با انتشار عكسی دیگر از یك نماینده مجلس در شرایطی نامتعارف، ساز و كار اخلاق عكاسی در عرصه عمومی را بررسی كرده‌ایم
این خانه خصوصی است؟
دو روز است عكس یكی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی دست‌به‌دست می‌شود؛ او یك پا را روی میز انداخته و به صفحه گوشی تلفن همراهش متمركز شده است.
از این دست عكس‌ها در سال‌های اخیر بسیار دیده‌ایم؛ نماینده‌هایی كه چرت می‌زنند، نماینده‌هایی كه كفش‌ها را كنده و روی زمین نشسته‌اند یا با گوشی‌شان بازی می‌كنند. بنابراین عكس تازه، حرف جدید برای گفتن ندارد چون بارها و بارها عكس‌هایی از نماینده‌ها در موقعیت‌های نامتعارف شبیه به این منتشر شده است. با این حال، این تصویر هم مثل قبلی‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفته است و به نظر می‌رسد حساسیت روزافزون مردم بر مسؤولان مهم‌ترین دلیل توجه مضاعف به چنین تصاویری باشد. ما اما طبعا در صفحه هنر، به این تحلیل‌ها كاری نداریم؛ ما این ماجرا را از منظر عكاسی و هنرهای تجسمی بررسی خواهیم كرد. می‌خواهیم بپرسیم كه آیا عكاس‌ها می‌توانند از همه لحظات نماینده‌های مجلس در صحن علنی تصویر ثبت كنند؟ آیا برای این ماجرا، ساز و كار مشخصی هست؟ اگر قانونی در این باره تدوین نشده، آیا عكاس‌ها حدود ی برای نزدیك‌شدن به لحظات شخصی نماینده‌ها دارند؟ آیا اساسا می‌توان در صحن علنی و در عرصه عمومی به لحظه شخصی و حریم خصوصی قائل بود؟ این‌جا سعی می‌كنیم به این پرسش‌ها كه پیرامون اخلاق عكاسی است، پاسخ‌هایی بدهیم.
نماینده‌ها حق دارند؟
بدیهی است عكاس‌ها حق دارند از نماینده‌های مجلس در صحن علنی عكس بگیرند. اگر نگیرند پس آنجا چه می‌كنند؟ با این حال، این رویه دردسرهایی برای نماینده‌ها ایجاد كرده و چه بسا برخی از آنها چشم دیدن هیچ عكاسی را نداشته باشند. حضور آنها در جلسات علنی مجلس شورای اسلامی گاه تا ساعت‌ها طول می‌كشد و شاید روی كاغذ بتوان حق داد گاهی هم راحت باشند و استراحتی بكنند هر چند حتما انتظار داریم این استراحت همراه با انداختن پا روی میز نباشد! اما همه با این گزاره موافق نیستند. یكی از عكاس‌های پارلمانی كه می‌خواهد نامش را عنوان نكنیم معتقد است هر چقدر هم جلسات علنی طول بكشد بالاخره نماینده‌ها وظیفه دارند در جریان همه امور جاری در مجلس قرار بگیرند و نه می‌توانند چرت بزنند، نه با گوشی‌شان بازی كنند و نه كار دیگری.
این عكاس می‌گوید ضوابط مشخصی برای عكاسی از نماینده‌ها در مجلس موجود نیست اما عكاس‌ها خودشان آن‌قدر حرفه‌ای هستند كه بتوانند حریم خصوصی را حتی در عرصه عمومی تشخیص بدهند.
عكاس‌ها چطور؟
بین همه عكس‌هایی كه در این سال‌ها از شرایط نامتعارف نماینده‌ها در مجلس شورای اسلامی منتشر شده است، چند عكس، حسابی خبرساز شده است. ظاهرا به این دلیل كه این عكس‌ها از ثبت لحظه‌ای غیرمتعارف، مثل چرت‌زدن و...، فراتر رفته‌اند و به حریم شخصی‌تر نماینده‌ها ورود كرده‌اند. در هر سه عكس كه دو فریم از آنها مدتی پیش و یكی هم از دو روز پیش در حال دست‌به‌دست‌شدن است، صفحه گوشی نماینده‌ها در قاب قرار گرفته است؛ این‌كه با چه شماره‌ای در حال تماس هستند یا چه عكسی را دارند تماشا می‌كنند. هر چند در عكس سوم، چندان صفحه گوشی قابل رصد و تماشا نیست.
مریم كامیاب كه همین تصویر، یعنی عكس معروف این روزها را برای خبرگزاری مهر ثبت كرده، همان عكسی كه یك نماینده پایش را روی میز انداخته در حال استفاده از گوشی‌اش است به جام‌جم می‌گوید كه خودش به اخلاق عكاسی در این باره قائل است و حتی وقتی می‌توانسته عكس‌هایی بسیار دیدنی‌تر از این را منتشر كند، از انتشار آنها اجتناب كرده است.
كامیاب به نكته عجیبی اشاره می‌كند و می‌گوید: «اتفاقا خیلی‌ها در این دو روز به من گفته‌اند چرا بیشتر به گوشی آقای نماینده نزدیك نشدی تا ببینیم آن داخل چه خبر است؟! من اما به این قائلم كه تلفن همراه یك نماینده حریم شخصی اوست حتی اگر در صحن علنی مجلس آن را به دست گرفته باشد. از همین‌رو بود كه سعی كردم در این عكس، نه روی گوشی او زوم كنم و نه این‌كه طوری قاب را ببندم كه صورت نماینده پیدا باشد.»
این عكاس ماجرای اخلاق عكاسی در چنین عرصه‌ای را این‌گونه برای ما صورت‌بندی می‌كند: «نماینده‌ها می‌دانند كلی عكاس در صحن علنی هست، می‌دانند كه جلسات علنی به صورت زنده پخش می‌شود، بنابراین می‌دانند كه در حال رصد هستند. بنابراین رفتارهای غیرمتعارف آنها در مجلس نمی‌تواند به عنوان حریم خصوصی‌شان در نظر گرفته شود. و اتفاقا همیشه برای ما عكاس‌ها عجیب است كه آنها با علم به این‌كه مورد رصد واقع می‌شوند چرا باز هم خودداری نمی‌كنند از این‌كه كاری نكنند كه مورد توجه عكاس‌ها قرار بگیرد. اگر من دوست دارم چنین عكس‌هایی منتشر شود به این دلیل است كه آنها دچار بی‌تفاوتی عجیبی نسبت به كار ما هستند و انگار برایشان مهم نیست ما حضور داریم و باید رفتارشان را متناسب با حضور در مكانی رسمی تنظیم كنند.»
او همچنین می‌گوید ضوابط و آیین‌نامه مشخصی برای محدودیت‌های عكاسی از نماینده‌ها در صحن علنی وجود ندارد و این خود عكاس‌ها هستند كه اخلاق را رعایت می‌كنند.
از كامیاب مشخصا درباره عكس تازه‌اش كه این قدر سر و صدا به پا كرده می‌پرسیم. می‌گوید: «من هیچ‌گاه از لحظه‌ای آنی عكس نمی‌گیرم. منتظر نیستم تا لحظه‌ای آنی را در شرایطی غیرمتعارف از یك نماینده شكار كنم. ایشان مدت‌ها پایشان را روی میز انداخته بودند و در این رابطه بی‌تفاوت بودند. بنابراین من حریمی را مخدوش نكرده‌ام.»
منبع: جام جم
1981
حتما داشته مشکلات مردم و معیشت را حل میکرده