خواننده‌ای دیگر که می‌خواهد به ایران بازگردد / داستان زندگی حمیرا؛ قصه‌ای از صبر و آواز

در شبی پاییزی از اکتبر ۲۰۲۵، سالنی در لس‌آنجلس پر از نوستالژی و اشک‌های لرزان می‌شود. نورهای کم‌رنگ صحنه، سایه‌ای از گذشته را بر دیوارها می‌اندازد و مجری با احترام از حمیرا، بانوی ۸۱ ساله آواز ایران، دعوت می‌کند تا به صحنه بیاید و چند کلامی با دوستدارانش سخن بگوید.

خواننده‌ای دیگر که می‌خواهد به ایران بازگردد / داستان زندگی حمیرا؛ قصه‌ای از صبر و آواز

 وقتی او با وقار و لبخندی پر از احساس قدم به صحنه می‌گذارد، سالن برای لحظه‌ای در انتظار کلماتش نفس را حبس می‌کند. حمیرا میکروفون را به دست می‌گیرد و می‌گوید: «شما امشب من رو به گذشته بردید… به شب‌های تهران… آرزو دارم اقلا یک هفته مانده به مرگم در ایران باشم و بیام ایران عزیزم رو ببینم.» اشک در چشمانش حلقه می‌زند و سالن از تشویق‌های پرشور منفجر می‌شود.

این کلمات از لب‌های پروانه امیرافشاری، ملقب به حمیرا، بیرون می‌ریزد. او که پس از سال‌ها دوری از مجامع عمومی، در مراسم پنجاهمین سالگرد افتتاح کاباره تهران – آن نماد شب‌های پرشور تهران قدیم – ظاهر شده، با این سخنان احساسی اش، قلب هزاران ایرانی را به درد می‌آورد. کاباره‌ای که در سال ۱۳۵۵ توسط احمد مسعود در لس‌آنجلس افتتاح شد و صحنه‌ای برای ستارگان موسیقی مانند هایده و مهستی بود، حالا در غربت، یادآور روزهایی است که حمیرا با ترانه‌هایش، شب‌ها را به صبح‌های عاشقانه بدل می‌کرد. این سخنان احساسی، نه فقط  نشانه ای از یک حضور، که بازگشتی به ریشه‌هاست؛ به ایران، به عشق، به صدایی که هنوز در کوچه‌های خاطره می‌پیچد.

صبرم عطا کن: تولد یک پروانه در قفس خانواده

پروانه امیرافشاری، زاده ۲۶ اسفند ۱۳۲۳ در خانواده‌ای ثروتمند و بانفوذ از ایل افشار آذربایجان، در میان صفحات گرامافون و سازهای سنتی بزرگ می‌شود. پدرش، مالک ۱۵۰ روستا و زمین‌دار قدرتمند پهلوی، خانه را به مرکزی برای نخبگان هنری بدل کرده بود: روح‌انگیز، ملوک ضرابی، بنان… همه می‌آمدند و آواز می‌خواندند. اما این دخترک، با چشمانی پر از ستاره، آرزوی خواندن داشت – آرزویی که پدر، نماد سنت و شأن خانوادگی، آن را خیانت به میراث می‌دانست.

همچنین ببینید:  عکس نایاب از دختران و همسر حمیرا

سال ۱۳۳۹، پروانه زیر نظر علی تجویدی، استاد آواز، پنهانی درس می‌گیرد. سه سال بعد، در ۱۹ سالگی، با تشویق همسر تازه از آلمان بازگشته‌اش، در آزمون رادیو شرکت می‌کند. صدای آلتو-سوپرانویش، که گستره‌ای از زیر تا بم را در بر می‌گیرد، شورا را مبهوت می‌کند. اما نام واقعی‌اش را فاش نمی‌کند؛ “حمیرا” می‌شود، نامی مستعار برای فرار از چشمان تیز پدر. اولین ترانه، “صبرم عطا کن”، با شعر بیژن ترقی و آهنگ تجویدی، در پاییز ۱۳۴۴ منتشر می‌شود. صفحه‌ها نایاب می‌گردند، چون پدر، صدای دختر را می‌شناسد و همه را می‌خرد تا در انباری خانه دفن کند. او با محدودیت‌های شدید خانوادگی، از جمله فشار برای طلاق از همسر اول و ممنوعیت فعالیت هنری برای مدتی، مواجه می‌شود و تولد دختری به نام هنگامه نیز بخشی از این دوره پرتنش است. اما صبرش عطا شد: ترانه‌اش ماندگار گردید و سبکی نو در موسیقی سنتی با مدولاسیون‌های جسورانه‌اش بنیان گذاشت.

حمیرا

مرا عاشق راه بنما: عشق‌هایی که آهنگ شدند

زندگی حمیرا، چون ترانه‌هایش، پر از پیچ و تاب‌های عاطفی است. پس از طلاق، در ۲۴ سالگی با پرویز یاحقی، ویولنیست و آهنگساز ۳۵ ساله، آشنا می‌شود . عشقی که هم هنری است و هم زناشویی. یاحقی، که صدای همسرش را با ام کلثوم جوانی مقایسه می‌کند، ترانه‌هایی چون “مرا عاشق راه بنما”، “هدیه عشق” و “بهار نو رسیده” را برایش می‌سازد. زندگی مشترک حمیرا و پرویز یاحقی، شش سالی پر از عشق و موسیقی بود. مرضیه، الهام‌بخش بزرگ حمیرا، در عروسی‌شان آواز خواند و خانه‌شان پر از نت‌های عاشقانه شد. اما جدایی، آرام و بدون کینه، همکاری‌های هنری‌شان را پایان داد. یاحقی رفت و آهنگ‌هایش را به هایده سپرد، و حمیرا در تنهایی خود، ترانه‌های غمگینش را آفرید.

در ۱۳۴۹، با مسعود نیازی (یا مسعودنیا)، تاجر ثروتمند صاحب فروشگاه کراوات، ازدواج می‌کند و دختری به نام یاسمن به دنیا می‌آید. این پیوند، آرام اما ناپایدار است: انقلاب ۵۷، ممنوعیت کراوات که مسعود را بیکار می‌کند، و فشارهای هنری، همه چیز را به هم می‌ریزد. مسعود بدون همسر و فرزند به آمریکا می‌رود، و حمیرا، با یاسمن کوچک، در ایران می‌ماند. سال ۱۳۶۰، با گریم پیرزنی، از مرز افغانستان فرار می‌کند . سفری پرمخاطره به پاکستان، اسپانیا و کاستاریکا، جایی که افسردگی شدیدی او را درگیر می‌کند.

در لس‌آنجلس، با حمایت احمد مسعود – بنیان‌گذار کاباره تهران و فعال موسیقی ایرانی در غربت – دوباره برمی‌خیزد و فعالیت هنری‌اش را از سر می‌گیرد. این حمایت، پناهگاهی حرفه‌ای برای او می‌شود، اما حمیرا همیشه می‌گوید: “عشق‌هایم آهنگ شدند، اما تنهایی‌ام، ترانه‌های غمگینم را ساخت.”

خانواده‌اش، دو دختر و نوه‌ای به نام آریانا، ستون‌های زندگی‌اش‌اند. حمیرا، عارف‌پیشه و دوستدار طبیعت، به حیوانات کمک می‌کند و کتاب خاطراتش را برای ناشری بی‌طرف آماده کرده – داستانی از مادری که در غربت، ایران را در آغوش فرزندانش زنده نگه داشته.

هم‌زبونم باش: صدایی که مرزها را شکست

مسیر هنری حمیرا، رودخانه‌ای است که از سنتی به تلفیقی جاری می‌شود. پیش از انقلاب، رادیو و تلویزیون ملی، صحنه اجراهایش است: “هم‌زبونم باش”، “وقتی که تو رفتی”، “با دلم مهربان شو”، “محاله”، “قاصدک”، “سکوت”، “هوای قفس”… ترانه‌هایی که با شعرای چون بیژن ترقی، شهریار و شاملو، قلب نسل‌ها را تسخیر می‌کنند. در دهه ۵۰، اوج می‌گیرد: زیبایی اشرافی، پوشش متفاوت، و صدایی که تحریرهایش فضایی عرفانی می‌سازد. پس از مهاجرت، پاپ سنتی را می‌آمیزد .آلبوم “مهتاب عشق” در ۱۳۸۳، بر پایه نوا و شوشتری، و “چهل ترانه طلایی” در ۱۳۸۷، گواه ماندگاری‌اش. آخرین موزیک‌ویدیو، “شادی زندگی تویی” در ۱۳۹۶، هنوز اکو می‌شود.

از ۱۳۸۸، کنسرت‌هایی در کاباره تهران لس‌آنجلس، حمیرا را به صحنه بازمی‌گرداند. او نه فقط خواننده، که همکاری خلاق در ترانه‌هاست – گاهی شعرها را ویرایش می‌کند تا با احساسش عمیق‌تر شوند. بیش از نیم قرن، در اوج مانده: صدایی که قلب پارسی‌زبانان جهان را تسخیر کرده است.

دل دیوونه: ستاره‌ای در کنار اسطوره‌ها

در میان بزرگان، حمیرا تک‌اختری است. غلامحسین بنان، صدایش را “ملکوتی و سحرآمیز” می‌خواند و می‌گوید: “تا یک قرن دیگر، صدایی چون او ظهور نخواهد کرد.” علی تجویدی، استادش، از کمیابی‌اش می‌گوید: “قابلیت سوپرانو از زیر تا بم.” پرویز یاحقی: “فقط با ام کلثوم جوانی قابل قیاس.” حسن شماعی‌زاده: “لرزش و ویبراسیونش بی‌نظیر، فراتر از خاورمیانه.” بابک رادمنش: “صدایی مشکی که موسیقی ایران را عطرافشانی کرد.” جهانبخش پازوکی: “تک‌اختری در آسمان هنر ایران.” محمد حیدری: “با گلپا، انقلابی در موسیقی سنتی رقم زد.”

حمیرا، با سبک نوآورانه تلفیقی و صدای منحصربه‌فردش، جایگاهی ویژه در موسیقی ایران به دست آورد که او را در کنار بزرگانی چون دلکش، مرضیه و پریسا قرار داد. او نه فقط خواننده، که نماد عشق به وطن است. ترانه‌هایی چون “هوای قفس” و اجراهای احساسی‌اش، دلتنگی‌اش برای ایران را فریاد می‌زنند. موسیقیدانان، او را اعتبار خود می‌دانند: صدایی که قرن‌ها منتظرش بودند.

در آن شب کاباره، وقتی حمیرا با سخنرانی احساسی‌اش چشمان حاضران در  سالن رو به اشک نشاند، همه یاد “دل دیوونه” افتادند: “دل دیوونه‌ی من هنوز در اشتباست / اگرچه مهربونه ولی غرق گناهه.” دیوونگی‌اش برای ایران، اشتباهی نیست؛ بلکه مملو از عشقی ابدی به خاک وطن است. بانوی ۸۱ ساله، با چشمانی پر از امید، منتظر هفته‌ای است پیش از مرگ، هفته‌ای در خاک وطن، جایی که صدایش همیشه زنده می ماند.

منبع: دیروزبان
شبکه‌های اجتماعی
دیدگاهتان را بنویسید

نظرات شما - 35
  • ناشناس

    .واقعا کم نظیره و خاص..
    هایده مهستی و حمیرا از معدود خوانندگان زن بر قله مانده ایران معاصر هستند روحشان شاد

    نظرات شما -
    • ناشناس

      از نظرات فهمیدم هنوز احمق متوهم و مغز فندقی زیاد داریم و کاریشم نمیشه کرد

  • ناشناس

    عمری در عیش و عشرت گذروند
    نویسنده طوری نوشت که گویی یک زندگی تراژدیک داشت
    میخواد برگرده ، برگرده
    چرا دیگه براش روضه نوشت ،
    دیروزبان از کاباره ها و شب های تهران قدیم نوشت
    که گویی پر از عشق پاک و بال زدن های فرشته ها بود
    شب هلی پر از فساد و بهره کشی از زنان و شراب و خماری و گناه تا صبح

  • محمد

    حاکمیت اینها را چند خریده که میخوان برگردن

  • مینا م

    فاقد اهمیت

  • حق گو

    بیاد چه کار برهنگی وبی عاری را ترزیق کند اه از این همه خون شهدای جنگ و انقلاب مطمعن باشید بساط همه برچیده خواهد شد

  • خانی

    اینکه دیگه نمی خونه بزارید بیاد

  • بهنام

    ما انقلاب کردیم حرف از کاباره و خواننده زن نباشه یه جوری تعریف می کنی انگار از مفاخره کشوره. یه خواننده زن که کل عمرش صداشو نامحرم شنیده و هیچ عفاف و حجابی نداشته داره میشه الگوی جونای ما چه خبره نکنه دوباره داره انقلاب میشه. شما که اجازه انتشار این مطلب رو دادید یا از عوامل اسراییلید یا فریب خورده.

  • ناشناس

    اونقدر تو ایران بازیگرهای زن جلف و سبک داریم که خانم حمیرا پیششون یک حاج خانم کامله!
    انسانی وطن دوست و دارای دوستداران زیاد با کمترین حاشیه چرا نباید به ایران بیاد
    به وطن خودش
    از اوج رفاه بیاد به اوج محدودیت های مختلف
    این یعنی عاشق وطن
    اگه کاندید نمایندگی مجلس بشه نه تنها چندین برابر این ۵درصدی ها رای میاره بلکه به عنوان پاکترین رئیس مجلس بعد از انقلاب می تونه انتخاب‌ انتخاب‌ بشه.
    نه رانت نه دزدی نه آقا زاده نه سیسمونی نه حمله گاز انبری به داشجویان....

  • حسن

    بااااااااااااااااااااااااااااااانوووووو

  • Javad.

    پاینده بانوی اواز. هر اهنگیش یه خاطره ست.

  • یکی از همین مردم

    این جماعتی که از کاباره ها برخواستند نماد ناامیدی و افسردگی هستند .
    کسانیکه فشرده شده دل های افسرده ، برایشان لذتی مخدرگونه میاورد طرفدار این قماش جماعت هستند .
    به ادعا و حرف نیست کسیکه قلبش برای ایران می طپد باید تعهدی به مراتب بیشتر به خاک و آب کشورش داشته باشد و در آغوش دشمنان فرهنگ و دین ملتش قرار نگیرد .

  • سعید

    به امید روزی که باز همه دور هم جمع بشویم.

  • احمدزیدابادی

    حمیراجون برگردایران

  • حائری

    رقاص ها وخوانندهای معاند که پشت به نظام کردند وبادشمنان انقلاب همدست شدند همیشه ته خط که می رسند ومهره سوخته می شوند فیل شان یاد هندوستان می افتد؟

    نظرات شما -
    • Iraj

      اتفاقا شما بیشتر پشت به مسئولین نظام کردی

  • مهیار

    هی فعلا که باید به صدای غولتشنا تو ایران گوش بدیم که اغلب به کمک تکنولوژی صداشون از ته چاه در میاد

  • Aziz

    یکی از بانوان بزرگ آواز ایران است. همیشه سلامت باشد.

  • لوئی

    خداییش، کل خواننده های بنام و مطرح ایرانی، اصلالت ترکی داشتند.

    نظرات شما -
    • چای دبش ۳۰۰تن پهن فاسد برای مزارع اسکل وکل تپه سماور قوری اینه دیوار نمیای نمیخوای

      بله بله صحیح است من دیشب شام نخوردم دوشب پیش صبحانه نخوردم دیروز بعداظهر نهار نداریم که یه ماه بعد صبحانه بخورم

  • علی برادر

    نوشته بسیار زیباییست. اینکه همه فارسی زبانان صدا و آواز حمیرا را دوست دارند کاملا درست است. شاید برای ما که نیم قرن بیرون از ایران زندگی کردیم کشور بیگانه باشد اما DNA ما از همان خاک است و به گفته شیخ اجل:
    سعدی اینک به قدم رفت و به سر باز امد.
    الهه هم به وطن باز گشت و نمی‌خواست در غربت بمیرد.
    درود بر نگارنده این مطلب که بیانگر آغوش باز وطن برای فرزندانش است.
    درود بر ایران و ایرانی.

  • بازنشسته

    ای جان٪ مثلاًامثال توبانوی عزیزبرگردین ایران چه اتفاقی میافته؟

  • ناشناس

    افسوس افسوس تابه کجا ...........

  • مهران عادلی

    چرا ملت باید برای اومدن به کشور خودشون اجازه ی دیگران را کسب کنند این انصافه؟

  • اشنا

    این قساوت قلبی که مانع او به ایران شده هم مثل جاودانگی خودش جاودانه هست واقعا چرا؟ کمتر خواننده ای هست که دوست و دشمن همه آهنگهایش را گوش نداده باشند. از بالا تا پایین از دیندار و بی راه همه . گرچه نرود میخ آهنین در سنگ.اگر بیاید مال کسی یا ارض کسی پایمال نمیشود فقط بیاید تا دلشاد شود این قصه پرغصه

    نظرات شما -
    • ناشناس

      یکیش خاتمی خندان اصلاح ! طلب
      از کی طلبکارید
      گفت هنرمندان قبلِ انقلاب نمازرهم بخوانند قبول نیست

  • ناشناس

    بدون شک ایشان بی‌نظیرترین صدا رو در بین خوانندگان زن ایرانی داره فقط کافیست در تصویرها نحوه ادای تحریرهای مشکل رو ببینید که با چه قدرت، تسلط و آرامشی ادا میکنه. حیفه که این گوهر ارزشمندکه لحظات زیبایی رو برای شنوندگان به وجود آورده، نتونه ایران رو ببینه.

  • ناشناس

    خواننده های ایرانی اول انقلاب بخارج رفتن ۴۵سال عشق وحال کردن وقر کمر کاباره دادن بهترین ولوکسترین لند وکوس کردن ودادن یک دوست پسر یا دوست دختر نه که صد تا وهزارتا هر کجا هوس کردن بدون ترس وبدون شرم وحیا یکی را جلوی شوهران وجلوی زنانشون بدست میگرفتن وبه خلوت میبردن هم پول وهم شهوت وهم شراب مجازی زدن تو رگ حالا که پیر شدن وتوان قر ودوست یابی ندارن میخان پس از مرگشون در وطن بخاک سپرده بشن نچ عزیز اینجا جای شما نیست لس آنجلس ومن هتم ترنتو لندن ولیس بن پاریس توکیو استانبول والمان خوبه براتون بدون تشیع جنازه بقبر تاریک وتنگ بظلمت ابدی با ترامپ وبایدن وملکه انگلیس هم قبر بشید تا تنها نمونید

  • ایرانی

    لعنت به تک تک کسایی که نمی زارن شما برگریدن ایران لعنت

  • ناشناس

    خدا از عمر خائنان به ایران بکاهد و بر عمر عزیز ایشان بیفزاید.
    معین ، ابی هم جزو استوره های آواز ایران هستند.

  • ناشناس

    شیطانها در کاباره ای در آمریکا قلبشان بدرد آمده ،،ای آخ
    ناراحت شدیم ،،،،آخر عمری تمام گنه کاران که خیلی از آدم‌های جامعه را به نیابت از شیطان به لجن کشیدن و گمراه کردند وقتی پشت سرشان را نگاه می‌کنند می‌بینند تمام پلها را خراب کردند و دیگر راه برگشت ندارند و خدا قلبهای آنان را قفل زده دیگر پاک نمی‌شوند

  • خورشید صداها زیبنده انسان فقط قرآن

    شیطان هایی با ظاهری انسانی و فریبنده و باطنی سرشار از گناه نابخشودنی.
    و با سیاهی لشکری پشت سرش که بجای عشق "گوش دادن به قرآن" عشق به صدای شیطان را انتخاب کردن.

  • ناشناس

    معتبر مثل حمیرا

  • ناشناس

    درود بر حمیرا و مهستی و هایده و داریوش و ستار ... که واقعا اسطوره های موسیقی مدرن ایران هستند و یادشان هرگز از خاطر نخواهد رفت.
    و جالب این است که جمهوری اسلامی ایران با 47 سال قدمت ، هنوز جایگزنی برای اینها نتوانسته ارایه دهد

  • محمد

    با موسیقی بخصوص با شعرها وصدای زیبای خانم حمیرا زندگی می کنم