موسیقی «سگکشی» بهرام بیضایی چگونه ساخته شد؟/ کارگردانی با شناخت عمیق از موسیقی
آهنگساز فیلم «سک کشی» تجربهی همکاری با بهرام بیضایی را بازگو کرد. او میگوید: بیضایی کارگردانهایی بود که شناخت مستقلی از موسیقی داشت، اما خیلی در کار آهنگساز دخالت نمیکرد.
وارطان ساهاکیان، موسیقیدان و آهنگساز، از جمله هنرمندانی است که در کنار سالها تدریس در مراکز آکادمیک موسیقی، همکاریهای متعددی با سینماگران برجسته داشته است. یکی از مهمترین این همکاریها، آهنگسازی فیلم ماندگار «سگکشی» به کارگردانی زندهیاد بهرام بیضایی است. ساهاکیان در گفتوگویی کوتاه از تجربه این همکاری میگوید.
وارطان ساهاکیان درباره آغاز همکاری با بهرام بیضایی توضیح میدهد: «فکر میکنم سال ۱۳۸۰ بود که آقای بیضایی از ما دعوت کردند تا برای فیلم سگکشی موسیقی بسازیم. شرایط آن زمان بسیار محدود بود و زمان اندکی تا رسیدن فیلم به جشنواره باقی مانده بود. با این حال، موسیقی ساخته شد و روی فیلم قرار گرفت.»
او با اشاره به دقت و نظم مثالزدنی بیضایی میافزاید: «آقای بیضایی انسانی بسیار دقیق بودند. همیشه سرِ کار حاضر میشدند، موسیقیها را گوش میکردند و اگر نکته یا ایرادی وجود داشت، نظرشان را مطرح میکردند. ما هم بر اساس همان نظرات کار را ادامه میدادیم. حدود ده روز فرصت داشتیم موسیقی را تحویل بدهیم تا فیلم به جشنواره برسد. در مجموع، ایشان انسانی دقیق، اهل مطالعه و بسیار دوستداشتنی بودند.»
ساهاکیان درباره میزان دخالت کارگردان در روند آهنگسازی میگوید: «آقای بیضایی شناخت بسیار خوبی از موسیقی داشتند و زیاد موسیقی گوش داده بودند. جزو کارگردانهایی بودند که درک مستقلی از موسیقی داشتند، اما بهندرت در جزئیات دخالت میکردند. اگر اتودهای اولیه مورد پسندشان بود، همان باقی میماند و اگر نه، آنها را تغییر میدادیم. اما اینطور نبود که بخواهند مستقیماً در ساخت موسیقی دخالت کنند. آشنایی ایشان با آثار کلاسیک و آهنگسازان بزرگ کاملاً مشهود بود. با جرأت میتوانم بگویم ایشان از معدود کارگردانهایی بودند که چنین شناخت عمیقی از موسیقی داشتند.»
وارطان ساهاکیاناین آهنگساز ادامه میدهد: «پس از سگکشی همکاری مستقیمی با هم نداشتیم. این فیلم از آخرین آثار ایشان بود و همان یک تجربه مشترک برای من بسیار ارزشمند باقی ماند.»
ساهاکیان درباره فشار زمانی آهنگسازی این فیلم میگوید: «زمان واقعاً بسیار کم بود. تصور کنید در یک هفته باید حدود ۱۴۰ دقیقه موسیقی ساخته میشد. فشار کاری بسیار بالا بود، چون فیلم باید به جشنواره میرسید. آنقدر خسته شده بودم که آثار بیخوابی کاملاً مشخص بود. گاهی خود آقای بیضایی به من میگفتند با این وضعیت بهتر است کمی استراحت کنم.»
او میافزاید: «آقای بیضایی شرایط را بهخوبی درک میکردند و میدانستند فرصت کم و حجم کار زیاد است. با این حال ناچار بودیم موسیقی را در همان بازه کوتاه تحویل بدهیم. بعد از آن وارد استودیو میشدیم، موسیقی را با تصویر سینک میکردیم و تحویل میدادیم. شاید اگر زمان بیشتری داشتیم، کار میتوانست پختهتر هم بشود، اما ایشان از نتیجه راضی بودند و اگر رضایت نداشتند، قطعاً اجازه نمیدادند موسیقی به همان شکل روی فیلم باقی بماند.»
وارطان ساهاکیان در پایان با اندوه از درگذشت بهرام بیضایی میگوید: «از غم از دست دادن ایشان بسیار متأثر شدم. در طول عمر حرفهایام با کارگردانهای زیادی همکاری کردهام، اما آقای بیضایی انسانی دقیق، خوشقول و مهربان بودند. اگر میگفتند فلان روز و فلان ساعت برای شنیدن موسیقی میآیند، دقیقاً همانطور عمل میکردند و اگر تغییری پیش میآمد، حتماً اطلاع میدادند. این میزان دقت و آن روحیه انسانی، بهسادگی تکرارشدنی نیست. این ضایعه را به جامعه هنری تسلیت میگویم.»
