گزارشی از سیاست جدید دانشگاه تهران برای اختصاص خوابگاه به برخی دانشجویان
دانشجویان سنواتی از خوابگاه ها خط خوردند
شنیده شده برخلاف مصوبهای که هیئترئیسه دانشگاه تصویب کرده، برخی دانشکدهها به دانشجویان ترم ۹ کارشناسی و ترم پنج ارشد نیز قرار است خوابگاه اختصاص ندهند.
به دانشجویان ترم ۱۰ و بالاتر کارشناسی، ترم شش و بالاتر ارشد و ترم ۱۰ و بالاتر دکترای ناپیوسته از پایان این ترم خوابگاه داده نمیشود؛ این تصمیم هیئترئیسه دانشگاه تهران است که پیش از این مطرح شده بود و شانزدهم آذرماه، روز دانشجو نیز لابهلای صحبتهای وزیر علوم شنیده شد.
در نامهای که با امضای علیحسین رضایان، معاون دانشجویی دانشگاه تهران منتشر شده، آمده است: «سازمان برنامه و بودجه تنها به ازای دانشجویان روزانه سنوات مجاز بودجه خدمات رفاهی به دانشگاهها اختصاص میدهد؛ از اینرو طول مدتزمان تحصیل دانشجویان و فارغالتحصیلی بهموقع آنها تأثیر مستقیم بر کیفیت خدمات رفاهی، آموزشی و پژوهشی دارد».
در این نامه با اشاره به افزایش تعداد دانشجویان در سالهای اخیر و تأثیر آن بر کاهش خدمات رفاهی و ظرفیت خوابگاهها عنوان شده است: «این مسئله منجر به کمبود در خوابگاهها، فرسودگی بیش از حد زیرساختها، افزایش جمعیت در اتاقهای خوابگاهی و به تبع آن افزایش تنش بین دانشجویان، کاهش کیفیت غذای دانشجویی، کاهش کیفیت خدمات رفاهی و نارضایتی دانشجویان و از همه مهمتر بخش قابل توجهی از بودجه دانشگاه برای ارائه خدمات رفاهی به دانشجویان و دورشدن دانشگاه از مأموریت اصلی آن یعنی آموزش، پژوهش و فناوری شده است».
در پایان هم به تصمیم هیئترئیسه دانشگاه مبنی بر اختصاصندادن خوابگاه پس از پایان ترم جاری به دانشجویان ترم ۱۰ و بالاتر کارشناسی، ترم شش و بالاتر ارشد و ترم ۱۰ و بالاتر دکترای ناپیوسته اشاره شده است.
خوابگاه با چه کیفیتی؟
در خیابان انقلاب نرسیده به پل کالج، یکی از بیکیفیتترین خوابگاههای سطح شهر دانشگاه تهران به نام «خوابگاه حافظ» قرار دارد؛ خوابگاهی مختص دانشجویانی که بیش از سنوات نوشتهشده در دفترچه انتخاب رشته، تحصیل آنها ادامه یافته است. اما این خوابگاه بیشتر شبیه یک تبعیدگاه است؛ جایی که با شرایط بد خود به دانشجویان برای فارغالتحصیلی فشار میآورد.
«حامد» که خود ساکن این خوابگاه است، میگوید: «فاصله این خوابگاه به دانشگاه دور است و سرویسهای دانشگاه نیز برای آن خدمات ارائه نمیدهند. سالن ورزش یا اتاق تلویزیون ندارد. حمام در طبقه منفی یک قرار گرفته و در طبقات نیست».
اما این تنها مشکلات این خوابگاه نیست: «این خوابگاه از نظر زیرساختی فاجعه است؛ به وفور آب و برق قطع میشود، سقف چکه میکند، صندلیها و میزها خراب و کهنه است».
«علی» نیز در خوابگاه حافظ ساکن است و ترم ۱۰ کارشناسی است: «این خوابگاه شبیه به اردوگاههای دوران جنگ جهانی دوم است. من پس از ترم هشت به این خوابگاه فرستاده شدم و شرایطی دارد که قابل تحمل نیست. ساس، عنکبوت و حتی موش دارد».
او میگوید این شرایط سخت ترمهای آخر تحصیل را برای دانشجویان زجرآور میکند: «خوابگاه حافظ ساختمان کثیف، قدیمی و خطرناکی است. اصلا برای سکونت این تعداد دانشجو مناسب نیست. هیچ تلاشی هم برای تغییر شرایط و بهترکردن آن انجام نمیشود».
کار رایگان در ازای خوابگاه
دانشگاه تهران برای دانشجویان سنواتی و سابقا شبانه نیز اتاقهایی بسیار بد اختصاص داده است؛ اتاقهایی که در خوابگاه اصلی دختران یعنی خوابگاه «فاطمیه» در خیابان کارگر شمالی قرار دارد، اما دارای تفاوتی آشکار با اتاقهایی است که در طبقات بالاتر برای دانشجویان معمولی وجود دارد.
«مهسا» که مدتی ساکن یکی از این اتاقها بوده، درباره آن میگوید: «اتاقهای ما دانشجویان شبانه و سنواتی در زیرزمین قرار دارد. در یک اتاق چهار تخت و میز قرار دادند و آنجا را تبدیل به خوابگاه کردهاند».
این اتاقها از همه نظر نسبت به دیگر اتاقها بیکیفیتتر هستند: «در اتاق ما یک دیوار کاذب داشتیم که پشت آن کولری بیکیفیت قرار گرفته بود که در تابستان کارکردی نداشت. در زمستان نیز چون دورتادور اتاق پنجره بود و سیستم گرمایشی بدی داشتیم، اتاق شبیه سردخانه میشد».
«مهسا» میگوید از نظر بهداشتی نیز به این اتاقها رسیدگی نمیشد: «در تمام اتاق تارعنکبوت وجود داشت. مارمولک و سوسک پیدا میکردیم و سرویس بهداشتی در کنار آشپزخانه و در نزدیکی اتاق بود که از چاه آن همیشه بویی نامطبوع پخش میشد».
دانشجویان ساکن خوابگاه نیز هیچگاه پاسخی برای اعتراض یا درخواستهای خود دریافت نمیکردند؛ گویی یک بیتوجهی کامل وجود داشت: «ما چندین بار درخواستهای مختلفی کردیم اما کسی به ما پاسخ درست نداد. تنها یک بار به درخواست ما برای تعویض موکتها گوش داده شد که بهجای تعویض تنها چند تکهموکت برش زدند و روی موکتهای خراب و کثیف قبلی انداختند».
این خوابگاهها اما رایگان به دانشجویان داده نمیشد، بلکه باید در ازای کار، جای خواب دریافت میکردند: «بهعنوان ناظر اتاق، شیفت میدادیم یا همیار بیمار میشدیم. در کتابخانهها شیفت میدادیم تا خوابگاه به ما داده شود».
«فاطمه» نیز چنین شرایطی را گذرانده است. او از حضور دائمی ساسها میگوید: «ساس در تمام پتوها و لباسها وجود داشت. هر بار هم میگفتیم سمپاشی کنید، میگفتند الان وقتش نیست».
احضار و تشکیل پرونده انضباطی
از شنبه ۲۲ آذرماه در اعتراض به این مصوبه و همینطور شرایط نامناسب خدمات رفاهی، تجمعاتی مسالمتآمیز در دانشگاه تهران در حال برگزاری است. «محمد» یکی از دانشجویانی است که در این اعتراضات مسالمتآمیز حضور داشته و حالا پروندهای برای او در کمیته انضباطی تشکیل شده است.
درباره هدف این اعتراضات میگوید: «اما مسئله اصلی مخالفت با پولیسازی دانشگاه و همینطور مصوبه اخیر درباره اختصاصندادن خوابگاه به دانشجویان سنواتی است».
این اختصاصندادن خوابگاه، معضلی ملموس برای دانشجویان شده است: «شنیده شده برخلاف مصوبهای که هیئترئیسه دانشگاه تصویب کرده، برخی دانشکدهها به دانشجویان ترم ۹ کارشناسی و ترم پنج ارشد نیز قرار است خوابگاه اختصاص ندهند».
این دانشجو تأکید میکند که در این اعتراضات هیچگونه خشونت و درگیری یا ایجاد خسارت از سوی دانشجویان رخ نداده است؛ باوجوداین از کارمندان و مسئولان دانشگاه، تنها حراست به اعتراضات آنها گوش داد اما در نهایت برایشان پرونده انضباطی تشکیل شد: «حراست طی تحصنها اقدام به فیلمبرداری و مستندسازی کرد. همینطور از مسئولان دانشگاه تنها یک بار معاون دانشجویی در خوابگاه کوی حاضر شد و بدون هیچ توضیحی نیز رفت».
تجمعات دانشجویان دانشگاه تهران، در پنج نوبت انجام شده، سه نوبت در خوابگاه و دو نوبت در روزهای شنبه و دوشنبه هفته اخیر در پردیس مرکزی دانشگاه تهران. دانشگاه تاکنون در پاسخ به این اعتراضات از روز سهشنبه، شروع به دعوت دانشجویان به کمیته انضباطی کرد: «سهشنبه صبح با من تماس گرفتند و گفتند تا ساعت ۱۴ باید به کمیته انضباطی در ساختمان فولاد مراجعه کنید. من کلاس داشتم و بههمینخاطر ساعت ۱۴:۳۰ به کمیته مراجعه کردم».
او ادامه میدهد: «به جای اینکه جلسه در اتاق دبیر کمیته برگزار شود، در راهرویی در ساختمان فولاد تلاش به تفهیم اتهام به من شد. اتهامم لیدری تجمعات بود و تنها دلیل نیز گزارش حراست اعلام شد».
در کمیته انضباطی به او چهار برگه نشان دادند که فقط اطلاعات خودش و چند بند گزارش حراست بود و سعی کردند از او تعهد بگیرند: «از ما خواستند دفاعیه بنویسیم. همینطور برگهای جلویم گذاشتند که در اصل یک مرامنامه انضباطی متفاوت با آن چیزی بود که به شکل قانونی باید دانشجو امضا کند. در این مرامنامه ذکر شده بود شرکت در هر نوع تجمع جرم است».
«محمد» میگوید که در کمیته بارها به او گفتند باید از مسیرهای تعریفشده صدای اعتراض خود را به گوش مسئولان برسانید: «در کمیته، بارها به شورای صنفی اشاره شد و گفتند باید از طریق شورای صنفی مسئله را بیان کنید، درحالیکه شورای صنفی از ابتدای انتشار این مصوبه بارها به دانشگاه نامه نوشته و جلسه برگزار کرده، اما در کمیته همه این جلسات و نامهها را کتمان میکردند و میگفتند شورای صنفی هیچ اقدامی انجام نداده است».
«اشکان» نیز صبح سهشنبه شاهد تماس دانشگاه برای حضور در کمیته انضباطی بود: «ساعت ۱۰ صبح با من تماس گرفتند و گفتند باید به شورای انضباطی بیایید و اگر نیایید، ما از اهرمهای فشار خود مانند اخراج از خوابگاه یا محرومیت از غذا و خدمات استفاده میکنیم».
ساعت ۱۱ او خود را به ساختمان فولاد، محل کمیته انضباطی رساند: «مدارک من را کپی گرفتند و در همان راهرو بین اتاقها، بدون حضور دبیر کمیته انضباطی، شروع به نسبتدادن اتهاماتی به من کردند».
اتهامات او نیز مانند «محمد» لیدری تجمع روز شنبه بود: «من آن روز دیر به دانشگاه رسیدم و در انتهای تجمع حضور داشتم».
این دانشجو، از تلاش مسئولان دانشگاه برای کتمان نامهها و پیامهای دانشجویان به ریاست دانشگاه برای اعتراض به مصوبه اخیر میگوید: «به من گفتند با مسئولان جلسه بگذارید، درحالیکه شورای صنفی بهعنوان نماینده دانشجویان بارها جلسه گذاشته بود و من نیز گفتم نماینده دانشجویان شورای صنفی است».
اقدام مغایر شیوه نامه
اقدام به ایجاد پرونده انضباطی برای دانشجویان، مغایر شیوهنامه اجرائی آییننامه انضباطی است. طبق تبصره ۵ ماده ۳۷ این شیوهنامه، تجمعاتی که به صورت مسالمتآمیز، بدون ایراد خسارت به اموال دانشگاه، درگیری، توهین یا اقدام در راستای تعطیلی کلاسهای آموزشی باشند، جزء تخلفات انضباطی به حساب نمیآید.
همینطور طبق تبصره ۱ ماده ۶۷، حداقل پنج روز پیش از برگزاری جلسه تفهیم اتهام، باید به دانشجو زمان برگزاری جلسه اعلام شود. چه در اتهام مطرحشده و چه از نظر قوانین مربوط به رسیدگی، دانشگاه تهران دست به اقدام مغایر شیوهنامه زده است.
۲۳ آذرماه، شورای صنفی کل دانشگاه تهران در پیامی درباره مصوبه اختصاصندادن خوابگاه به دانشجویان سنواتی اعلام کرد: «تصمیم اخیر دانشگاه تهران مبنی بر حذف کامل حق اسکان دانشجویان سنواتی، اقدامی غیرقابل قبول، ناعادلانه و به دور از واقعیتهای معیشتی دانشجویان است. در همین راستا، در حال پیگیری برگزاری فوری جلسه شورای عمومی با حضور هیئترئیسه دانشگاه و دانشجویان خوابگاهی هستیم تا این تصمیم به صورت علنی، شفاف و پاسخگو بررسی شود».
همینطور ۲۵ آذرماه نامهای به «محمدحسین امید»، رئیس دانشگاه تهران، از طرف این شورا ارسال شد و درخواست جلسه شورای عمومی بار دیگر مطرح شد. در ادامه ۲۹ آذرماه شورای صنفی کل دانشجویان دانشگاه تهران بیانیه دیگری صادر کرد: «آنچه امروز در دانشگاه تهران جریان دارد، محصول انباشت سوءمدیریت، فقدان برنامهریزی، بیاعتنایی به واقعیتهای زیسته دانشجویان است؛ روندی که در دوره کنونی نهتنها اصلاح نشده، بلکه تشدید نیز شده است. شورای صنفی کل دانشگاه تهران تأکید میکند که برگزاری این شورای عمومی باید در اسرع وقت انجام شود و هیئترئیسه موظف است که پاسخگو باشد».
با وجود تمام این نامهها و پیامها که در دسترس همگان است، مسئولان دانشگاه تهران تمام این درخواستها را انکار میکنند و اعتراضات دانشجویان را ناشی از رعایتنکردن ضوابط از طرف دانشجویان میدانند.
دانشگاه تهران: هدف استانداردسازی شرایط خوابگاه است
با وجود وضعیت بد کیفیت ارائه خوابگاه، دانشگاه تهران تصمیم بر ارائهندادن حتی همین سطح از خدمات به دانشجویان گرفته است.
علیحسین رضایان، معاون دانشجویی دانشگاه تهران، درباره تصمیم دانشگاه مبنی بر اختصاصندادن خوابگاه به دانشجویان سنواتی میگوید: «ما چالشی را در حوزه اسکان دانشجویان در خوابگاه داریم و به همین علت این تصمیم گرفته شده است. ما این تصمیم را در این زمان اعلام کردیم تا دانشجویان بتوانند تا پایان ترم درس خود را تمام کنند. البته در تابستان نیز این موضوع را به دانشجویان و استادان گفته بودیم. این موضوع فقط مربوط به دانشجویان نیست، بلکه استادان راهنما و معاونان آموزشی باید شرایط فارغالتحصیلی دانشجویان را فراهم کنند».
معاون دانشجویی دانشگاه، هدف این طرح را بازگشت خوابگاهها به وضعیت استاندارد میداند: «شعار و هدفمان این است که حداکثر خدمات رفاهی باکیفیت را به دانشجویان در سنوات مجازشان ارائه دهیم. در حال حاضر خوابگاههای ما از حالت استاندارد خارج شدهاند. منظور از استاندارد، اول مربوط به تعداد ساکنان است؛ ما مجبور شدهایم اتاقهای پنجنفره کارشناسی را به شش نفر بدهیم، اتاقهای چهارنفره کارشناسی ارشد را به پنج نفر اختصاص دهیم و اتاقهای سهنفره دکتری را چهارنفره کنیم. ما میخواهیم دانشجویان سنواتی دفاع کنند تا به خود آنها کمتر فشار بیاید. در حال حاضر افزایش تعداد دانشجو در اتاق باعث شده مثلا نتوانیم در اتاق پنجنفره برای همه افراد یخچال، کمد و دیگر امکانات را قرار دهیم. به عبارتی زیرساختها کشش افزایش جمعیت را ندارند».
علت این مسئله از نگاه «رضایان»، افزایش جمعیت دانشجویان در سالهای گذشته و بیتوجهی به زیرساختهاست: «تمام تلاشمان این است که برخلاف سالهای اخیر، اول ورودی دانشجویان را ۱۵ درصد و اگر دانشکدهها همراهی کنند ۲۰ درصد کاهش دهیم. همینطور خوابگاههای قدیمی مثل خوابگاه حافظ یا پروفسور حسابی را از دور خارج کنیم».
او میگوید این تصمیم در طولانیمدت به نفع دانشجویان خواهد شد، زیرا استانداردهای جمعیتی و کیفی خوابگاهها را به آنها برمیگرداند: «ما میدانیم تنها مسئله دانشجویان سنواتی نیستند و همینطور هدفمان اذیتکردن دانشجویان نیست. ما میخواهیم دانشجویان بدانند که دیگر دانشگاه بیشتر از آنچه در دفترچه انتخاب رشته درباره سنوات مجاز نوشته شده است، توان ارائه خدمات ندارد».
«رضایان» از استقبال دانشگاه تهران از نظر و همراهی دانشجویان میگوید: «شورای صنفی و دانشجویان فعال به ما پیشنهاد بدهند که چه کار کنیم. این حرف که خب پول بیاوریم یا خوابگاه اجاره کنیم، منطقی نیست؛ اگر میتوانستیم قطعا این کار را میکردیم. بالاخره دانشگاه یک سازمان دولتی است که از سازمان برنامه، بودجه خودش را دریافت میکند؛ این سازمان نیز برای هر دانشجو تنها به میزان سنوات مجاز او به ما بودجه میدهد و نه یک ریال بیشتر».
عمیقکردن زخم عدالت آموزشی
در ابتدای سال تحصیلی جاری و با انتشار دفترچه انتخاب رشته، بسیاری از دانشگاههای سطح اول به بخش وسیعی از دانشجویان شبانه و روزانه خوابگاه ارائه نکردند و حالا نیز تصمیم بر کاهش تعداد دانشجویان با ابزار کاهش ورودی دانشگاه و همینطور اجبار دانشجویان به اینکه فارغ از شرایط تحصیلی، فارغالتحصیل شوند، در دست اجراست.
اما نگاهی به شرایط دانشگاههای کشور نشان میدهد با اغماض، تنها هشت دانشگاه را میتوان در سطح اول دانست. سیاست کاهش جذب دانشجو که احتمالا در راستای تصمیم دانشگاه تهران و سیاست کلی وزارت علوم در دیگر دانشگاههای طراز اول اجرا خواهد شد، زخم بیعدالتی آموزشی را عمیقتر خواهد کرد.
از سوی دیگر، اتخاذ رویکردهای قهری به جای شنیدن صدای دانشجویان و شفافسازی تصمیمگیریها، نشاندهنده تداوم آن رفتاری است که دولت جدید مسعود پزشکیان تأکید بر غیرقابل قبول و نادرستبودن آن دارد. پزشکیان ۸ شهریور ۱۴۰۳ در معارفه وزیر جدید علوم گفته بود: «حق دانشجو است که حرف بزند؛ یا درست میگوید و من باید اطاعت کنم یا اشتباه میگوید و من باید هدایتش کنم». اما حالا دانشگاه تهران، تصمیم به حذف صدای دانشجویان گرفته است.
یکی هم کاش یقه این اساتید راهنما را بگیرد که چگونه راهنمایی کرده اید که کار دانشجو چنین به درازا بکشد؟! اگر استاد راهنما نمیشد آیا زودتر کارش انجام نمیشد؟!!!