چه کنیم در ماه رمضان تشنگی امان ما را نبرد
اگر در ماه رمضان غذا‌های ادویه دار گرم و خشک، خوراک‌های چرب و سرخ کردنی بخورید، شک نکنید که طی روز تشنگی امان تان را می‌برد.
در ماه مبارک رمضان، علاوه بر داشتن برنامه معنوی برای خودسازی، باید از دستورات تغذیه‌ای سالم، نیز استفاده کنید تا علاوه بر کمال تقوا در ماه مهمانی خدا، به سلامتی جسم نیز، نزدیک‌تر شویم. از اینرو، برنامه غذایی سالم را مطابق "دستورات اسلامی" و توصیه‌های "طب سنتی ایرانی"، قبل از آغاز ماه مبارک، برای شما، خوانندگان گرامی، ارائه داده تا در این "ماه خدا"، طبق حدیث "صوموا تصحوا"، علاوه بر کسب فضائل معنوی، بیماری‌ها نیز، در پایان ماه مبارک رمضان، از جسم و روح شما، روزه داران گرامی، رخت بربندد.
مهمترین نکته، همان خوردن سحری است. سحری خوردن را فدای دیر خوابیدن تان، نکنید. زیرا سحری خوردن، برکت است و غذای آن مبارک. تَسَحَّروا؛ فَإِنَّ فِی السَّحورِ بَرَکةً. (الکافی: ۴/ ۹۵/ ۳) سحری بخورید، که در سحری، برکت است. شام، جای سحری را نمی‌گیرد. سحری را حتما میل کنید، اگرچه چند لقمه باشد. نخوردن سحری باعث تحلیل قوا در طول روز، میشود. نخوردن سحری، ممکن است اثرات مفید روزه را از بین ببرد، چون باعث تامین نشدن نیاز‌های تغذیه‌ای ضروری روزه دار میشود و در نتیجه بدن به "سوخت ناقص" چربیها متوسل میشود و سوخت ناقص چربیها در بدن، "ترکیبات کتونی" را به وجود می‌آورد که تنها یکی از عوارض آن، "بوی بد" دهان روزه دار است. عوارض دیگر مصرف نکردن سحری شامل: سردردها، درد‌های عضلانی، بی حالی مفرط ناشی از افت قند خون، کاهش یادگیری، بی حوصلگی و خستگی است؛ بنابراین حتما به روزه داران توصیه میشود که برای خوردن سحری، بیدار شوند. بویژه، "روزه اولی ها"، مطلقا، نباید بدون صرف سحری، روزه بگیرند. نیم ساعت قبل از غذا، شربت‌های همچون شربت عسل، شربت گلاب و خاکشیر، شربت سکنجبین، حتما میل شود. تا به اجبار و برای رفع تشنگی، در کنار وعده غذایی سحر، مجبور به نوشیدن آب، نشوید. نوشیدن کمی عرق کاسنی به تنهایی یا همراه با یک قاشق چای خوری تخم خرفه، نیم ساعت قبل از وعده سحری هم برای کاهش تشنگی در طول روز به شما کمک میکند. همچنین ترکیب شربت "آب، خاکشیر، تخم شربتی با گلاب"، معجزه میکند. زیرا، خاکشیر و مانند آن، آب را در خودشان جمع می‌کنند و در مسیر دستگاه گوارش، حالت "ژله ای" به خود می‌گیرند؛ و در طول روز، به تدریج، آب خود را آزاد می‌کنند و نمی‌گذارند که بدنتان بیش از اندازه کم آب بشود. گلاب، نیز خاصیت سم زدایی و ضدا سوداء دارد. اما هرگز، یخ را در آب نیاندازید، یخ در آب، بیماری "لقوه" می‌آورد. بلکه با تهیه شربت مورد دلخواه، از شب قبل، در یخچال، قرار دهید تا خنک و سرد، شود و برای روز بعد، آماده استفاده باشد.
مواد غذایی سحری: در سحری، باید وعده غذای سنگین، پرانرژی و "دیر هضم" میل شود، مثل: برنج و خورشت قیمه و سبزی، تخم مرغ آب پز، کوبیده آبگوشت، تمامی خورشت‌ها با گوشت گوسفندی، حلیم با گوشت و تقریبا همان غذا‌هایی که در وعده ناهار، معمولا میخوردید.
چرا که غذا‌های "چرب طبیعی" که از روغن‌های صنعتی "مایع و جامد"، ترکیب نشده اند، و به علت صرف زمانی طولانی برای هضم آن‌ها در معده، از احساس گرسنگی مضاعف در طول روز، جلوگیری میشود. به همراه غذا در سحر، میتوانید، ماست (در صورتیکه غذا در وعده سحر، غذای گوشتی و سالاد، نباشد)، ترشیجات طبیعی مثل آب لیمو (در صورتیکه غذا، برنج نباشد)، سبزی خوردن تازه، و زیتون، میل نمایید؛ و نیز اگر قرار است سالاد به همراه وعده سحر، میل شود، حتما سالادی از ترکیب (خیار، گوجه، کاهو، هویج به همراه جوانه گندم و روغن زیتون) در کنار وعده سحر، باشد.
البته کسانی که مبتلا به دیابت هستند، می‌توانند با مشورت پزشک حاذق و متعهد، شیرینی‌های مثل عسل یا توت خشک را در سحر، میل کنند؛ در مورد عسل مانند مربا با عسل، کمپوت با عسل، شربت و حلوا با عسل و حتی فسنجان با عسل. در مورد توت مانند توت، شیره توت، حلوای توت و مربای توت.
ممنوعات غذایی سحر: آب بعد از غذا و میوه، مضر است خوردن "آب همراه غذا و نیز بلافاصله بعد از غذا و میوه" مضر و باعث سوءهاضمه و فساد غذا و تولید مواد سمی، است. از امام رضا نقل شده است که فرمودند: مَن أرادَ أن لا تُؤذِیهُ مَعِدَتُهُ فَلا یشرَب عَلی طَعامِهِ ماءً حَتّی یفرُغَ مِنهُ، ومَن فَعَلَ ذلِک رَطِبَ بَدَنُهُ، وضَعُفَت مَعِدَتُهُ، ولَم تَأخُذِ العُروقُ قُوَّةَ الطَّعامِ؛ لِأنـَّهُ یصیرُ فِی المَعِدَةِ فِجّا إذا صُبَّ الماءُ عَلَی الطَّعامِ أوَّلاً فَأَوَّلاً. (دانشنامه احادیث پزشکی: ۱ / ۴۲۶) هر کس می‌خواهد معده اش او را آزار ندهد، میان غذا خوردن، آب ننوشد تا آن را به پایان برساند؛ زیرا که هر کس چنین کند، رطوبت در بدنش می‌نشیند و معده اش ضعیف میشود و رگ‌ها نمی‌توانند نیروی موجود در غذا را بگیرند؛ چه، اگر پی درپی آب به معده ریخته شود، معده، فراخ میگردد؛
و از دیدگاه طب سنتی و پزشکی جدید، نیز مصرف آب به مقدار زیاد در وعده سحری و مخصوصاً بین غذا، توصیه نمی‌شود، چون موجب رقیق شدن شیره معده و آنزیم‌های گوارشی شده و روند هضم غذا مختل میشود. همچنین "آب یخ" در هنگام ناشتا، باعث ضعف معده شده و از طرفی حرارات و گرمی معده را از بین می‌برد. بنابراین، نیم ساعت قبل از وعده سحر، بهترین زمان نوشیدن آب، می‌باشد.
چای در وعده سحر، تشنگی را تشدید میکند: چای، قهوه و کاکائو هم به دلیل خاصیت ادرارآوری، خود می‌توانند با کاهش مایعات بدن، تشنگی را تشدید کنند. پس از نوشیدن چای بلافاصله بعد از اتمام سحری اجتناب کنید، زیرا باعث افزایش دفع ادرار و از دست رفتن "نمک‌های معدنی" مورد نیاز بدن در طول روز و "کاهش جذب آهن" غذا، میشود. بهتر است از میوه‌های آبدر مثل هلو، شربت آبلیمو عسل، بیشتر بهره ببرید تا خوردن چای.
این غذا‌ها را به شام منقل کنید: در وعده سحر، غذا‌هایی مثل ماهی با ادویه تند و گرم همچون زنجبیل، سیرداغ و پیاز، نخورید تا دچار عطش و تشنگی در طول روز، نشوید. علاوه بر آن، بوی دهانتان برای اطرافیان آزار دهنده میشود. هرگز در هنگام سحری، ماهی، نخورید و کلاً گوشت‌های با "مزاج سرد" را مصرف نکنید که عامل ضعف در طول روز، هستند. از اغذیه تند و شور، با نمک فراوان، مثل غذا‌های کنسروی، نیز بپرهیزید. حتی افراد دارای معده ضعیف، بهتر است "کشک همراه آش" را در وعده سحری، نخورند.
در سحری از مصرف غذا‌هایی مثل: کوکو سبزی، کوکو سیب زمینی، کتلت، ماهی، کباب، کله پاچه و سیرابی، و همچنین غذا‌هایی که ادویه زیاد، دارند، خودداری شود، زیرا این غذا‌ها موجب تشنگی در طول روز میشوند؛ و برای هضم، نیاز به جذب آب زیادی دارد، اگر آب مورد نیاز خود را از "ذخیره آب بدن" تامین کنند، موجب بروز تشنگی شدید در روزه داری میشود و فرد را کم طاقت و کم حوصله میکند.
بنابراین، این تصور، که هنگام سحر، باید غذا‌های "سرخ شده و پرچرب" خورد، که در طول روز احساس گرسنگی، نکنید، اشتباه است. البته میتوانید، همین غذا‌ها را، به وعده شام، منتقل کنید. غذا‌های یبوست زا در وعده سحر ممنوع: بهتر است، به دلیل کم آبی بدن در ایام روزه داری، که لینت مزاج و دستگاه گوارش، کمتر شده و بیماری "یبوست"، شایع میشود، از خوردن چای پررنگ، غذا‌های "خشک و قابض" مثل: عدسی، قهوه، سماق، موز و نان بدون سبوس در وعده سحری، بپرهیزند.
غذا‌های ممنوعه، برای همیشه ممنوع: از همه مهمتر، از مصرف ماکارونی، سویا، سوسیس، کالباس، چیپس، پفک، فست فودها، نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های صنعتی، آب میوه‌های بسته بندی و کنسروها، روغن‌های جامد و مایع نباتی، مرغ‌های ماشینی، غذا‌های کنسروی با نمک فراوان و گوشت گاو و سرخ کردنی که مولد "خون غلیظ" و خلط سوداء، می‌باشد، در ماه مبارک رمضان، بویژه در وعده افطار و شام، حتما پرهیز کنید تا به یکی از اهداف این ماه، که همانا، سلامتی جسم، است، برسید.
خوردن ماست در کنار هرگونه غذای دارای گوشت قرمز یا سفید، نیز ممنوع است. چرا که ماست، گوشت را فاسد و روده‌ها را ضعیف میکند. همانگونه که میوه، شیر را فاسد و معده را ضعیف میکند.
عمده در وعده سحر، چنین است که: در فاصله مناسب و حدود "یک و نیم ساعت" قبل از آغاز اذان صبح، بیدار شوید. ابتدا دهان را شستشو داده و مسواک، فراموش نشود. بعد مقداری نمک طبیعی دریا را مزه مزه کرده و در سرتاسر فضای دهان بچرخانید. بعد، ضمن حمد و ثنای الهی و گفتن "بسم الله"، سوره "قدر" را تلاوت کنید، که هر شخصی، قبل از سحر و افطار، سوره انا انزلناه، را قرائت کند، ثواب شهید را دارد. نیم ساعت قبل از سحر، آب و شربت‌های مخصوص سحر، را که معرفی کردیم، میل بفرمائید. آنگاه سحری، را طبق آداب و رعایت و پرهیز از غذا‌های ممنوعه و ناسازگار، تناول بفرمائید.
بلافاصله پس از صرف سحری، نخوابید: عادت بسیار اشتباهی که باعث میگردد تمام زحمات کدبانوی خانه از بین برود و متاسفانه در بین ما فراگیر است و روزه داران گرامی را هنگام برخواستن از خواب در صبح روز بعد با ناراحتی‌های گوارشی مواجه میکند، خوابیدن با "شکم پر" بعد از خوردن سحری می‌باشد. بنابراین، با معده پر از غذا، نخوابید که عوارض زیادی دارد؛ و باعث فشار به دهانه معده و عدم قرار گیری غذا در انتهای معده برای هضم کامل میشود و لذا عواقبی مثل ریفلاکس، نفخ معده و سوءهاضمه را به دنبال خواهد داشت. پس حداقل، باید "دو ساعت" بین سحری و خوابیدن، فاصله شود تا غذا از معده عبور کند.
زیرا مطابق مبانی طب سنتی ایرانی، در هنگام خواب، فعالیت معده، تقریبا متوقف، میشود؛ بنابراین همانطور که احادیث نیز تاکید دارند. ترجیحا از سحر تا طلوع آفتاب (بین الطلوعین)، نباید خوابید. همچنین، اگر میتوانید از فعالیت بدنی شدید، مثل شنا، دویدن و... بلافاصله پس از صرف سحری یا شام بپرهیزید.
رفع عطش در طول روز: اگر در ماه رمضان غذا‌های ادویه دار گرم و خشک، خوراک‌های چرب و سرخ کردنی بخورید، شک نکنید که طی روز تشنگی امان تان را می‌برد. پس علاوه بر آنچه که در توصیه‌های وعده سحر، ذکر کردیم، در طول ساعات روزه داری هم میتوانید عطش خود را با بوییدن سیب گلاب، خیار یا لیمو، شست وشوی سر و گردن و سینه با آب ولرم و تنفس هوا و نسیم خنک که حرارت زاید قلب را کم میکند، کاهش دهید. همچنین بعد از خوردن سحری و در طول روز، بهتر است هنگام مسواک زدن برای کاهش تشنگی و خشکی دهان، از حجم کمتری خمیر دندان استفاده کنید.
روزه داری و مشاغل سخت: افرادی که دارای مشاغل سخت هستند مانند کشاورزان، کارگران ساختمانی، و کسانی که در معرض شدید نور آفتاب، قرار می‌گیرند، نکاتی را باید در روزه گرفتن رعایت کنند. این افراد باید نوشیدنی‌های ضد صفرا مانند: شربت خاکشیبر، لیمو، انگور، آب انار، و... مصرف نمایند تا عطش کمتری احساس کنند و از خوردن غذا‌هایی صفراآور مانند غذا‌های تند و پرادویه، و فلفلی، اجتناب کنند و از انواع غذا‌های مرطوب مانند سوپ و خورشت‌های آبدار، استفاده کنند؛ و در فاصله بین افطار تا سحر، از انواع میوه‌های آبدار مثل: هندوانه، طالبی، خربزه، زردآلو، گیلاس، هلو، سیب، گلابی، انار شیرین استفاده بیشتری کنند.
لاغرها، از فعالیت شدید بدنی، بپرهیزند: در طی روز و روزه داری به علت گرسنگی، "حرارت بدن"، بالا می‌رود (به علت خالی بودن شکم، حرارت به خارج بدن، کشیده میشود) و این حرارت در ذوب چربیها، بسیار مفید و دوای درد چاقهاست! البته این گرما، برای روماتیسمی‌ها نیز مفید است. اما برای لاغرها، شرایط متفاوت است.
لاغرها باید مراقب باشند، چرا که بدن ایشان گرم میشود و در نتیجه شاید لاغرتر شوند؛ برای جلوگیری از این روند باید از هر چیز که آن‌ها را گرمتر میکند دوری کنند. ازجمله، در معرض آفتاب شدید قرار نگیرند، غذای پر ادویه نخورند، برای مهزولین (لاغران) حتی دوش سرد و گرم هم ممنوع است، ولی دوش ملایم و ولرم، خوب است. غذا‌ها باید آبدار، رطوبی و ملایم باشند. میوه‌های مصرفی هم در ماه مبارک رمضان نباید خشک باشد مثل برگه هلو بلکه میوه و سبزی تازه استفاده کنند.
همچنین بخور‌های سرد برای لاغراندام ها، بسیار خوب و مناسب است. خوردن سحری برای افراد لاغر اجباری است! چون گرسنگی زیاد، باعث گرمی بیشتر میشود و این گرما معده را مجبور میکند که رطوبات و اخلاط مفید بدن را پخش کرده و موجب بروز عوارض و بیماری در بدن شود!
خواب قیلوله و تجدید قوا
در صورت امکان از "یک ساعت خواب قیلوله"، در طول روزه داری، غافل نشوید. این خواب، کمک زیادی به کم کردن گرسنگی و ضعف روزه دار میکند؛ و و ازدیدگاه طب سنتی ایرانی، باعث برگشت رطوبت به بدن و تقویت حرارت غریزی، میشود. همچنین خواب عصر و بعد از نماز ظهر نیز، منجر به تقویت قوای جسمانی روزه دار، میشود. مطالعات جدید، نیز نشان می‌دهند که خواب قیلوله باعث کاهش فشارخون، کم کردن استرس، تقویت ذهن و بهبود عملکرد شناختی مغز و حافظه شده و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های عروق کرونر را کاهش می‌دهد.
عمده در فاصله بین سحر تا افطار: نخوابیدن بعد از سحری، و رعایت حداقل "دوساعت" فاصله بین سحری و خواب، می‌باشد. با توجه به اینکه برکت، در سحرگاهان و صبحگاه، است، توصیه میشود استراحت و خواب روزانه را به بعد از نماز ظهر و عصر، منتقل کنید. در فاصله بین سحری و طلوع آفتاب، تلاوت قرآن و خواندن ادعیه ماه مبارک رمضان و ادعیه، چون دعای عهد و...، فراموش نشود. آنگاه، کار و تلاش و انجام امور روزمره، را آغاز کنید.
در فاصله بین سحری تا افطار و در طول روز، مواردی چون: مسواک، استعمال بوی خوش (اما بوئیدن گل، مکروه است)، خواب قیلوله و نیم روز، بسیار سفارش شده است.
افطار
ادعیه هنگام افطار: طبق احادیث و روایات اسلامی، بعد از چند دقیقه از شنیدن و اتمام اذان مغرب و قبل از شروع افطار، ابتدا دعا کنید که دعای روزه دار هنگام اذان و قبل از افطار، مستجاب است، آنگاه، در دقایقی کوتاه، این ادعیه، قبل از افطار، خوانده شود: بِاسمِ اللّهِ، اللّهُمَّ لَک صُمنا و عَلی رِزقِک أفطَرنا، فَتَقَبَّل مِنّا إنَّک أنتَ السَّمیعُ العَلیمُ. (بحار الأنوار: ۴۰/ ۳۳۹/ ۲۴)، اللّهُمَّ لَک صُمتُ و عَلی رِزقِک أفطَرتُ و عَلَیک تَوَکلتُ. (بحار الأنوار: ۹۸/ ۱۵/ ۲)، بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیم یا واسِعَ المَغفِرَةِ اغفِر لی. (بحار الأنوار: ۹۸/ ۱۴/ ۲)
ثواب، شهید را خواهید داشت: آنگاه سوره قدر، إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ... را تلاوت کرده که ثواب شهید را خواهید داشت. (الإقبال: ۱/ ۲۴۰). بعد از خواند ادعیه، افطار را با آب ولرم و شیرین‌های طبیعی مثل خرما، عسل و...، آغاز کنید که آغاز افطار با خرما، ثواب نماز را چهارصد برابر میکند. (بحار الأنوار: ۹۸/ ۱۲/ ۲)
نوشیدنی‌های افطار: آب گرم و خرما، ثواب نماز چهارصد برابر آب ولرم (آب جوشیده شده و مقداری از آن، گذشته شده باشد)، اولین گزینه افطار برای روزه دار به همراه شیرین‌های طبیعی مثل عسل و خرما، می‌باشد. در حدیثی از امام صادق نقل شده است: إذا أفطَرَ الرَّجُلُ عَلَی الماءِ الفاتِرِ نَقّی کبِدَهُ، و غَسَلَ الذُّنوبَ مِنَ القَلبِ، و قَوَّی البَصَرَ وَ الحَدَقَ. (الکافی: ۴/ ۱۵۳/ ۴) هرگاه روزه دار با "آب ولرم" افطار کند، کبدش را تمیز میکند، آلودگی‌ها را از دلش می‌شوید و چشم و سیاهی آن را نیرو می‌بخشد.
استفاده از خرما به تعداد سه، پنج و هفت عدد در احادیث، ثواب نماز را چهارصد برابر، میکند و نشانگر مهربانی و حکمت خدای متعال در حفظ سلامتی جسمی روزه داران و مهمانان حریم الهی، دارد. حتی به انگیزه ثواب فراوان نیز شده باشد، جسم شان، سالم تر، شود. از پیامبر اسلام، نقل شده است که فرمود: مَن أفطَرَ عَلی تَمرٍ حَلالٍ، زیدَ فی صَلاتِهِ أربَعُمِئَةِ صَلاةٍ. (بحار الأنوار: ۹۸/ ۱۲/ ۲.) از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است که: هر کس با خرمای حلال افطار کند، به پاداش نمازش به اندازه چهارصد برابر، افزوده میشود.
حکمت آغاز افطار با آب گرم، پاکسازی بدن
معده، در اثر گرسنگی و تشنگی بدن، دچار افزایش حرارت شده و حرارت آن، موجب هجوم مواد رطوبی و فضولات سایر اندام‌ها به معده، میگردد. از اینرو، توصیه شده است ابتدا و هنگام افطار، حتما آب گرم، میل شود. تا این فضولات را شسته و از بدن دفع و خارج، کند. درغیراینصورت، با توجه به تجمع فضولات از سایر اندام‌ها در معده، اگر بلافاصله، غذای افطار میل شود، غذا با آن سموم و فضولات ترکیب شده و به سایر اندام‌ها بازگشت داده میشود و زمینه ساز و تشدید کننده سایر بیماری‌ها است. پس حتما با آب گرم و خرما یا عسل افطار را آغاز کنید و تا نیم ساعت چیزی میل نفرمائید تا بدن به پاکسازی معده توسط روزه اقدام کند.
گلاب، آب و عسل، شفابخشی افطار: اگر در لیوان آب، سه قاشق گلاب ناب محمدی هم به آن اضافه شود به علت خاصیت ضد "سودای" گلاب بر خاصیت "دارویی" افطار، نیز میافزاید؛ و دستگاه گوارش را آماده برای دریافت مواد غذایی می‌کنند. ناگفته پیداست که گلاب، برای تقویت معده و همچنین تقویت روحیه و شادابی و رفع غم و از بین بردن "خلط" ناصالح در معده، بسیار مفید است.
آب یخ و حکایت ظرف چینی: و، اما آنچه که معمول است، بلافاصله بعد از آغاز افطار، آب سرد و یخ، می‌نوشید، از نظر طب سنتی ایرانی، مذموم و مضر جسم، است. زیرا در واقع، وقتی که شما افطار را با آب سرد شروع می‌کنید مثل آن است که روی یک "ظرف چینی" داغ، آب سرد بریزید. مشابه همان بلایی که سر "ظرف چینی" می‌آید، بر سر معده شما نیز خواهد آمد. ظرف چینی، ترک میخورد.
"معده خالی" نیز، توانایی نگهداری و جذب آب خیلی سرد را ندارد و بلافاصله آب را وارد روده میکند. همچنان که آب خیلی داغ، در هنگام افطار، نیز ممنوع است؛ بنابراین بهترین گزینه در ابتدای افطار، "چند عدد خرما با یک لیوان آب گرم" است که ضمن افزایش سریع "قندخون" و رفع ضعف ناشی از آن، معده و دستگاه گوارش را نیز گرم کرده و همچنین با اصلاح وضعیت اشتها، موجب عدم ایجاد پرخوری و چاقی مجدد، میشود.
در حدیثی از سیره پیامبر، چنین نقل شده است: کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یعجِبُهُ أن یفطِرَ عَلَی الرُّطَبِ ما دامَ الرُّطَبُ، و عَلَی التَّمرِ إذا لَم یکن رُطَبٌ، و یختِمَ بِهِنَّ و یجعَلَهُنّ وَترا؛ ثَلاثا أو خَمسا أو سَبعا. (کنز العمّال: ۷/ ۸۵/ ۱۸۰۸۱) پیامبر خدا، خوشش می‌آمد که روزه اش را تا وقتی رطب بود، با رطب و اگر رطب نبود، با خرما افطار کند، و با همان به پایان برساند، با سه، یا پنج یا هفت دانه رطب و یا خرما.
علاوه بر خرما، که در احادیث، برای وعده افطاری، بسیار تاکید شده است، مویز، کشمش، انجیر و عسل و حلوا، مربای انجیر، مربای گیلاس به همراه کره حیوانی، نیز سایر شیرین‌های طبیعی هستند که در نگاه طب سنتی، جایگزین‌های خوبی، برای افطاری، هستند. "شیر ولرم" نیز در احادیث به عنوان افطار امام علی، توصیه شده است. از امام باقر نقل است که فرمودند: الإمام الباقر: إنَّ عَلِیا علیه السلام کانَ یستَحِبُّ أن یفطِرَ عَلَی اللَّبَن. (تهذیب الأحکام: ۴/ ۱۹۹/ ۵۷۴) از امام باقر، نقل شده است که: امام علی علیه السلام دوست می‌داشت که با شیر، افطار کند.
مواد غذایی افطار
برای شروع افطار، می‌توان از این خوراکی ها، استفاده کرد: شروع افطار، با غذا‌های لطیف و سریع الهضم
بعد از نیم ساعت، از نوشیدن آب ولرم و عسل یا خرما، افطار را با غذای سبک و زودهضم، آغاز کنید. از دیدگاه طب سنتی ایرانی، وعده غذایی افطار، باید از غذا‌های "لطیف و سریع الهضم" (در اصلاح طب سنتی ایرانی، غذا‌های لطیف، باعث تولید "خون صالح" میشوند و هضم و جذب سریع و راحتی، دارند) که در عین حال، پرانرژی نیز، باشد. از اینرو، غذا‌های مثل: شله زرد، شیربرنج، حریره بادام، سوپ گندم، ارده با شیره انگور، پنیر و گردو، عسل و کره حیوانی، فرنی و تخم مرغ عسلی، کاندید‌های مناسبی برای افطار، می‌باشند.
مزاج معده و انتخاب غذای افطار
اگر معده بلغمی دارید و مزاج معده شما، سرد است. روی شله زرد، فرنی، کمی دارچین، سیاه دانه و یا عسل، بریزید؛ و اگر معده شما، گرم مزاج است -که بعید است و امروزه، اکثریت به سردمزاجی معده، مبتلا هستند- "سوپ جو همراه با آلوبخارا" برای افطار گرم مزاجان، مناسب‌تر باشد البته به شرطی که در آن قارچ نریزند. برای گرم مزاجانی که دچار ریزش صفرا به معده هستند (مثلا احساس سوزش یا درد گزنده‌ای سر معده دارند، دهان شان خیلی بدبوست، تحریک پذیر و عصبی شده اند)، شربت سکنجبین ولرم در شروع کار بسیار مفید است تا معده را از صفرا، بشوید.
ممنوعات غذایی افطار
در ابتدای افطار، از مصرف "شیرینی‌های مصنوعی" مانند زولبیا و بامیه، خودداری کنید. همچنین "آش رشته" نیز که این روزها، معمول است، غذای مناسبی برای افطار، نیست. اگر هم از این غذا استفاده می‌کنید، به جای سیرداغ و نعناع داغ، نعناع یا پونه خشک را پودر کرده و با کمی روغن زیتون مخلوط کرده و روی آش بریزید تا تشنگی و عطش حاصل از سیر و پیازداغ، بر شما غلبه نکند.
از دیگر غذا‌های ممنوعه در افطار:
در افطار، لبنیات مثل دوغ و ماست، مصرف نشود. زیرا مزاج غذایی دوغ و ماست، سرد است و برای مغز مضر بوده و چه بسا احساس کسالت به انسان دست دهد. همچنین از دیگر ممنوعات غذایی افطار، عبارتند از: آب و شربت‌های خنک به همراه غذای افطار، هندوانه و میوه‌های آب دار همراه با غذا، لبنیات در کنار سفر افطار، البته پنیر با گردو، شیر با خرما، اشکالی ندارد.
در وعده افطار و شام، سعی کنید مواد خوراکی پخته شده را همراه مواد غذایی خام مثل میوه جات (پرتقال، خربزه و...) مصرف نکنید. زیرا از دیدگاه طب سنتی ایرانی، چون زمان هضم مواد پخته و خام با همدیگر، متفاوت است و مواد غذایی خام، سریعتر، هضم میشوند. اما به علت ترکیب شدن با مواد پخته، اجازه خروج از معده را پیدا نمیکنند؛ بنابراین باعث ایجاد فساد و سوء هاضمه میشود.
منبع: پارسینه
1980
