آیا یک آزمایشگاه سری در انگلستان می‌تواند همه‌گیری‌های آینده را متوقف کند؟
یکی از سری‌ترین مراکز علمی بریتانیا به نام پورتون داون در حال تلاش برای متوقف کردن همه‌گیری‌های آینده در اولین مراحل گسترده شدن آنها است.
من از مراحل سفت و سخت کنترل‌های امنیتی این مرکز دورافتاده عبور کردم تا بتوانم در فرصتی استثنایی با دانشمندان این آزمایشگاه صحبت کنم.
آنها در مرکز تازه تأسیس و پر زرق و برق توسعه و ارزیابی واکسن مشغول به کار هستند.
کار آنها بر پایه و در ادامه شیوه برخوردی است که در همه گیری کووید در پیش گرفته شد و هدف آن حفظ جان شهروندان و کم کردن نیاز به اعلام قرنظینه در صورت بروز همه گیری بعدی است.
پروفسور جنی هریس، مدیر ارشد اجرایی آژانس امنیت بهداشت و سلامتی بریتانیا (یو کی اچ اس ای) که این آزمایشگاه‌ها را مدیریت می‌کند، می‌گوید: «کووید، قطعاً تنها مورد همه‌گیری نخواهد بود.»
او ادامه می‌دهد: «هرچند همه ما قبول داریم که همه‌گیری کووید بزرگ‌ترین تهدید سلامتی قرن بود اما هیچ‌کدام از ما فکر نمی‌کنیم تا همه‌گیری بعدی قرار است یک قرن فاصله بیفتد.»
ترکیب تغییرات اقلیمی کره زمین، گسترده‌تر شدن شهرنشینی و نزدیک‌تر شدن زندگی انسان‌ها به حیوانات – که منبع بسیاری از بیماری‌هایی هستند که به انسان منتقل می‌شوند- به این معنی است که ما در آستانه بالا رفتن خطر همه‌گیری‌هایی جدید هستیم.»
پروفسور جنی هریس با قطعیت می‌گوید که همه‌گیری کووید قرار نیست تنها بحران سلامتی عمومی باشد
مرکز پورتون داون نزدیک شهر سالیسبری و در طبیعت زیبای منطقه ویلشایر قرارگرفته است. این مرکز یکی از معدود مراکز در جهان است که برای بررسی و تحقیق درباره تعدادی از خطرناک‌ترین ویروس‌ها و باکتری‌هایی که می‌توان تصور کرد، مجهز شده‌اند. در فریزرهای این مرکز ویروس‌هایی چون ابولا نگه‌داری می‌شوند.
از جمله ساختمان‌های مجاور این مرکز، یکی آزمایشگاه علوم و فناوری دفاعی (وابسته به وزارت دفاع) است. این همان مرکزی است که تأیید کرد در مسمومیت‌هایی که چند سال قبل در سالیسبری رخ داد، از سم اعصاب نوویچوک استفاده‌شده بود.
آزمایشگاه‌های واکسن که در ساختمان‌های سبزرنگ قرارگرفته‌اند در سال همه‌گیری کووید و با سرعت زیاد برای مبارزه با آن ساخته شدند.
اما حالا با کم شدن تقاضا و درحالی‌که موج‌های همه‌گیری آرام‌گرفته‌اند، تمرکز فعالیت‌های این آزمایشگاه‌ها هم تغییر پیداکرده است.
مرکز جدید مطالعه واکسن بر روی سه نوع تهدید تمرکز دارد:
- عفونت‌های شناخته‌شده‌ای که درمانشان در حال سخت‌تر شدن است. مانند سوپر باگ‌هایی که به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم شده‌اند.
- تهدیدهای بالقوه‌ای که ممکن است به‌زودی مشکل فراگیر ایجاد کنند مانند آنفولانزای پرندگان و همین‌طور گونه‌های جدید کووید.
- بیماری ایکس یا هر نوع تهدید جدی و جدید پیش‌بینی‌نشده‌ای مانند کووید که ممکن است جهان را ناگهان شوکه و گرفتار خود کند.
هدف این است که درنتیجه همکاری صنایع داروسازی، دانشمندان و پزشکان بتوان مراحل مختلف توسعه واکسن‌ها را حمایت کرد.
دانشمندان پورتون داون در حال حاضر روی اولین واکسن برای تب خونریزی دهنده کریمه کنگو کار می‌کنند که از طریق یک کنه منتقل می‌شود و می‌تواند یک‌سوم مبتلایان را بکشد.
این بیماری در آفریقا، منطقه بالکان، خاورمیانه و آسیا دیده می‌شود ولی با فراگیر شدن تغییرات اقلیمی می‌تواند به نقاط دیگر جهان هم گسترش پیدا کند.
بخش دیگر فعالیت‌های آزمایشگاه شامل فرآیندهایی می‌شود که میزان تأثیرگذاری واکسن‌ها را می‌سنجد و ارزش‌گذاری می‌کند. دانشمندان این مرکز بودند که متوجه شدند گونه امیکرون ویروس کرونا می‌تواند از مصونیت ایجادشده از بعضی از واکسن‌های کرونا عبور کند.
این دانشمندان همچنان در حال رصد کردن گونه‌های جدید ویروس کووید هستند. آنها گونه‌های جدید را در آزمایشگاه کشت می‌دهند و آنها را در معرض آنتی‌بادی‌هایی که از نمونه‌های خون مختلف استخراج کرده‌اند قرار می‌دهند تا بفهمند آیا گونه‌های جدید هنوز توانایی ایجاد عفونت دارند یا نه.
توضیح تصویر: آنتی‌بادی‌های گرفته‌شده از نمونه‌های خون در آزمایشگاه بررسی می‌شوند تا مشخص شود آیا هنوز می‌توانند در برابر گونه‌های جدید کووید مقاومت کنند
هم‌زمان دستگاه‌هایی که به‌طور غیررسمی به آنها کویی گان، اوبی وان، بی بی ۸ و پالپاتین (شخصیت‌هایی از فیلم‌های جنگ ستارگان) داده‌اند، در خط مقدم رصد کردن تهدید آنفولانزای پرندگان و خطر جدی همه‌گیری ناشی از آن است.
گونه اچ ۵ ان ۱ ویروس آنفولانزای پرندگان توانسته بر جمعیت پرندگان تأثیر بسیار چشمگیری وارد کند و آزمایش‌های منظم و پیوسته‌ای که روی مرغداران انجام‌شده است به‌تازگی اولین موارد بدون نشانه در انسان‌ها در بریتانیا را ثبت کرده‌اند.
تفاوت این مرکز با قبل از همه‌گیری این است که آن زمان تیم دانشمندان در روز تنها می‌توانستند ۱۰۰ نمونه را تست کنند و حالا می‌توانند روزانه بیش از ۳۰ هزار نمونه را آزمایش کنند.
واکسن‌های سریع‌تر
فعالیت‌های این مرکز در راستای برنامه «عملیات ۱۰۰ روزه» است. چشم‌انداز بسیار بلند پروازانه ای که هدفش این است که در صورت تهدید یک همه‌گیری جدید بتوان در عرض ۱۰۰ روزبه یک واکسن جدید رسید.
در طول تاریخ تولید هر واکسن جدید یک دهه طول کشیده است. موقعیت بسیار خاصی که به دنبال همه‌گیری اخیر پیش آمد، باعث شد واکسن ویروس کووید در عرض یک سال تولید و بعد از دسامبر سال ۲۰۲۰ در دست عموم قرار بگیرد.
تخمین‌ها نشان می‌دهند واکسن کووید و تزریق آن توانست جان ۱۴ میلیون نفر را در ۱۲ ماه اول شروع واکسیناسیون نجات دهد.
پروفسور ایزابل اولیور مدیر علمی یو کی اچ اس ای می‌گوید: «تصور کنید اگر واکسن‌ها کمی زودتر در دسترس بودند. درست است که واکسن کووید سریع‌تر از هر همه‌گیری در تاریخ تولید شد اما اگر زودتر در دسترس بود می‌توانستیم جان‌های بسیار بیشتری را نجات بدهیم و سریع‌تر می‌توانستیم به روند عادی زندگی برگردیم.»
در این مرکز امید دارند بتوانند از درس‌هایی که از همه‌گیری کووید به‌دست‌آمده ، برای آمادگی بهتر برای همه‌گیری بعدی استفاده کرد.
پروفسور هریس می‌گوید ما درگذشته فقط به وقایع واکنش نشان می‌دادیم اما در آینده باید بتوانیم از قبل آمادگی داشته باشیم و همه‌گیری‌ها را قبل از آنکه فراگیر شوند متوقف کنیم.
او اضافه می‌کند: «و اگر بیماری جدیدی از راه رسید باید بتوانیم آن را در همان قدم‌های اول و مراحل اولیه متوقف کنیم.»
