چند درصد آلودگی هوا بهخاطر خودروها است؟
خودروهای سواری، مقصر آلودگی هوا در کلانشهرها نیستند و تنها سهمی کمتر از ۲۰ درصد دارند. دبیر انجمن قطعهسازان، نیروگاهها و سوخت بیکیفیت را عامل اصلی میداند.
در حالی که انتقادات عمومی بر مصرف سوخت خودروهای شخصی و نقش آنها در آلودگی هوای شهرهای بزرگ متمرکز شده است، مازیار بیگلو، دبیر انجمن سازندگان قطعه و مجموعههای خودرو کشور، دیدگاه متفاوتی را مطرح کرده است. وی با استناد به گزارشهای رسمی، بر این باور است که سهم عمده آلودگی نه از خودروهای سواری، بلکه از منابع ثابت و خودروهای تجاری نشأت میگیرد.
عوامل اصلی آلودگی هوا در کلانشهرها کدامند؟
بر اساس گفتههای دبیر انجمن سازندگان قطعه، سهم خودروهای سواری در آلودگی هوا بهویژه در تهران، کمتر از ۲۰ درصد است. این در حالی است که حدود ۸۰ درصد از آلودگی هوای پایتخت از منابع دیگری سرچشمه میگیرد که در ادامه به تفکیک بیان میشوند:
نیروگاهها: حدود ۴۰ درصد از آلودگی هوا ناشی از سوخت مصرفی نیروگاههاست. برای مثال، در تهران هشت نیروگاه فعال هستند که پراکندگی زیادی نیز دارند.
خودروهای تجاری دیزلی: حدود ۲۰ درصد یا کمی بیشتر، سهم آلودگی ناشی از اتوبوسها و کامیونهای تجاری است که سوخت گازوئیل مصرف میکنند.
منابع ثابت صنعتی: نزدیک به ۲۰ درصد دیگر از آلودگی به کارخانههایی نظیر سیمان و سایر صنایع با مصرف سوخت بالا مربوط میشود.
بنابراین، تمرکز بر کاهش سهم ۲۰ درصدی خودروهای سواری، بدون توجه به ۸۰ درصد مابقی، نمیتواند به حل ریشهای معضل آلودگی هوا کمک کند.
کیفیت سوخت و تاثیر آن در مقصر بودن آلودگی هوا
یکی از نکات کلیدی که مازیار بیگلو به آن اشاره میکند، کیفیت پایین سوخت است. وی تأکید دارد که موتور تمام خودروهای سواری داخلی از سالهای ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به بعد دارای استاندارد یورو۵ شدهاند، اما متاسفانه با بنزین یورو۴ کار میکنند. این عدم تطابق استانداردها، باعث افزایش مصرف سوخت بین ۵ تا ۲۵ درصد میشود که بهطور میانگین روزانه بیش از ۱۰ میلیون لیتر بنزین را هدر میدهد.
علاوه بر این، کیفیت نامناسب گازوئیل در کشور، امکان استفاده از خودروهای دیزلی پیشرفته و کمآلاینده (که در بسیاری از کشورهای اروپایی رایجاند) را از بین برده است. همچنین، ذرات معلق بالاتر از ۲.۵ میکرون (PM2.5) که عامل اصلی آلودگی در روزهای بحرانی هستند، عمدتاً توسط موتور خودروهای گازوئیلی، نیروگاهها و صنایع مازوتسوز تولید میشوند، نه خودروهای بنزینی یورو۵ که مجهز به فیلتر هستند.
چرا ممنوعیت تردد خودروها مشکل آلودگی را حل نمیکند؟
تجربیات گذشته نشان میدهد که کاهش تردد خودروهای سواری تأثیر چشمگیری بر بهبود کیفیت هوا نداشته است. در روزهایی که شهر تهران به دلیل آلودگی یا کرونا تعطیل و تردد به حداقل ممکن رسیده بود، آلودگی هوا نهتنها کاهش نیافت، بلکه گاهی افزایش نیز پیدا کرد. به عنوان مثال، در تعطیلات نوروز ۱۴۰۱ و در شرایط قرنطینهای، با وجود کمترین میزان تردد خودروهای سواری، هوای تهران همچنان آلوده بود. این شواهد قویاً از این نظریه حمایت میکند که مقصر آلودگی هوا در درجه اول خودروهای شخصی نیستند و حتی اگر تمام آنها از تردد منع شوند، تنها حدود ۲۰ درصد از آلودگی کاهش خواهد یافت. این موضوع ضرورت پرداختن به منابع آلاینده اصلی را بیش از پیش نمایان میکند.
