ترکیه در قبال تحریم‌ها، هم منافع خود و هم سیاست حسن همجواری با ایران را پیش می‌برد

سید عباس عراقچی هفته گذشته به منظور شرکت در نشست مشورت‌های سیاسی ایران و ترکیه به آنکارا رفت.

وی هدف از سفر خود به ترکیه را برگزاری دور جدید گفت‌وگوهای سیاسی بین دو کشور عنوان کرد و گفت: همکاری مهم اقتصادی ایران و ترکیه به ویژه در شرایط کنونی با ساز و کارهای جدید، مسیر بسیار سازنده‌ای را طی می‌کند. ایران و ترکیه، دو همسایه بسیار مهم برای همدیگرند و همکاری‌های دو کشور در همه حوزه‌ها به ویژه در زمان اعمال تحریم‌های مجدد توسط آمریکا، بسیار مفصل و جدی است.

همزمان با سفر معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان به آنکارا، سفیر این کشور در ایران در نشستی خبری با اشاره به توافق دو کشور برای استفاده از پول‌های ملی برای انجام معاملات اقتصادی گفت: تا آنجا که می‌دانم ۳ نرخی شدن ارز در ایران، مشکلاتی برای استفاده از پول‌های ملی دو کشور در انجام تعاملات اقتصادی ایجاد کرده است. هم‌چنین با توجه به اینکه ایران از سیستم سوییفت که بخش عمده آن در دست آمریکا است، خارج شده است، این موضوع نیز مشکلاتی را برای همکاری‌های بانکی دو کشور ایجاد کرده است و برای حل و فصل این مشکل دوستان ما در بانک مرکزی ترکیه و همچنین بانک‌های دولتی و خصوصی به دنبال ایجاد یک راه برای حل مشکلات به وجود آمده هستند و امیدواریم سازوکار و مکانیزمی برای این موضوع پیدا کنیم.

دریا اورس در عین حال تصریح کرد: اقتصاد ترکیه یک اقتصاد لیبرال و آزاد است بخش خصوصی ترکیه بیشتر از بخش دولتی کشور است. آنجا که ترکیه می‌گوید ما در برابر تحریم‌ها می‌ایستیم مسئله‌ای است که مربوط به بخش دولتی ترکیه است و همان طور که گفتم بخش اعظم اقتصاد ترکیه در دست بخش خصوصی است.

شایان ذکر است در پی خروج آمریکا از برجام و بازگشت مجدد تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و با توجه به تأثیر دلار در معادلات تجاری و مالی جهانی در عمل تبادلات مالی کشورهای مختلف با ایران دستخوش تحولات جدی منفی شد. با این حال ایران به طور دوجانبه و مستقل وارد مذاکرات با کشورهای مختلف به ویژه کشورهایی که سهم بیش‌تر و موثرتری در اقتصاد ایران دارند در اولویت قرار گرفتند. روسیه، چین، هند از جمله اولین کشورهایی بودند که این تعاملات با توجه به سابقه این نوع همکاری‌ها در گذشته، هر کدام کانال مالی مشخصی را برای تعامل با ایران با پول ملی‌شان یا از طریق تهاتر ایجاد کردند. سوئیس نیز از جمله کشورهایی است که این کانال مالی را ایجاد کرده اما هنوز به خاطر برخی موانع که آمریکا موجب آن است به طور کامل اجرایی نشده است.

ترکیه نیز از جمله کشورهای مهم در همسایگی ایران و نیز در منطقه است که نیاز است هر چه سریع‌تر مسیرهای تبادل مالی و تجاری با آن هموار شود.

بازگشت مجدد تحریم‌های یک جانبه آمریکا و افزایش روز افزون آن، پیشرفت‌های تکنولوژیک در عرصه اطلاعاتی و مالی، تسلط آمریکا بر مسیرها و روش‌های دور زدن تحریم‌ها و اختلافات سیاسی و بین‌المللی چند سال اخیر میان ایران و برخی کشورهای منطقه از جمله موانعی است که همکاری میان دو کشور در مرحله جدید تحریم‌ها و فشار حداکثری از سوی آمریکا را سخت می‌کند.

رحمان قهرمان‌پور در گفت‌وگو با ایسنا گفت: واقعیت یا اصل کلی این است که هر کدام از این کشورها تابع مقتضیات خود در نظام بین‌الملل هستند. در شرایطی که اتحادیه اروپا نتوانسته تا الان فشار آمریکا را برای ایجاد کانال مالی کم کند تا بدون مبادله دلار تبادل کالا انجام شود به تبع ترکیه، هند و سوئیس در راه‌اندازی این کانال به طور دو جانبه با ایران یا اجرای کامل آن محذوریت جدی دارند.

وی با اشاره به فشار آمریکا روی این کشورها برای ممانعت از همکاری و تعامل دو جانبه مالی و بانکی با ایران، گفت: حتی اگر در حوزه سیاسی این کشورها مقداری دنبال حفظ استقلال خود باشند در عرصه اقتصاد جهانی، آنها با اقتصاد جهان که تحت تأثیر آمریکا و دلار است، ادغام شده‌اند و جاهایی که راه‌اندازی و اجرای کانال مالی دو جانبه با اصول و مقتضیات آن نظام مالی جهانی یا سرمایه‌داری در تقابل باشد این کار انجام نخواهد شد؛ اروپا هم در اینستکس چیزی که وعده داده است تبادل کالاهای اساسی و ضروری در حوزه بشردوستانه است نه این‌که تمامی کالاها را در بر بگیرد. احتمالاً ترکیه، هند، چین و سوئیس هم بخواهند در همین زمینه‌های بشر دوستانه اقدام کنند که طبعاً هم منافعی برایشان دارد اما بعید می‌دانم ترکیه بیش از حد بخواهد یا بتواند در مقابل نظام مالی جهانی مقاومت کند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل و ترکیه ادامه داد: ترکیه به دلیل همجواری و همسایگی با ایران در دوره‌هایی که ایران با تحریم مواجه شده بیش‌تر با ایران همکاری کرده است دلیل این هم، همین همسایگی دو کشور است، به این شکل هم منافع خود و هم سیاست حسن همجواری را با ایران پیش می‌برد. در عین حال در یکی دو سال اخیر در بحث هالک بانک حساسیت ویژه‌ای ایجاد شده است به طوری که نزدیک بود این مساله به بحرانی در روابط آمریکا و ترکیه منجر شود از این رو ترکیه در تعاملات خود احتیاط بیش‌تری را در پیش خواهد گرفت.

قهرمان پور در پاسخ به این پرسش که به نظر بخش مهمی از انرژی و زمان در مذاکرات مربوط به ایجاد کانال مالی با ترکیه و نیز دیگر کشورها صرف پیدا کردن راه‌های جدید برای دور زدن تحریم‌ها خواهد شد چرا که بسیاری از مسیرها توسط آمریکا بسته شده است؟ اظهار کرد: در هر حال ورود به اقتصاد غیر رسمی هزینه دارد. آمریکا شاید بتواند در اقتصاد رسمی نفت ایران را صفر کند اما تمام اقتصاد دنیا رسمی نیست. حتی در اروپا هم سهم اقتصاد غیررسمی قابل توجه است مثلاً در سال ۲۰۰۵ در گزارشی آمده بود که ۸ و نیم درصد اقتصاد سوئیس غیررسمی است. اقتصاد غیررسمی لزوماً اقتصاد سیاه نیست بلکه معامله و تعامل به شکل نقدی و غیره است. این در حالی است که تحریم‌ها عمدتاً معطوف به اقتصاد رسمی است.

وی خاطرنشان کرد: تفاوت این دوره از تحریم‌ها با دوره‌های قبل این است که به نظر می‌رسد آمریکا با اطلاعات و اشراف بیش‌تری وارد کار شده است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره این‌که به نظر مذاکرات با ترک‌ها بر سر ایجاد مسیرهای فرار از تحریم‌ها با تأخیر و بعد از کشورهای چین، هند، سوئیس و غیره انجام می‌شود با بیان این که « به نظر نمی‌آید مساله جدی باشد» ابراز عقیده کرد: شاید هم ناشی از ساختار داخلی وزارت خارجه ایران است. ساختار وزارت خارجه هم‌چنان مبتنی بر رئالیسم کلاسیک عمل می‌کند که بر اساس دو ویژگی تفکیک سیاست داخلی از خارجی و اولویت سطح بین‌المللی است.

وی در پاسخ به این پرسش که اردوغان تا اندازه‌ای در شرایط فعلی تمایل به همکاری مؤثر با ایران در دور زدن تحریم‌ها دارد؟ اظهار کرد: با توجه به سقوط ارزش لیر در چند ماه گذشته حفظ ثبات اقتصاد برای او بسیار مهم است به ویژه که دامادش را در مقام وزیر مالیه قرار داده است تا به گفته منتقدان اعمال نفوذ بیشتری کند. کمتر کسی تصور می‌کرد اردوغان برای حل بحران اقتصادی از آلمان کمک بگیرد اما در نهایت ابتدا از قطر و بعد از آلمان کمک گرفت. الان به لحاظ اقتصاد داخلی ترکیه نیاز به اروپا دارد و عمده سرمایه‌گذاری مالی تا ۶۵ درصد سرمایه اروپایی‌هاست و از سویی توانسته تا حدودی ثبات سیاسی را ایجاد کند.

منبع: ایسنا

15