ایران لقب کشور بی دندان ها را تصاحب کرد

دندان‌هایمان چندان حال و روز خوشی ندارند. بر اساس داده‌های رسمی، هر ایرانی به‌طور متوسط ۶ دندان پوسیده دارد. تصور کنید در هر لبخند، ۶ سرباز زخمی از جنگ با قند و شیرینی و بی‌توجهی و البته بی‌پولی، رژه می‌روند! کودکان ۵ تا ۶ ساله‌مان هم که آینده‌سازان مملکت‌اند، با ۸۰ درصدشان حداقل ۵ دندان پوسیده یا کشیده‌شده دارند. انگار از همان کودکی، دندان‌ها تسلیم یک نبرد نابرابر می‌شوند. 

وقتی به بزرگسالان بالای ۶۵ سال می‌رسیم، بیش از ۵۵ درصدشان کاملاً بی‌دندان‌اند. یعنی نصف سالمندان ما به جای جویدن خاطرات خوش، فقط می‌توانند لثه‌هایشان را به هم بفشارند و حسرت نان سنگک داغ را بخورند! 

بحران دندان

این آمارها فقط عدد نیستند؛ فریادی‌اند از یک بحران خاموش در سلامت دهان و دندان. ما ایرانی‌ها که به مهمان‌نوازی و لبخندهایمان معروفیم، انگار داریم با دندان‌های پوسیده و لثه‌های خالی، لبخندهایمان را هم کم‌کم به موزه می‌سپاریم. اما ماجرا فقط به زیبایی لبخند ختم نمی‌شود.

دندان خراب، مثل یک خائن خاموش در بدن عمل می‌کند. عفونت‌های دندانی می‌توانند به قلب، گوارش، کلیه‌ها و حتی ریه‌ها آسیب بزنند. تازه، اگر فکر می‌کنید این فقط جسم را درگیر می‌کند، سخت در اشتباهید! وقتی نمی‌توانید با خیال راحت یک سیب گاز بزنید یا موقع غذا خوردن درد می‌کشید، روانتان هم کم‌کم به هم می‌ریزد. انگار دندان‌ها، نگهبانان کوچک سلامت و شادی‌اند که ما بهشان بی‌توجهی کرده‌ایم. 

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی رسمی، تأکید کرده که شاخص پوسیدگی دندان (DMFT) در کودکان ایرانی بالا است و میانگین کشوری در ۶ سالگی به ۵.۸۴ می‌رسد و در ۱۲ استان، وضعیت بدتر از میانگین ملی است و در این گزارش همچنین به کمبود نیروی انسانی متخصص در مدارس، ضعف تجهیزات، و ناکارآمدی آموزش به مادران و مراقبان سلامت اشاره کرده و خواستار بازطراحی سیاست‌های پیشگیرانه شده است. 

چرا چنین؟ 

حالا چرا این‌قدر دندان‌هایمان حالشان خراب است؟ خب، اول از همه، فرهنگ مراقبت از دندان در کشورمان چندان جا نیفتاده. مسواک زدن برای خیلی‌ها هنوز یک تشریفات صبحگاهی است که گاهی هم فراموش می‌شود. نخ دندان؟ آن دیگر چیست؟ انگار یک ابزار جاسوسی از فیلم‌های جیمز باند است! از طرفی، هزینه‌های دندانپزشکی هم کمرشکن‌اند.

وقتی جیب‌مان پر از غم نان است، دیگر پولی برای پر کردن دندان باقی نمی‌ماند. وزارت محترم هم که انگار بودجه سلامت دهان را در همان کشوی معروف «بعداً بهش می‌رسیم» قایم کرده. خدمات بیمه‌ای هم که برای دندانپزشکی تعریف شده، بیشتر شبیه شوخی است تا حمایت واقعی. یک پر کردن ساده، گاهی هزینه‌اش از حقوق ماهانه یک کارمند بیشتر می‌شود! 

اما بیایید کمی منصف باشیم. حتما بخشی از داستان به ویزیت گران دندان پزشکان مربوط است و بخشی از ماجرا هم به خودمان برمی‌گردد. عاشق شیرینی و شکلاتیم، ولی به مسواک و معاینه منظم چندان روی خوش نشان نمی‌دهیم. پیشگیری؟ آن را هم گذاشته‌ایم برای وقتی که دیگر دندانی نمانده باشد! آموزش هم که در این زمینه لنگ می‌زند. بچه‌ها از همان مدرسه باید یاد بگیرند که دندان فقط برای خندیدن نیست؛ برای زندگی کردن است. 

شرایط نرخ ویزیت دندانپزشکان هم به شکلی است که از مهمترین نیاز شهروندان، یک کالای لوکس ساخته است و هر کسی نمی‌تواند از عهده هزینه‌ها بر بیاید. 

محمد جمالیان نماینده مجلس، با انتقاد از وضعیت تعرفه‌گذاری و نبود نظارت تخصصی در دانشگاه‌های علوم پزشکی، اضافه می‌کند: دندانپزشکی حوزه‌ای کاملاً تخصصی است اما در ادارات نظارت بر درمان، کارشناسان دندان‌پزشکی نداریم و نتیجه این می‌شود که تعرفه‌ها رعایت نمی‌شوند و در عمل، خدماتی مانند عصب‌کشی یا ترمیم ساده برای بخشی از جامعه، به خدمات لوکس تبدیل شده است. 

وی همچنین تأکید می‌کند که مواد مصرفی بی‌کیفیت نیز سلامت مردم را تهدید می‌کند و بیشتر مواد مصرفی وارداتی‌اند و با بالا رفتن نرخ ارز، بازار به‌سمت مواد ارزان و بی‌کیفیت رفته است یعنی بیمار حتی اگر هزینه هم بدهد، ممکن است درمان خوبی دریافت نکند. این نقطه‌ای است که نیاز به حمایت از تولید داخلی و نظارت کیفی دارد. 

از بیمه تا آموزش

حالا چه باید کرد؟ اول اینکه آموزش را جدی‌تر بگیریم. از مهدکودک تا دانشگاه، باید مراقبت از دندان را مثل جدول ضرب به بچه‌ها یاد داد. بیمه‌ها هم باید دست از خساست بردارند و خدمات دندانپزشکی را پوشش واقعی بدهند. و البته، خودمان هم باید کمی مهربان‌تر با دندان‌هایمان باشیم. شاید اگر به جای غصه نان، کمی هم نگران دندان باشیم، هم نان به سفره‌مان برسد، هم لبخند به صورتمان. چون ظاهراً بی‌دندانی و بی‌نانی، دست در دست هم، حسابی دارند با ما شوخی می‌کنند!