سد‌های لاستیکی، تکنولوژی جدید برای مهار آب‌های سطحی
ساخت سد‌های لاستیکی همانند سایر پارامتر‌های تکنولوژیکی به عنوان یکی از جدیدترین سازه‌های هیدرولیکی می‌تواند در خدمت پروژه‌های چند منظوره بکار رود، مطرح بوده است.
تکنولوژی ساخت ، تکنولوژی نسبتا جدیدی است که برای مهار آب‌های سطحی به کار گرفته می شود و پیش از تولد این نوع سد‌ها برای مهار و هدایت آب به سوی زمین‌های وسیع و آبرو‌ها، از دریچه‌های فولادی و تخته‌های چوبی استفاده می‌شد که در جلوی دریچه‌ها قرار می‌گرفت تا آب با فشار بیشتری جریان داشته باشد.
در این کار نیز به نیروی انسانی نیاز بود و اگر در باز کردن این دریچه‌ها تأخیری روی می‌داد سیل ایجاد می‌شد و دریچه را با خود می‌برد.
ایده استفاده از سد‌های لاستیکی اولین بار در سال ۱۹۵۰ توسط «ایمبرسون» مطرح شد. در سال ۱۹۶۵ اولین سد لاستیکی بادی در ژاپن برای ذخیره سازی آب به بهره برداری رسید. هم اکنون در حدود ۱۰۰ در آمریکای شمالی، بیش از ۱۰۰۰ سد لاستیکی در ژاپن و خاور دور و در مجموع ۲۶۰۰ سد در نقاط مختلف جهان به طور موفقیت آمیز در دست بهره برداری هستند.
خصوصیات فیزیکی بدنه سد لاستیکی
یکی دیگر از سازه‌های دریایی سنگین است. سد لاستیکی فناوری نوینی است که از آن جهت به دام انداختن آب‌های جاری روی زمین بهره می‌برند. این سد‌ها برای جبران نقص‌های دریچه‌های فولادی و چوبی که با نیروی انسانی تنظیم می‌شد به وجود آمد.
سد لاستیکی در مقابل انواع دیگر دریچه‌های فولادی و چوبی دارای فوایدی هستند، از جمله؛ مقاومت بیشتر در برابر سیل و ایجاد جریان رودخانه‌ای منظم تر، قابلیت تنظیم رسوب موجود در مسیر.
بدنه متشکل از لاستیک مسلح (منجید) بوده که دارای مقاومت در برابر شرایط جوی و محیطی است. به طور معمول ضخامت بدنه لاستیکی این سد‌ها از حدود ۸ تا ۲۰ میلیمتر بوده و تعداد لایه‌های الیاف از ۲ تا ۴ لایه، با توجه به ارتفاع، ابعاد و نیرو‌های وارده بر آن متغیر است که با ضریب ایمنی ۸ طراحی می‌گردد. این لاستیک در مقابل ابزار تیز معمولی مانند چاقو و برخورد با اجسام خارجی مقاوم است.
کاربرد‌های سد‌های لاستیکی در عصر حاضر حفاظت از سد و ساحل ذخیره آب بیشتر در سد‌ها و در نتیجه تولید برق بیشتر آلودگی کمتر محیط ایجاد جاذبه‌های توریستی مثل شنا و قایق سواری ایجاد مانع در مقابل ورود آب شور دریا به مناطق ساحلی بخش‌های مختلف سد‌های لاستیکی بدنه سد
بخش نوین سد‌های لاستیکی بدنه آن است که از اجزای لاستیک و نوع خاصی از الیاف تقویت کننده تشکیل می‌شود.
بدنه قطعه قطعه بوده و مانند پازل به یکدیگر متصل می‌شوند. برای جلوگیری از آسیب بدنه در برابر عناصر مخاطره آمیز محیطی از مواد مقاومی، چون کلروپرن (CR) و اتیلن پروپیلن مونومد استفاده می‌شود.
بستر و تجهیزات کنترل سیستم تنطیم و بهره برداری
مزیت‌های جایگزینی سد‌های لاستیکی از نظر هزینه و فایده
امکان به کاربری آن‌ها در دهانه‌های نزدیک به ۱۰۰ متر، عدم نیاز گسترده به نیروی انسانی جهت نگهداری و کنترل، هزینه‌های پایین تعمیرات به علت در دسترس بودن ابزار‌های تعمیر، مقاوم در برابر سیل و زلزله، طراحی ساده‌ی سازه، تاسیس و بهره برداری در زمان کم.
سد پهلوان بست لنگرود؛
سد پهلوان بست، بزرگترین سد لاستیکی کشور در شهرستان لنگرود محسوب می شود که با حجم ذخیره آب ۴۵۰ هزار متر مکعب، حجم تنظیم آب سالیانه یک و هفت دهم میلیون متر مکعب، طول لاستیک ۶۹ متر و ارتفاع سه متر که با اعتبار ۱۰۱ میلیارد ریال ساخته شده به عنوان بزرگترین سد لاستیکی کشور در بهمن ماه 97 بر روی رودخانه شلمانرود با هدف توسعه و بهبود آبیاری حدود ۶۰۰ هکتار از اراضی شالیزارهای منطقه، تغذیه آب زیرزمینی، جلوگیری از کف کنی و بهسازی سواحل رودخانه احداث شده است.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
728
