آسپارتام، ماده شیرین‌کننده نوشابه و تنقلات «رژیمی» سرطانزا است؟
گزارش‌ها حاکیست که یک آژانس وابسته به سازمان ملل متحد ممکن است به زودی یک شیرین‌کننده رایج به نام آسپارتام را به عنوان ماده‌ای که ممکن است سرطانزا باشد، شناسایی کند.
آسپارتام در محصولات زیادی از جمله نوشابه‌های رژیمی کوکاکولا و پپسی، شکلات‌های مارس‌اکسترا و حتی آدامس‌ها به کار می‌رود.
خبرگزاری رویترز روز پنجشنبه به نقل از منابعی گزارش داد که آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (آی‌اِی‌آرسی) وابسته به سازمان بهداشت جهانی (دبلیواچ‌او) قرار است آن را به عنوان ماده‌ای که «ممکن است برای انسان سرطانزا باشد» طبقه‌بندی کند.
دستورالعمل تازه این موضوع را بررسی می‌کند که آیا این ماده براساس شواهد موجود به طور بالقوه خطرناک است یا نه.
اما آسپارتام فقط یکی از شیرین‌کننده‌های متعدد موجود است.
سازمان بهداشت جهانی در ماه مه علیه مصرف شیرین‌کننده‌ها برای کنترل وزن هشدار داد و گفت که مصرف طولانی مدت آنها نه تنها موثر نیست، بلکه می‌تواند خطراتی برای سلامتی داشته باشد.
این سازمان گفت که شیرین‌کننده‌های مصنوعی، در صورتی که در درازمدت مصرف شود، به کاهش چربی در بزرگسالان یا کودکان کمکی نمی‌کند و ممکن است باعث خطر دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی و عروقی و افزایش خطر مرگ در بزرگسالان شود. ساخارین، سوکرالوز و استیویا از دیگر شیرین‌کننده‌های موجود در بازار هستند.
این درحالی است که تا سال‌های اخیر فرض بر این بود که هرچند این شیرین‌کننده‌ها فایده‌ای برای سلامتی ندارند، اما بی‌خطرند.
در این میان آسپارتام سال‌ها موضوع بررسی‌های علمی زیادی بوده است.
بحث بر سر آسپارتام
آسپارتام ۲۰۰ برابر شیرین‌تر از شکر است، بنابراین باعث طعمی شیرین می‌شود بی‌آنکه کالری قابل توجهی داشته باشد.
می‌توان آن را در فهرست محتویات محصولات رژیمی یا بدون شکر از جمله نوشابه‌های بدون کالری، آدامس و بعضی ماست‌ها پیدا کرد.
آسپارتام برای چند دهه در صنعت مواد غذایی کاربرد داشته و نهادهای ایمنی مواد غذایی آن را تایید می‌کردند، اما در سال‌های اخیر جنجال‌برانگیز شده است.
آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (آی اِی آر سی) مشغول بررسی حدودا ۱۳۰۰ مطالعه درباره آسپارتام و سرطان بوده است.
این سازمان از چهار طبقه بندی «سرطانزا»، «احتمالا سرطانزا»، «به طور ممکن سرطانزا» و «قابل طبقه بندی نیست» استفاده می‌کند که کاملا واضح نیست.
این سازمان به ما می‌گوید که شواهد چقدر قوی است، اما نمی‌گوید که یک ماده چقدر برای ما خطر دارد.
ریک مامفورد، دستیار مشاور ارشد علمی سازمان استاندارد مواد غذایی بریتانیا گفت که این نهاد گزارش‌ها را «به دقت مطالعه خواهد کرد، اما «نظر ما این است که ایمنی این شیرین‌کننده از سوی کمیته‌های علمی مختلف ارزیابی شده و در میزان مجاز فعلی ایمن قلمداد می‌شود.»
سازمان بهداشت جهانی از سال ۱۹۸۱ میزان ایمن روزانه را ۴۰ میلی‌گرم برای هر کیلوگرم وزن بدن توصیه کرده است. این چیزی بین ۱۲ تا ۳۶ قوطی نوشابه رژیمی - بسته به محتویات آن - برای یک فرد ۶۰ کیلوگرمی است.
سازمان مواد غذایی و دارویی آمریکا میزان قابل قبول روزانه آسپارتام را ۵۰ میلی‌گرم در ازای هر یک کیلوگرم وزن بدن توصیه می‌کند.
مطالعه‌ای در اوایل دهه ۲۰۰۰ به روی موش‌ها آن را به سرطان مرتبط دانست، اما یافته‌های آن مطالعه مورد انتقاد قرار گرفت و سایر مطالعات حیوانی متوجه سرطانزا بودن آن نشد.
سال گذشته در مطالعه‌ای به روی ۱۰۵ هزار نفر، یک گروه که هیچ شیرین‌کننده‌ای مصرف نمی‌کردند با گروه دیگری که مقدار زیادی از آن مصرف می‌کردند مقایسه کرد. میزان بالای شیرین‌کننده - از جمله آسپارتام - به میزان بالاتر سرطان ارتباط داده شد، اما تفاوت‌های زیادی میان وضع سلامت و سبک زندگی این دو گروه وجود داشت.
گروهی از مردم هم هستند که مصرف آسپارتام برای آنها خطرناک است. اینها مبتلا به یک نوع بیماری موروثی به نام «فنیلکتونوریا» (پی‌کی‌یو) هستند.
افراد مبتلا به این بیماری قادر به پردازش متابویسمی این ماده نیستند.
