بحران آب در ایران و کشاورزی + بررسی تمام راهکار ها و راه حل ها
یکی از مهمترین مسائلی که در حال حاضر با آن روبرو هستیم مساله آب و کشاورزی است. در این مطلب می خواهیم به بررسی چند راهکار بپردازیم
بحران آب در ایران یک چالش جدی است. این مشکل ناشی از کمبود آب و استفاده نادرست از منابع آب در کشور ما است. کمبود آب میتواند دو نوع باشد:
- کمبود آب فیزیکی (مطلق): به عدم وجود منابع کافی آب طبیعی برای تأمین تقاضای یک منطقه اشاره دارد.
- کمبود آب اقتصادی: نتیجه مدیریت ضعیف منابع آب موجود است.
نگرانی‌های اصلی ایران در مورد بحران آب شامل تغییرات اقلیمی، توزیع نامناسب آب، و اولویت‌بندی توسعه اقتصادی است. این مسئله میتواند به وضعیت ورشکستگی آبی تبدیل شود، زیرا تقاضا و مصرف آب بخصوص در بخش کشاورزی به مراتب بیشتر از آب موجود است.
با توجه به اهمیت این موضوع، همه ما می‌توانیم با کوتاه کردن زمان استحمام، کاهش فشار دوش و شست‌وشوی اصلاح شده ظرف‌ها به صرفه‌جویی در مصرف آب کمک کنیم.
راهکار های عمومی برای حل معضل آبی
کمبود آب یک چالش جهانی و در ایران نیز مشکلی جدی است. برای حل این معضل، می‌توانیم به راه‌های زیر توجه کنیم:
- آگاهی‌رسانی و توجه به کم‌آبی: اطلاع‌رسانی به مردم از طریق رسانه‌ها و فعالان محیط زیست میتواند به جبران کم‌آبی کمک کند.
- مدیریت منابع آب: تعیین میزان آب قابل برنامه‌ریزی بر اساس تجدیدشوندگی منابع آبی، کاهش برداشت از منابع آبی، تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی و برنامه‌ریزی بهینه برای استفاده از منابع آب سبز از جمله راه‌های مدیریت منابع آب هستند.
- استفاده از تکنولوژی‌های مهندسی: نمک‌زدایی، استفاده مجدد از فاضلاب، استحصال آب و بهره‌برداری از تکنولوژی‌های مدرن در آبیاری از جمله راه‌های مهندسی برای مدیریت آب هستند.
- تغییر الگوی مصرف: کاهش مصرف آب در حمام، شست‌وشو و کشاورزی با توجه به شرایط منطقه.
- تامین منابع مالی: جبران خسارت ناشی از خشکسالی، مشارکت مردمی در مدیریت آب و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی میتواند به حل تدریجی معضل کم‌آبی کمک کند.
- بازچرخانی آب و استفاده از پساب: استفاده مجدد از آب‌های پساب و توجه به مدیریت منابع آبی.
- فرهنگ‌سازی: ارتقاء دانش و ایجاد سواد آبی در جامعه
اما بنظر می رسد مواردی که برای رعایت عمومی مردم در خصوص این بحران مطرح شد کافی نیست. در ادامه و با توضیحاتی که خواهد آمد متوجه این مساله خواهید شد:
سرانه مصرف آب در بخش های مختلف
در کشور ایران، مصرف آب به سه بخش کشاورزی، شرب و صنعت تقسیم می‌شود. بر اساس آمارها:
- بخش کشاورزی: حدود ۹۰ درصد مصرف آب کشور به بخش کشاورزی اختصاص دارد.
- بخش شرب: حدود ۸ درصد آب مصرفی برای نیازهای شرب و بهداشت خانگی است.
- بخش صنعت و معدن: تنها ۲ درصد آب مصرفی به این بخش اختصاص دارد.
در کشورهای توسعه‌یافته، توزیع مصرف آب متفاوت است. به عنوان مثال، در این کشورها سهم بخش کشاورزی حدود ۳۰ درصد، بخش شرب و بهداشت حدود ۱۱ درصد و بخش صنعت و معدن حدود ۵۹ درصد است. این نشان می‌دهد که مصرف آب در ایران نیازمند بهره‌برداری بهینه‌تر از منابع آب و افزایش آگاهی‌های اجتماعی در مورد مدیریت آب است.
با توجه به مطلب فوق ضرورت هر چه بیشتری برای اصلاح الگوی مصرف در بخش کشاورزی احساس می شود
به منظور کاهش مصرف آب در کشاورزی، می‌توان از راه‌های زیر استفاده کرد:
- استفاده از تجهیزات آبیاری کارآمدتر:
- به کارگیری سیستم‌های آبیاری نوین و فناوری‌های پیشرفته که به کاهش مصرف آب کمک می‌کنند.
- یکی از موارد مورد تاکید استفاده از لوله پلی اتیلن در خطوط انتقال آب کشاورزی از چاه ، قنات ، رودخانه و سد به زمین های کشاورزی است.
- اطمینان از عملکرد صحیح تجهیزات:
- بررسی و نگهداری منظم از تجهیزات آبیاری به منظور جلوگیری از هدر رفت آب و افزایش کارآمدی آن‌ها.
- مدیریت و برنامه‌ریزی موثرتر منابع آب:
- شناخت دقیق نیازهای آبی محصولات و برنامه‌ریزی دقیق برای استفاده بهینه از منابع آبی در دسترس.
استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای، کنتور هوشمند آب، سنسورهای رطوبت خاک و سیستم آبیاری هوشمند نیز از جمله راهکارهای موثر در کاهش مصرف آب در کشاورزی هستند.
آبیاری قطره ای چیست؟
آبیاری قطره‌ای نوعی آبیاری موضعی یا میکرو است که در آن، آب را با فشار کم از روزنه یا تجهیزاتی به نام قطره چکان به ریشه گیاهان می‌رساند. در این روش، آب به آهستگی در پای گیاه ریخته می‌شود که موجب صرفه‌جویی و افزایش بازدهی آبیاری می‌گردد. از طرفی، با توجه به اینکه در این روش مساحت و عمق کمی از سطح خاک خیس می‌شود، میزان تبخیر آب نیز کاهش می‌یابد. در سیستم آبیاری قطره‌ای، آب از شبکه لوله‌ها و نهایتاً خروجی نوار تیپ و یا قطره چکان عبور می‌کند. بسته به کیفیت طراحی سیستم نصب شده، یک سیستم آبیاری قطره‌ای میتواند از انواع روش‌های آبیاری دیگر مانند آبیاری سطحی و بارانی کاراتر باشد.
میزان صرفه جویی آب در شیوه آبیاری قطره ای چقدر است؟
آبیاری قطره‌ای به عنوان یک روش موثر در صرفه‌جویی آب شناخته می‌شود. مزایای آبیاری قطره‌ای عبارتند از:
- کاهش هدررفت آب: در آبیاری قطره‌ای، آب به صورت مستقیم به ریشه گیاهان رسانده می‌شود، بنابراین هدررفت آب به حداقل می‌رسد.
- کاهش تبخیر: در این روش، آب به آهستگی و مستقیماً در نزدیکی ریشه‌ها جذب می‌شود، که تبخیر آب را کاهش می‌دهد.
- توزیع یکنواخت آب: قطره‌چکان‌ها به طور یکنواخت آب را در اطراف گیاهان پخش می‌کنند، بنابراین تمام منطقه زیر کشت به طور یکنواخت آبیاری می‌شود.
- کاهش مصرف انرژی: در مقایسه با سیستم‌های آبیاری سطحی، آبیاری قطره‌ای نیاز به فشار کمتری دارد، که منجر به کاهش مصرف انرژی می‌شود.
با توجه به این مزایا، آبیاری قطره‌ای میتواند تا ۳۰ تا ۵۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف آب داشته باشد. البته، میزان صرفه‌جویی واقعی بستگی به شرایط محیطی، نوع خاک، نوع گیاهان و طراحی دقیق سیستم آبیاری دارد .
