صلح سرد و شکاف اعتماد | معامله گاز ۳۵ میلیارد دلاری، مصر و اسرائیل را نزدیک میکند؟
دونالد ترامپ امیدوار بود بتواند نشستی بین بنیامین نتانیاهو و عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور مصر برگزار کند؛ نشستی که یا در قاهره و یا در واشنگتن در پایان این ماه یا اوایل ماه آینده انجام شود.
به گزارش خبر فوری به نقل از آمریکن کانسرتیو، محور اصلی این نشست پیشنهادی، گسترش صادرات گاز طبیعی اسرائیل به ارزش تقریبی ۳۵ میلیارد دلار بود. این معامله عظیم قرار است سالانه ۴ میلیارد متر مکعب گاز اضافی تا سال ۲۰۴۰ به مصر تحویل دهد. اما با وجود این ارقام جذاب، واقعیتهای سیاسی و انسانی منطقه نشان میدهد که این نشست به این زودیها محقق نخواهد شد.
اعلامیه عجیب نتانیاهو
روز چهارشنبه، نتانیاهو در یک بیانیه ویدیویی از اورشلیم، بدون حضور هیچ مقام مصری، تأیید نهایی خود بر قرارداد را اعلام کرد. او که در کنار وزیر انرژی، الی کوهن ایستاده بود، توافق ۳۵ میلیارد دلاری را یک دستاورد تاریخی خواند که اسرائیل را به یک «قدرت انرژی منطقهای» تبدیل میکند.
مصر از همان جولای سال گذشته به صورت مرموزی با شرایط موافقت کرده بود و پس از اعلام نتانیاهو، سریعاً ماهیت تجاری صرف این توافق را برجسته و تأکید کرد که این قرارداد هیچ «بعد سیاسی یا تفاهمی» ندارد.
در پسزمینه، ایالات متحده تلاش داشت از این فرصت برای برگزاری یک نشست سهجانبه استفاده کند. گفته میشود جرد کوشنر، مشاور و داماد ترامپ، رهبری این تلاش را بر عهده داشته است. هدف این نشست، به نوعی نمایش موفقیت نتانیاهو بود؛ اثبات اینکه حتی پس از دو سال جنگ خونین در غزه، جایگاه منطقهای اسرائیل همچنان دست نخورده باقی مانده است.
بیشتر بخوانید:
ماجرای ورزشکار ناکام که بزرگترین دلال اسلحه شد
راز کفشهای فرستاده آمریکا | چه چیزی پنهان شده بود؟ | جاسوسی با کتانی
کلاهبرداری میلیاردی اسرائیل از کودکان مبتلا به سرطان
رد استقبال رسمی مصر
اما محل و نحوه اعلام خبر بسیار گویا بود: نه مراسم رسمی در باغ رز کاخ، نه دست دادن در شرمالشیخ. بر اساس گزارش تایمز اسرائیل، یک مقام مصری چند روز پیش از اعلامیه گفته بود که السیسی بدون تغییر بنیادین در رفتار اسرائیل، با نتانیاهو ملاقات نخواهد کرد. محمود مسلم، عضو مجلس سنا مصر، به صورت علنی این مخالفت را بیان کرد و روابط دو کشور را «ضعیف» توصیف کرد و گفت برگزاری نشست «غیرممکن» است.
این وضعیت چندان تعجبآور نیست. در حالی که حجم قابل توجهی از گاز میدانهای تامار و لویاتان اسرائیل اکنون به مصر جریان دارد و به تثبیت امنیت انرژی شکننده این کشور کمک میکند، خرابههای دود گرفته غزه میان دو کشور مانعی جدی ایجاد کرده است. جنگ غزه پیمان صلح ۱۹۷۹ را که سالها ستون ثبات منطقهای بود، به آزمایشی سخت برای صلح سرد و معاملهای میان دو قدرت منطقهای تبدیل کرده است.
بحران اعتماد و اختلافات تجاری
مقامات اسرائیلی، از جمله کوهن، در ماههای اخیر بازی خطرناکی از بلاتکلیفی و پرسش درباره شرایط تجاری قرارداد انجام دادهاند. این رفتار باعث شد که کریس رایت، وزیر انرژی آمریکا، بازدید برنامهریزیشده خود از اورشلیم در اکتبر را لغو کند.
اما اختلاف تجاری تنها علائم یک رابطه در کمترین سطح اعتماد بود. قاهره از پذیرش سفیر اسرائیل خودداری کرده و سفارت اسرائیل برای بیشتر سال گذشته بدون رئیس مانده است. ارتباط مستقیم میان کاخ ریاستجمهوری مصر و دفتر نخستوزیری اسرائیل قطع شده است و آنچه باقی مانده، کینه و بیاعتمادی متقابل است.
یک مقام مصری صراحتاً بیان کرده است که السیسی نمیخواهد وسیلهای برای نمایش سیاسی بقای نتانیاهو باشد.
فشار داخلی و منطقهای بر نتانیاهو
نتانیاهو در غزه با وعده «پیروزی کامل» خود روبهروست که هنوز محقق نشده و کشور را از نظر دیپلماتیک منزوی کرده است. او همچنین با پروندههای طولانی فساد و رشوه مواجه است و اخیراً از رئیسجمهور اسرائیل درخواست عفو پیش از محکومیت کرده و ادعا کرده که «واقعیت امنیتی» و «مصلحت ملی» توجیهی برای مصونیت قانونی اوست.
با چنین فشارهایی و نزدیک شدن به سال انتخاباتی، نتانیاهو نیاز دارد تا خود را بهعنوان یک سیاستمدار معتبر نشان دهد، اما السیسی قصد ندارد نقش بازیگر مکمل را در مشروعیتبخشی به نویسنده اصلی ویرانیهای غزه ایفا کند.
بنبست غزه و اختلافات مرزی
در مرز مصر و غزه، اسرائیل خواستار باز شدن گذرگاه رفح به یک جهت، یعنی خروج است و از ورود یا بازگشت فلسطینیان خودداری میکند. مصر این اقدام را به عنوان تلاش برای جابجایی جمعیت غزه میبیند و قبول نمیکند. بادر عبدالاطی، وزیر امور خارجه مصر، اسرائیل را به «نسلکشی» متهم کرده و گفته که این کشور در تلاش است یک تغییر جمعیتی ایجاد کند که مصر نخواهد پذیرفت.
همزمان، مقامات اسرائیلی مصر را به چشم پوشی از قاچاق اسلحه متهم میکنند و به نوعی، حماس را مقصر ادامه مقاومت میدانند.
معامله گاز و اهرم سیاسی
برای مصر، پروژه ۳۵ میلیارد دلاری و میلیاردها متر مکعب گاز اضافی جذاب است، اما واقعیت این است که قاهره اهرم فشار دارد. این توافق، که گسترش میدان لویاتان را پیشبینی میکند، مصر را نه تنها به عنوان مصرفکننده بلکه به عنوان مرکز مایعسازی گاز اسرائیل برای صادرات مجدد به اروپا تبدیل میکند.
این همان چیزی است که واشنگتن را به تلاش برای نهایی کردن توافق واداشته است. برای کاخ سفید، این معامله چند مزیت دارد: اروپا خط لوله غیرروسی برای انرژی پیدا میکند، شرکت آمریکایی چورون قراردادی سودآور و استراتژیک به دست میآورد و خوشبینانهترین چشمانداز، کاهش تنشهای منطقهای از طریق یکپارچگی اقتصادی و انرژی است.
با این حال، مصر پس از موافقت آرام خود در ژوئیه، از این فرصت برای زمان خریدن و فشار بر نتانیاهو برای امتیازات در غزه استفاده کرده است.
صلح سرد و شکاف اعتماد
این بنبست، همان چیزی است که تحلیلگران سالها آن را صلح سرد توصیف کردهاند. برای دههها، این رابطه توسط نخبگان امنیتی در پشت پرده حفظ میشد، اما جنگ غزه این ترتیبات را نابود کرد. حتی هماهنگیهای اطلاعاتی ادامه دارد، اما حائل سیاسی از بین رفته است.
حتی اقدام اسرائیل در سال گذشته برای تصاحب گذرگاه فیلادلفی – محدودهای تقریباً ۹ مایلی در مرز غزه و مصر – توسط مقامات مصری به عنوان بازنویسی یکجانبه توافقات امنیتی ۴۰ ساله تلقی شد. اسرائیل در مقابل مصر را به نقض معاهدات در خصوص نیروهای سینا متهم کرده است و مصر این اتهام را انحراف موضوعات اصلی میداند.
وقتی همسایگان به جزئیات قرارداد ۴۵ ساله اشاره میکنند، نشان میدهد که اعتماد به حداقل رسیده است.
