دور چهارم مذکرات ایران و آمریکا در ایستگاه مسقط؛ سیگنال‌های متناقض واشنگتن

دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به میانجی‌گری عمان که قرار بود ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ در رُم، پایتخت ایتالیا برگزار شود، پس از تعویقی حدودا یک هفته‌ای یکشنبه، ۲۱ اردیبهشت در مسقط، پایتخت عمان برگزار می‌شود.

این خبر را بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان که کشورش میانجی‌گری مذاکرات یادشده را برعهده دارد، روز جمعه، ۱۹ اردیبهشت اعلام کرد؛ وی گفت برنامه‌ریزی این دور از مذاکرات با هماهنگی طرفین انجام شده است.

سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمعه، ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ با بیان اینکه زمان و محل مذاکرات را کشور میزبان که عمان باشد، تعیین می‌کند، گفت: دوستان عمانی از ما در مورد یکشنبه سوال کردند و ما نظر موافق خود را اعلام کردیم؛ ظاهرا با طرف مقابل هم صحبت داشته‌اند و تا اینجا قرار است که مذاکرات یکشنبه برگزار شود. در مورد ساعت شروع مذاکرات منتظر هماهنگی توسط طرف عمانی هستیم.

مذاکرات ایران و آمریکا در ایستگاه چهارم

مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا که با نام گفت‌وگوهای مسقط نیز شناخته می‌شود، اکنون پس از عبور از ایستگاه‌های نخست در مسقط، پایتخت عمان در ۲۳ فروردین، دوم در رُم، پایتخت ایتالیا در ۳۰ فروردین و سوم در مسقط در ۷ اردیبهشت، اکنون به ایستگاه چهارم رسیده است.

اهمیت ویژه ملاحظات کلی برای طرفین و به‌ویژه برای ایران سنجش اراده طرف آمریکایی به‌عنوان طرفی که سابقه بدعهدی دارد، سبب شد تا ۲ گام اول در مسیر دیپلماسی در چارچوب مذاکرات غیرمستقیم، درباره کلیات و چارچوب برداشته شود.

ایران این چارچوب را رفع تحریم‌های ظالمانه و آمادگی برای اعتمادسازی در مورد ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود تعیین و تعریف کرده بود و ادامه روند مذاکرات به معنای پذیرش این چارچوب از سمت آمریکا بوده است.

در سومین دور از مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، جزئیات روی میز قرار گرفت تا همان‌طور که طرفین اعلام کرده بودند، این مذاکرات با یک گام رو به جلو از بحث در چارچوب فراتر برود.

بر همین اساس از دور سوم، به هیئت مذاکره‌کننده ایران به ریاست سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه و هیئت مذاکره‌کننده آمریکا به هدایت استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه هیئت‌های کارشناسی و فنی افزوده شدند؛ هیئت کارشناسی ایران، شامل کارشناس‌های مختلف ازجمله در حوزه‌های رفع تحریم و اقتصادی بود و رسانه‌های آمریکایی از وجود ۱۲ نفر در هیئت کارشناسی آمریکا خبر دادند.

طولانی‌تر شدن زمان دور سوم مذاکرات غیرمستقیم علاوه بر اینکه نتیجه ورود به جزئیات بود، از فراز و فرود‌های احتمالی حکایت داشت.

عراقچی در این باره گفت: مذاکرات مسیر خود را به سمت جلو می‌رود و طبیعی است که هرچه جلوتر برویم به مشورت‌ها و بررسی‌های بیشتر نیاز داریم و هیئت‌ها زمان بیشتری برای بررسی مطالب مطرح‌شده، می‌خواهند، اما مهم این است که ما در مسیری رو به جلو در حرکت هستیم تا به تدریج وارد جزئیات شویم.

سیگنال‌های متناقض آمریکا روی فرکانس دیپلماسی

اظهارنظر درباره روند خوب مذاکرات بخشی از این موضع‌گیری طرفین در پایان هر دور مذاکراتی بوده است؛ ویتکاف و جی‌دی ونس، معاون ترامپ در جدیدترین موضع‌گیری‌های خود نیز از پیشرفت خوب مذاکرات خبر دادند.

در عین حال، ویتکاف، در آستانه دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ادعا کرد: امیدواریم مذاکرات روز یکشنبه سازنده باشد؛ امیدواریم این به معنای ادامه مذاکرات باشد؛ اگر مذاکرات روز یکشنبه با ایران سازنده نباشد، دیگر ادامه نخواهد یافت و ما باید مسیر دیگری را در پیش بگیریم.

وی با تکرار ادعا‌هایی درباره غنی‌سازی اورانیوم ایران مدعی شد: برنامه غنی‌سازی دیگر هرگز نمی‌تواند در کشور ایران وجود داشته باشد؛ این خط قرمز ماست: عدم غنی‌سازی.

این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده است که حق غنی‌سازی اورانیوم را دارد و این موضوع را غیرقابل مذاکره می‌داند.

عراقچی هفته پیش در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: ایران به‌عنوان یکی از امضاکنندگان موسس معاهده ان‌پی‌تی کاملا حق داشتن چرخه کامل سوخت هسته‌ای را دارد؛ علاوه بر این، چند عضو NPT وجود دارند که اورانیوم را غنی‌سازی می‌کنند در حالی که سلاح‌های هسته‌ای را هم کاملا رد می‌کنند.

اظهارنظر‌ها و موضع‌گیری‌های متناقض آمریکا ازجمله ادامه روند اعمال تحریم‌ها علیه ایران، سیگنال‌های متناسب با دیپلماسی محسوب نمی‌شوند؛ این موضع‌گیری‌ها و اقدام‌های متناقض، گزارش‌های رسانه‌ای درباره وجود اختلاف‌نظر در سمت آمریکا را نیز پررنگ‌تر می‌کنند.

به گفته عراقچی، از موضع‌گیری حداکثری و لفاظی‌های تحریک‌کننده چیزی جز نابود کردن شانس موفقیت حاصل نمی‌شود؛ یک توافق معتبر و پایدار در دسترس است، تنها چیزی که لازم است اراده سیاسی قاطع و نگرش منصفانه است.

گمانه‌زنی‌ها درباره شکل و محتوای دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا

مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا حتی پیش از آغاز روند با موج‌های مختلفی از گمانه‌زنی‌ها و خبرسازی‌ها مواجه بوده است؛ روندی که همچنان ادامه دارد.

خبرگزاری آکسیوس به نقل از یک منبع آگاه مدعی شد که دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به‌صورت ترکیبی و مستقیم و غیرمستقیم برگزار شود.

خبرگزاری سی‌ان‌ان هم به نقل از یک منبع آگاه مدعی شد که در دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا که یکشنبه در سطح عالی برگزار می‌شود، تیم‌های فنی که درباره جزئیاتی مانند رفع تحریم‌ها مذاکره می‌کنند، حضور ندارند.

سی‌ان‌ان مدعی شد که این امر نشان می‌دهد طرفین به دنبال تعیین چارچوبی کلی برای ادامه مسیر هستند.

گمانه‌زنی‌ها و خبرسازی‌ها درباره هر دور از مذاکرات یادشده همواره زیاد بوده است؛ از این رو، باید منتظر موضع‌گیری و اعلام نظر رسمی طرفین بود.

فرصتی برای دیپلماسی

مسیر پر فرازوفرود مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا اکنون به مرحله‌ای رسیده است که فرصت آشکار توافق تحت‌الشعاع تحولات مختلفی قرار گرفته است.‌

سفر ترامپ به منطقه و فضای سیاسی پر تنش در منطقه دلایلی هستند که فاکتور حساسیت را بر ابعاد مهم دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا می‌افزایند.

اگرچه مسیر برای طرفین پر فرازونشیب است، اما پیش رفتن دوره‌های مذاکرات نشان می‌دهد دیپلماسی برای طرفین همچنان راهی مقبول و مورد استفاده است و امکان دستیابی به توافق وجود دارد.

جمهوری اسلامی ایران از زمان آغاز مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا با اعلام مواضع اصولی خود، روی ریل دیپلماسی حرکت کرده است و رفتار‌های متناقض و هیجانی مقام‌های آمریکایی با رفتار حرفه‌ای هیئت مذاکره کننده ایران مواجه شده است.

به گفته عراقچی، این رویکرد واشنگتن از مشکلات کار است که دلایل مختلفی ازجمله جدیدالاستقرار بودن دولت آمریکا، نداشتن مواضع طراحی‌شده یا حیله‌های مذاکراتی دارد.

وزیر امور خارجه تاکید کرد: از نظر ما هرچه که باشد مهم نیست؛ ما برمواضع خودمان ایستادگی داریم و هرجا که منافع مردم ایران تامین شود ما رو به جلو می‌رویم و هرجا که منافع تامین نشود ایستادگی می‌کنیم.