سوره فیل درباره معجزه نجات کعبه). حجرالاسود در این حمله به چند تکه تقسیم شد و قرامطه آن را به مقر خود در احساء (بحرین آن زمان) بردند.

نگهداری حجرالاسود در بحرین و پیامدهای آن

قرامطه حجرالاسود را به مدت ۲۲ سال نزد خود نگه داشتند. در این مدت، تلاش‌های خلفای عباسی در بغداد و خلفای فاطمی در آفریقا برای بازگرداندن این سنگ مقدس بی‌نتیجه ماند. حتی پیشنهاد پرداخت پنجاه هزار دینار برای بازگرداندن حجرالاسود را رد کردند و گفتند: «ما آن را به فرمان گرفتیم و جز به فرمان بازنمی‌گردانیم».

در این مدت، مراسم حج و طواف برای مسلمانان با مشکل جدی مواجه شد و کعبه بدون حجرالاسود، معنای نمادین خود را تا حدی از دست داد. بسیاری از مسلمانان، حج را ترک کردند یا با اندوه و خشم به انجام مناسک پرداختند. این سرقت، جهان اسلام را به شدت تکان داد و خشم و اندوه عمیقی در میان مسلمانان برانگیخت.

درباره انگیزه‌های قرامطه برای حمله به مکه و سرقت حجرالاسود، دو دیدگاه عمده وجود دارد:

دلایل اقتصادی: دولت قرامطه در بحرین درآمد چندانی نداشت و با حمله به کاروان‌ها و غارت اموال حجاج، منابع مالی خود را تأمین می‌کرد.

دلایل سیاسی: برخی منابع معتقدند قرامطه به تحریک فاطمیان مصر (رقیب عباسیان) برای ناامن کردن حوزه خلافت عباسی دست به این اقدام زدند. اما خلیفه فاطمی در نامه‌ای به ابوطاهر، او را لعن و تقبیح کرد و این عمل را ننگ و بدنامی برای شیعیان دانست.

بازگرداندن حجرالاسود به مکه

پس از مرگ ابوطاهر جنابی و تغییر شرایط سیاسی، قرامطه دریافتند که ادامه این وضعیت به نفع آن‌ها نیست. سرانجام در سال ۳۳۹ هجری قمری (۹۵۱ میلادی)، با وساطت خلیفه فاطمی و بدون دریافت هیچ مبلغی، حجرالاسود را به مکه بازگرداندند. ابتدا آن را به مسجد جامع کوفه بردند و سپس به مکه منتقل کردند. مردم مکه از این اتفاق بسیار خوشحال شدند و برای جلوگیری از تکرار چنین حادثه‌ای، مدتی حجرالاسود را در داخل کعبه نگه داشتند.

در جریان کندن و انتقال، حجرالاسود به چند تکه تقسیم شد. بعدها، در بازسازی‌های دوره عثمانی، این تکه‌ها با مواد مخصوصی به هم چسبانده شد و شکل فعلی آن حاصل همین ترمیم‌هاست. امروزه نیز آثار این شکستگی‌ها در حجرالاسود قابل مشاهده است.

بازتاب‌ها و پیامدهای حادثه

سرقت حجرالاسود، نه تنها یک فاجعه مذهبی، بلکه یک بحران سیاسی و اجتماعی برای جهان اسلام بود. این واقعه باعث شد امنیت حج برای سال‌ها از بین برود و اعتماد مسلمانان به قدرت خلافت عباسی متزلزل شود. همچنین این حادثه، نقطه عطفی در تاریخ فرقه‌های اسلامی و روابط میان عباسیان، فاطمیان و قرامطه بود.

در منابع تاریخی آمده است که پس از بازگرداندن حجرالاسود، مسلمانان برای مدت‌ها با نگرانی و اندوه به زیارت کعبه می‌رفتند و این حادثه به عنوان لکه ننگی بر دامن قرامطه باقی ماند

منبع: دیروزبان
شبکه‌های اجتماعی
دیدگاهتان را بنویسید

نظرات شما - 26
  • ناشناس

    عجب جریان پر نکته ایی

    نظرات شما -
    • ناشناس

      دست بردار! کلا فاقد اهمیت بود!!!

    • ناشناس

      کعبه از قدیمی ترین نشانه های الهی است که نام و القابش 17 بار در قرآن آمده و از زمان حضرت ابراهیم مناسک حج گرد آن شکل گرفته است.
      رخدادهای خانه خدا: 3 بار سیل، 3 حمله و سرقت حجرالاسود

    • بهلول

      چراکسیکه ادعاداره قابل نمیدونه نمیره کعبه

    • ناشناس

      چرا حجر الاسود مقدسه؟؟؟؟از هر کی پرسیدم نمی دونه!!

    • متین

      قطعا کار ایرانیها بوده!

  • عبدالمجید سجادیان

    اینکه خدا سپاه ابرهه نابود می کند ولی قرامطه نه
    شک است که چرا اینها را نابود کرد .قرامطه نه
    خب مشخص است که حجر الاسود خیلی مهم نیست وارزشی ندارد. اگررزشیرداشت معجزه می شد ودست نیروهای قرامطه درمکه فلج میشد

    نظرات شما -
    • ناشناس

      عبدل جون! کعبه چندین بار در زمان بنی امیه در مواجهه با ابن زبیر ویران شد و اب از اب تکان نخورد.

  • بهلول

    بهنام میگه کار رضاخان پالانی بوده

    نظرات شما -
    • ناشناس

      برو بابا

    • بهلول

      کجابرم فرزندم الان اومدم پفک برات خریدم دست مامانته بروبگیر

  • محسن

    بر خلاف واقعیت .این دیدگاه فرقه خاصی از مسلمانان است.تاریخ را با منابع معتبر و حقیقی به مردم منتقل کنیم.فارغ از جنایات و نامسلمانی امویان و عباسیان بعد از پیغمبر در رابطه با موالیان غیر عربستانی،بیشتر بدانید.بعد به قضاوت بنشینید

  • ناشناس

    جای تاسف است که چنین مطلب غیرمستند ، غیرتاریخی و سرشار از تحریفی در سایت خبر فوری منتشر می شود. قرمطیان در اصل جنبشی با بن مایه های قوی ایرانی و بر ضد تسلط خلفای عباسی بر سرزمین و مردم ایران بوند. اعتقادات آن ها مجموعه ای از اعنتقادات کهن ایرانی و بر اساس عدالت خواهی و اشتراک در ثروت و قدرت بود. برای داشتن تصویری از جنبش قرمطی و اندیشه و جهان بینی قرمطیان می توانید به کتاب ارزشمند "نهضت قرمطیان" تالیف دکتر حسینعلی ممتحن از انتشارات دانشگاه شهید بهشتی(سال 1371) مراجعه کنید تا بدانید که نوشته حاضر تا چه اندازه آکنده از نادرستی و تحریف و بدفهمی است!

    نظرات شما -
    • ناشناس

      اتفاقا دقیق بود و تاریخ ثبت شده. ولی با نفوذ یهود و بنی امیه یهودی صفت انجام شد و به نام فرقه های مختلف و ساختگی

    • ناشناس

      ناراحت نشو
      در روزیهایی که قرار شد پوتین به ایران بیاد
      تا در وانفسای تحریم های سریالی و تهدیدهای ترامپ پدوفیلی
      شاید گشایشی بدای معیشت مردم باشه
      سردار مردمی و دلسوز و شجاع گیلان
      شهید سردار میرازا کوچک خان رو قربانی عقده های سیاسی کردند
      و نوشتند تجزیه طلب و کمونیست بود
      سرداری که سرش مثل امام حسین از بدنش توسط مزدوران رضا خان تشنه و گرسنه جدا شد

    • ناشناس

      همزمان با تداوم کارشکنی های عربستان در برگزاری مراسم حج، یک مفتی سعودی ادعاهای مضحکی را بر ضد ایران مطرح کرد.

      به گزارش صدای میانه به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان؛ "شیخ بن عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ" --مفتی سعودی و رئیس هیأت دانشمندان بزرگ عربستان -- در ادعایی واهی با متهم کردن ایران به زیر پا گذاشتن الزامات قانونی حج گفت: "هر سیاستی که بخواهد حج را از مسیر صحیحش خارج کند یک جنایت به حساب می آید. اسلام، سیاست برخی را در برانگیختن تنش و انتشار جهل و تفرقه افکنی در میان حجاج رد کرده است. اسلام، حج را مکانی برای اطاعت و بندگی خدا قرار داده است نه منبری برای انتشار نادانی و بدعت ها و سیاست ها."


      وی در ادامه با طرح ادعاهایی پوچ و کنایه زدن به ایران ، افزود: "کسانی که می خواهند گمراهی را در میان مسلمانان رواج دهند هیچ جایگاهی در حج ندارند. پیش از این نیز برخی از این گروه ها حرمت خانه خدا و شهر حرام را رعایت نکردند و اقدامات ناپسندی را در حج مرتکب شدند. پیشینیان این قوم کسانی بودند که حجرالاسود را ربودند و آن را 22 سال نزد خود نگه داشتند تا اینکه خداوند متعال این سنگ را به جایگاهش بازگرداند. پیشینیان این قوم شر و بدی پیشه کردند و نسل های بعدی آنها نیز این رویه را در حج برگزیده اند. آنها به دنبال سیاسی کردن حج هستند. "
      این مفتی سعودی که ریاست پژوهش های علمی و فتاوی عربستان را نیز بر عهده دارد، در ادامه اظهارات مضحک خود افزود: "آل سعود امین خدا در بیت الحرام است. خدا این وظیفه را به آنها سپرده است. آل سعود وظیفه حفاظت از حجاج و تسهیل اجرای مناسک حج را بر عهده دارد."

      آل الشیخ در پایان سخنان خود مدعی شد: "درهای حج به روی همه حجاج گشوده است. حجاج تمام کشورهای اسلامی به این قضیه واقف هستند و کسانی که آن را رد می کنند هیچ جایگاهی ندارند. خدا، عربستان سعودی را از هر بدی محفوظ نگه دارد و پادشاه این کشور را که برای خدمت به حرمین شریفین تمام تلاش خود را به کار می بندد، حفظ کند."
      منابع این رسانه ها عمدا یا سهوا
      مفتی های وهابی عربستانه

    • ناشناس

      چه بد فهمی ؟ قتل عام حجاج بیت الله حرام به یغما بردن پرده کعبه کندن حجر الاسود و گذاشتن آن در بیت الخلا در کدام آیین باستانی ایران زمین ترجمه میشه ؟ خبر فوری آنچه را که رخداد تاریخی بوده روایت کرده چرا باور ندارید ؟ جنایتی که صورت گرفت هر آزاده ای از آن برائت میجوید نه اینکه توجیه بی منطق و دلیل بیاریم

    • ناشناس

      خدای تبارک و تعالی فرمود
      و خدا را از آنچه ستمکاران میکنند بی خبر مپندار همانا آنان را برای روزی که چشمها در آن خیره میمانند به تاخیر می‌اندازد.۴۲
      ابراهیم

  • ناشناس

    قرامطه یکی از فرقه های مذهب شیعه شبیه زیدی ها و اسماعیلی ها ...

    نظرات شما -
    • بهلول

      امان ازشیعه

    • ناشناس

      بیشتر با اسماعیلی‌ها مرتبط بودند

  • ناشناس

    خخخخخخخخخخخخخخخخخخ

  • آمیرزا

    کعبه خود سنگ نشانیست که ره گم نشود
    حاجی احرام دگر بند و ببین یار کجاست

  • ناشناس

    عجب واقعه جانسوز و جانگدازی بوده😁😁😁

  • ناشناس

    ابا بیلم ابا بیلهای عصرحجر !!

  • jafar maryami

    خیلی جالب یود ولی کاش توضیع میدادین خود این سنگ چرا در خانه خدا هست