گشت و گذاری در بازار آزادِ مرگ/ همجواری با شاملو، توران و بنان، یک میلیارد تومان!
اینجا بازار آزاد مرگ هم به راه افتاده است؛ این چیز عجیبی نیست، اما آپشن هایش عجیب به نظر میرسد.
گورستان‌ها و آرامستان‌ها به بازاری پرسروصدا تبدیل شده‌اند. بازاری که در آن، فراهم کردن آرامش ابدی، معیار‌ها و اسباب تازه تری یافته است.
پیش‌تر در ایران، سنت‌های دیرین، نحوه خاکسپاری و عزاداری را برای نسل‌ها تعیین می‌کرد، امروز شاهد دگرگونی شگفت‌انگیزی در این عرصه هستیم.
گورستان‌ها که زمانی مکان‌هایی یکسان برای آخرین استراحت همگان بودند، اکنون به عرصه‌ای برای عرضه خدمات و کالا‌های متنوع تبدیل شده‌اند. از قبر‌های طبقه‌بندی شده بر اساس معیار‌های عجیب تا کالایی شدن مناسک سوگواری، گویی تجارت مرگ نیز همانند دیگر عرصه‌های زندگی، دستخوش تحولاتی بنیادین شده است.
این تغییرات که گاه شکل عجیب و غیرمنتظره‌ای به خود گرفته، نه تنها شیوه‌های سنتی خاکسپاری، که حتی نگاه ما به پدیده مرگ را نیز دگرگون ساخته است.
در این گزارش، نگاهی خواهیم داشت به جلوه‌های مختلف این تحول در ایران امروز؛ از گورستان‌هایی که به مجتمع‌های مسکونی شبیه شده‌اند تا مناسک عزاداری که حالا به خدماتی حرفه‌ای بدل گشته‌اند.
آپشن های گورستانی
از اصفهان تا کرج، از قم تا تهران، سنگ قبر‌ها دیگر تنها نام متوفی را بر خود ندارند؛ آنها به برچسب قیمتی تبدیل شده‌اند که گویای طبقه اجتماعی، توان مالی و حتی "سلیقه" در انتخاب آخرین منزلگاه هستند.
از فروش "خاک" به عنوان کالایی سرمایه‌ای، از قبر‌های طبقه‌بندی‌شده تا همسایگی با مشاهیر، از آپشن‌های عجیب تا حراج خاطرات پدری؛ با هم سفری می‌کنیم به دنیای غریب تجارت مرگ در ایران معاصر.
تفاوت پنج برابری در قیمت طبقات
در گورستانی در اصفهان، سنگ قبر‌ها بر اساس معیار غیرمعمولی قیمت‌گذاری می‌شوند؛ نه متراژ زمین، بلکه طبقهٔ قرارگیری قبر تعیین‌کنندهٔ قیمت است.
قبر‌های واقع در «طبقه دوم» با قیمتی پنج برابر بیشتر از «طبقه اول» عرضه می‌شوند، گویی اینجا با یک مجتمع مسکونی چندطبقه رو‌به‌رو هستیم که هر طبقه‌اش آرامش ابدی متفاوتی را به ساکنانش عرضه می‌کند.
قیمت یک میلیاردی به خاطر همجواری با بزرگان
در بخش گورستان امازاده طاهر در کرج، صحنهٔ جالب توجه دیگری به چشم می‌خورد؛ قبری با قیمت یک میلیارد تومان که توجیه این قیمت غیرمعمول، همسایگی با آرامگاه چهره‌های سرشناسی، چون احمد شاملو، توران، ظهوری و بنان عنوان می‌شود.
گویی در این شهر، مجاورت با نام‌آوران ساکت و خاموش عرصهٔ فرهنگ و هنر، به دارایی ارزشمندی تبدیل شده است تا آنها که اکنون زنده‌اند و نفس می‌کشند.
قبر در سایه
بازار قبر تنها به محل دفن محدود نمی‌شود و گزینه‌های متنوعی را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد. از قبر‌های واقع در نبش گذرگاه‌ها گرفته تا مکان‌های ساکت‌تر و فضا‌های زیر سایهٔ درختان، هر کدام بسته به موقعیت مکانی‌شان قیمتهای متفاوتی دارند.
می فروشم به هر قیمتی
در قم، فروشنده‌ای با جمله‌ای کوتاه، اما پرمعنی به فعالیت خود ادامه می‌دهد: «هر قیمتی که باشه میفروشم». این بیان ساده، گویای رویکردی است که در این بازار به چشم می‌خورد.
فروش آرامگاه پدر
صحنه‌ای دیگر توجه را جلب می‌کند؛ فردی قبری را به فروش می‌گذارد که بر اساس نوشته او، پدرش در سال ۱۳۵۷ در آن دفن شده است.
گریه کن با شرایط خاص!
در کنار اینها، خدمات جانبی مرتبط با مراسم ترحیم نیز طیف گسترده‌ای را تشکیل می‌دهند. فروش گریه‌کن حرفه‌ای با قیمت ۶۹۵ هزار تومان برای یک ساعت و نیم.
البته این گریه کن شرایط خاصی نیز دارد و ظاهرا هرکسی را برای این کار نمی پذیرند.
نگاه کاربران به این اگهی نیز جکایتنی دیگر است.
تربت کربلا، هر یک بسته۲۲۰ هزار تومان
فروش بسته‌های تربت کربلا به مبلغ ۲۲۰ هزار تومان نیز جریان دلارد و می تواند از گزینه های انتخابی خانواده سوگوار باشد.
عاملیت نذورات
همچنین پذیرش کمک‌های نقدی خانواده ها به نیازمندان، به نرخ ۲۰۰ هزار تومان یک از این منظرهٔ پیچیده را شکل می‌دهند.
یعنی مبلغ مربوطه کمک و نذر را بدهید به علاوه ۲۰۰ هزار تومان بابت حق الزحمه مجموعه برگزار کننده مراسم.
برگزاری موسیقی در مسجد
در نهایت، برگزاری مراسم موسیقی در مسجد نیز به عنوان یکی از خدمات قابل دسترسی گزارش شده است که با توجه به نگاه مذهبی به موسیقی، بعید است چنین گزینه ای قابلیت اجرا داشته باشد.
این تصاویر در کنار هم، منظر متنوع و پیچیده‌ای از بازار خدمات مرتبط با مرگ را در ایران معاصر به نمایش می‌گذارند. بالاخره سیستم جامعه هر چه پیچیده تر می شود، اتفاقات جدیدتری نیز در آن به چشم می خورد.
بنظر میرسد باید در شیوه کفن و دفن متوفیان هم تغییرات اساسی داده شود چون مردم مستلزم هزینه های زیادی شده !
هزینه هایی که امروزه بسیاری ازپسش برنمیان !
کم کردن تشریفات دست و پا گیر ، اپارتمانی کردن مقابر و ....