آخرین وضعیت واکسن HIV / انگ اجتماعی بزرگ ترین مانع در کنترل این بیماری

دکتر مینو محرز  با بیان اینکه «با گذشت چند دهه از شناسایی HIV در ایران، همچنان انگ اجتماعی نسبت به این بیماری بسیار شدید است»، اظهار کرد: در بسیاری از کشورها، رسانه‌ها و نظام آموزشی طی سال‌ها به‌صورت جدی درباره HIV اطلاع‌رسانی کرده‌اند؛ اما در ایران این اتفاق به اندازه کافی رخ نداد و همین مسئله باعث شد HIV به‌جای آنکه یک بیماری تلقی شود، تبدیل به یک انگ اجتماعی شود.

او افزود: حدود ۹۰ درصد بیماران من حتی خانواده درجه‌یک خود را در جریان بیماری قرار نمی‌دهند تا بتوانند زندگی عادی داشته باشند. این پنهان‌کاری نه‌تنها آسیب‌زاست، بلکه نشانه ضعف جدی در فرهنگ‌سازی است.

تغییر الگوی انتقال و هشدار درباره افزایش موارد جنسی

این استاد بیماری‌های عفونی با اشاره به تغییر الگوی انتقال HIV توضیح داد: در سال‌های گذشته مسیر تزریق، اصلی‌ترین شیوه انتقال بود؛ اما امروز انتقال جنسی مهم‌ترین راه ابتلا در کشور است. اگر آموزش و پیشگیری جدی گرفته می‌شد، با چنین روندی مواجه نبودیم.

تبعیض حتی در سیستم درمان

محرز با اشاره به تبعیض گسترده علیه مبتلایان، حتی در برخی مراکز درمانی گفت: امروزه امکان ازدواج، بارداری و زایمان بی‌خطر برای بیماران فراهم است؛ اما با این حال، بسیاری از بیمارستان‌ها یا پزشکان، بیمار مبتلا به HIV را برای جراحی یا زایمان نمی‌پذیرند. این تبعیض حتی در نظام سلامت ما وجود دارد و برای بیماران رنج‌آور است.

تأمین داروهای ARV بدون کمبود

این متخصص با اشاره به چالش مقطعی در تأمین داروهای ARV گفت: در دوره‌ای، به‌دلیل سوءمدیریت، کشور با کمبود جدی داروهای HIV مواجه شد؛  اما با تغییر مدیریت، بلافاصله بودجه اختصاص یافت و اکنون هیچ کمبود دارویی در حوزه HIV وجود ندارد.

کمبود مراجعه برای تست از هراس انگ اجتماعی HIV

محرز اظهار داشت: آنچه امروز با آن مواجهیم، نه پنهان‌کاری آماری، بلکه کمبود مراجعه برای تست است. افراد از ترس انگ اجتماعی آزمایش نمی‌دهند و همین باعث می‌شود موارد شناسایی‌نشده فراوان باشد.

او با اشاره به پویش «من هم تست می‌دهم» افزود: این پویش می‌تواند در کاهش ترس و تشویق مردم به انجام تست مؤثر باشد. افزایش تشخیص، مقدمه درمان و پیشگیری است.

این استاد دانشگاه آموزش ناکافی درباره روابط سالم و پیشگیری را «ریشه بسیاری از مشکلات» دانست و گفت: در مدارس درباره غرایز طبیعی، رفتار جنسی ایمن و بیماری‌های مقاربتی صحبت نمی‌شود؛ رسانه‌ها نیز ورود کافی ندارند. در نتیجه نوجوانان و جوانان پاسخ خود را از فضای مجازی می‌گیرند و در معرض رفتارهای پرخطر قرار می‌گیرند.

بنابر اعلام وزارت بهداشت، او تأکید کرد: هم‌اکنون در کلینیک‌ها، دختران و پسران ۱۷ و ۱۸ ساله با زگیل تناسلی و عوارض ناشی از رابطه جنسی ناایمن مراجعه می‌کنند. این نشان می‌دهد که تأخیر در آموزش، آسیب‌زا بوده است.

اهمیت دسترسی به ابزار پیشگیری

محرز با اشاره به تأثیر عوامل اقتصادی و مقررات محدودکننده گفت: دسترسی دشوار و قیمت بالای کاندوم، مهم‌ترین ابزار پیشگیری، کار را برای جوانان سخت‌تر کرده است. وقتی ابزار پیشگیری گران یا محدود شود، کنترل بیماری دشوار خواهد بود.

محرز با بیان اینکه در منطقه غرب آسیا شیوع HIV در حال افزایش است، تأکید کرد: ایران در مقایسه با کشورهای منطقه عملکرد بهتری داشته، اما کافی نیست. راهکار کلیدی، آموزش مستمر و علمی درباره پیشگیری و رفتار جنسی سالم است.

این استاد بیماری‌های عفونی افزود: اگر آموزش رسمی و رسانه‌ای جدی گرفته نشود، سن ابتلا پایین‌تر می‌آید و ما از کنترل بیماری عقب می‌مانیم. باید انگ اجتماعی نسبت به HIV شکسته شود تا مردم بدون ترس تست بدهند و به‌موقع درمان شوند.

محرز با تأکید بر اینکه زندگی در کنار فرد مبتلا به HIV، در صورت رعایت اصول درمان، هیچ‌گونه خطری برای انتقال ندارد، تصریح کرد: تنها راه غالب انتقال در حال حاضر، روابط جنسی ناایمن است و فرد در صورت تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند زندگی طبیعی داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه ترس و باورهای غلط مانع مراجعه افراد به مراکز تست و درمان می‌شود، افزود: برخی تصور می‌کنند پس از تشخیص، با محدودیت‌های اجتماعی مواجه می‌شوند؛ در حالی‌که این تصور کاملا نادرست است.

به گفته او، متاسفانه انگ اجتماعی و ناآگاهی عمومی باعث شده حدود ۹۰ درصد بیماران حتی خانواده درجه‌یک خود را در جریان ابتلای‌شان قرار ندهند تا بتوانند به‌طور معمول زندگی کنند.

این استاد بیماری‌های عفونی با اشاره به پویش‌ من هم تست HIVمی دهم که از ۲۰ آبان در سراسر کشور در حال اجرا است، گفت: پیش از این نیز خدمات سیار تست HIV در کشور فعال بوده و اکنون نیز با اجرای پویش‌های جدید، تلاش می‌شود مسیرهای تشخیص و درمان تسهیل شود.

او تأکید کرد: حضور چهره‌های علمی و متخصصان در تقویت این پویش‌ها اهمیت دارد تا جامعه با اطمینان بیشتری برای تست مراجعه کند.

او ادامه داد: پس از مراجعه و انجام آزمایش، بیماران ضمن دریافت درمان، آموزش‌های لازم و مشاوره‌های علمی دریافت می‌کنند و همین موضوع موجب پایبندی بالای بیماران به درمان و کاهش نگرانی نسبت به آینده می‌شود.

محرز با اشاره به تجربیات درمانی افزود: موارد موفق متعدد وجود دارد؛ برای نمونه بیماری که در کودکی از مادر مبتلا، انتقال یافته و امروز ۳۵ ساله و داروساز است، بدون مشکل زندگی می‌کند. وقتی کسی می‌تواند با دارو زندگی طبیعی داشته باشد، دلیلی ندارد که به‌دلیل بی‌خبری یا ترس، بی‌دلیل از بین برود.

آخرین وضعیت واکسن HIV

دکتر محرز همچنین اظهار داشت که غربالگری عمومی در این بیماری مفید نیست و راهکار اصلی، مراجعه داوطلبانه برای انجام تست است.

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره روند پیشرفت واکسن HIV توضیح داد: تاکنون تلاش‌های متعدد جهانی در تولید واکسن، نتیجه قطعی نداشته، اما تحقیق و توسعه همچنان در جریان است.

در پایان، محرز با قدردانی از تلاش‌های متخصصان و وزارت بهداشت، ابراز امیدواری کرد با ادامه تحقیقات و تقویت آموزش عمومی، شاهد کاهش انگ اجتماعی و افزایش مراجعه داوطلبانه برای تست باشیم.