پخش فیلم رحمان1400 نشان داد که درجهبندی سنی در سینما چندان هم جدی گرفته نمیشود
دستورالعمل درجهبندی گروه سنی فیلمهای سینمایی سال گذشته و 21 شهریور، همزمان با روز ملی سینما توسط سازمان سینمایی ابلاغ شد.
طی این قانون لازم الاجرا قرار شد فیلمهایی كه پروانه نمایش دریافت میكنند، نسبت به درج درجهبندی سنی آثار سینمایی اقدام كنند. مضاف براینكه سالنهای سینمایی در سراسر كشور هم موظف شدند اطلاع رسانی كامل و جامعی در این خصوص داشته باشند و این مسؤولیت را جدی بگیرند، اما در اكران نوروزی امسال، خنثی و منفعلانه و سرسری با این موضوع برخورد شد و كمتر كسی به درجهبندی سنی فیلمهای سینمایی اهمیت داد. نتیجه این شد که «رحمان 1400»، «متری شیش و نیم» و «چهار انگشت»؛ سه فیلمی كه «ظاهرا» و به شكل رفع تكلیفی دارای درجهبندی محدودیت سنی بودند، هم بیشترین سئانسهای نمایش فیلم در سالنهای سینماهای كشور را داشتند و هم به بیشترین فروش در گیشه سینما دست پیدا كردند. این بیش از هر چیز نشان میدهد كه كلاه سازمان سینمایی و وزارت ارشاد پشم ندارد، چون كمتر كسی به دستورالعمل درجهبندی گروه سنی فیلمهای سینمایی اعتنا كرده است.
موارد این سه فیلم مورددار
رحمان 1400، چهارانگشت و متری شیش و نیم ممكن است هركدام بسته به ژانر و فضایی كه قصه شان را روایت میكنند، مورد خوشایند و رضایت تماشاگران بزرگسال قرار بگیرند، اما واقعا به هیچ عنوان تماشای آنها برای افراد زیر 12 سال و 15 سال توصیه نمیشود. درواقع شاید تنها اقدام ارزشمند شورای پروانه نمایش، همین لحاظ كردن درجهبندی سنی این فیلمها باشد، اما چون این دستورالعمل و قانون موجود، ضمانت اجرا و بازوهای مناسبی برای پیگیری ندارد، این درجهبندی در حد اقدامی نمایشی و رفع تكلیفی باقی میماند.
رحمان 1400 فیلمی پر از صحنهها و دیالوگهایی است كه تماشای آن برای كودكان بدآموزی دارد. برخی دیالوگهایی كه از دهان بعضی از شخصیتهای این اثر بهویژه نقشهای سعید آقاخانی و بهرام افشاری خارج میشود و بعضی از حركات بیادبانه آنها به سرعت توسط تماشاگران كودك تكرار میشود و پدران و مادران و بزرگترها غالبا توضیح درستی درباره این دیالوگها و حركات به آنها نمیدهند.
تقریبا سازندگان و صاحبان این فیلم، هیچ اقدام و اطلاع رسانی موثری در این خصوص انجام ندادند. منوچهر هادی بهعنوان كارگردان این فیلم، در هیچ كدام از متنها، عكسها و ویدئوهایی كه برای معرفی و تبلیغ رحمان 1400 در فضای مجازی و صفحه شخصی خود منتشر كرده، كوچكترین اشارهای به اینكه این فیلم، برای افراد زیر 12 سال مناسب نیست نكرده است. در حالی كه انتظار میرود بهعنوان كارگردان این فیلم، دستكم اشارهای در این خصوص داشته باشد.
در هیچ كدام از پوسترهای فیلم، كوچكترین اشارهای به این موضوع نشده است، در حالی كه براساس ماده یك فصل سوم دستورالعمل درجهبندی گروه سنی فیلمهای سینمایی، هرگونه تبلیغات درخصوص فیلمها به صورت صوتی یا تصویری كه به جهت آگاهی و معرفی اثر میباشد مانند (عكس، پوستر، سردر ، آنونس و تبلیغات تلویزیونی) و همچنین فضای مجازی ملزم به رعایت گروه سنی فیلمهای سینمایی هستند. همچنین ماده 2 همین فصل میگوید گروه سنی باید به گونهای اطلاع رسانی شود كه برای مخاطب واضح و در معرض دید باشد. در ماده چهارم همین فصل هم آمده: یكشانزدهم مساحت مواد تبلیغی مانند عكس، پوستر، پلاكارد، سردر، بیلبورد، استند، مكانهای تبلیغاتی و تلویزیون شهری، فضای مجازی و سایر موارد تبلیغاتی میباید به درج گروه سنی اختصاص یابد.
اما تقریبا درباره هیچ كدام از فیلمهای اكران نوروزی كه درجهبندی سنی دارند، این موارد لحاظ و رعایت نشده است. در پوستر رحمان 1400 نشانی از درجهبندی سنی به چشم نمیخورد، حتی در تیزر این فیلم كه یكی از مهمترین اقلام تبلیغاتی اثر است هم اشارهای به این محدودیت سنی نشده است. جالب اینجاست همان چشمههای بیتربیتی و بیادبانه شخصیتهای آقاخانی و افشاری در تیزر فیلم هم وجود دارد و فكری برای نهی خانوادهها از همراه بردن تماشاگران زیر 12 سال نشده است.
بهجز رحمان 1400 كه گل سرسبد اكران نوروزی در صحنههای اروتیك و شوخیهای جنسی بالای 12 سال است، چهار انگشت ساخته حامد محمدی هم در صحنهها و دیالوگهای بالای 12 سال، رقیب قدرتمند رحمان 1400 است اما درباره این فیلم هم اطلاع رسانی كامل، درست و شفافی صورت نگرفته. تنها اشاره به این موضوع در پایان تیزر فیلم اتفاق افتاده و بیسروصدا و با فونت خیلی ریز نوشته میشود: «تماشای این فیلم برای افراد زیر 12 سال توصیه نمیشود.» در حالی كه برای تبلیغات فیلمی كه در سینماهای حوزه هنری به جای دیالوگهای بودار آن، از بوق استفاده شده، باید از اشارات و هشدارهای واضحتری برای درجهبندی سنی استفاده میشد.
سازندگان و پخش كنندگان متری شیش و نیم ساخته سعید روستایی هم كه با درجهبندی سنی 15+ اكران شده، اعتنایی به این دستورالعمل نكرده و در هیچكدام از اقلام تبلیغاتی خود به شكل واضح به این مورد اشاره نكردهاند. درجهبندی سنی بالای 15 سال طبق ماده 3 فصل دوم دستورالعمل درجهبندی سنی هشدار میدهد كه این فیلم دارای صحنههای خشونتآمیز و ترسناك، استعمال مواد مخدر و سیگار، روابط خلاف عرف جامعه و زبان تند و نامناسب است.
حالا آن گروه تماشاگران زیر 15 سال كه بدون هیچ ممانعتی، همراه خانوادههای خود به تماشای این فیلم نشستهاند، چه تاثیری از متری شیش و نیم میگیرند و چه فرد یا نهادی، مسؤولیت اثرات احیانا منفی تماشای این فیلم از سوی این گروه سنی را میپذیرند؟
هركه خلافش بیش، سئانسش بیشتر!
نكته عجیب دیگر اینكه این سه فیلمی كه با درجهبندی سنی اكران شدهاند، درعین حال بیشترین سئانسهای اكران را هم در نوروز در اختیار داشتهاند؛ در حالی كه قاعدتا و مطابق الگوها و استانداردهای جهانی، فیلمهایی كه درجهبندی سنی دارند، اتفاقا باید با محدودیت سئانسها نسبت به فیلمهای دیگر مواجه شوند، اما در مناسبات سینمای ایران، شیوه كاملا بالعكسی اتخاذ میشود و به این دسته از فیلمها بیشترین سئانسهای نمایش را اختصاص میدهند! یكبار محمدرضا فرجی، مدیركل سینمای حرفهای در اظهارنظری در پاسخ به این سوال كه آیا درجهبندی سنی یك فیلم نمیتواند برعكس انتظار به فروش بهتر یك اثر منجر شود، گفته بود: شاید در سالهای گذشته تاثیری در فروش بیشتر اثر داشت. اما در دو سه سال اخیر نه تنها درجهبندی سنی تاثیر مثبتی بر فروش نداشته چه بسا برعكس به كم شدن فروش هم در اثر اعمال محدودیت سنی تماشا منجر شده است. چنانچه در سایر كشورها نیز این اتفاق مرسوم و معمول است و اكران فیلمها را با توجه به محتوای آن برای گروههای سنی مختلف محدود یا آزاد میكنند.
نیاز به یك دستورالعمل مشخص داریم
سخنگوی شورای صنفی نمایش در پاسخ به این سوال كه چرا درجهبندی سنی در پوستر و اقلام تبلیغاتی فیلمها لحاظ نمیشود، گفت: درست است كه باید موضوع درجهبندی سنی در همه اقلام تبلیغاتی فیلمها لحاظ شود، اما این مساله ارتباطی با شورای صنفی نمایش پیدا نمیكند و دوستان حوزه پخش باید بعد از اعمال درجهبندی توسط شورای پروانه نمایش، نسبت به رعایت این دستورالعمل اقدام كنند و این درجهبندی سنی را در مواد تبلیغی آثار بگنجانند. غلامرضا فرجی درباره اینكه چرا بالعكس سینمای جهان، در ایران به جای اینكه سئانس فیلمهای درجهبندی شده محدود شود، بیشتر است، هم توضیح داد: باید تعاریف این موضوع در قوانین و آییننامههایی كه وضع میكنند، مشخص شود و شكل اجرایی آن را هم درنظر بگیرند.
سخنگوی شورای صنفی نمایش درخصوص جنبههای بدآموزی این فیلمها بر مخاطب كودك هم گفت: میتوان موارد اینچنینی را در قالب یك دستورالعمل مشخص تعریف كرد و یك بار برای همیشه، شفاف در این خصوص تعیین تكلیف كرد تا پخش كننده و سینمادار بدانند باید چه تصمیماتی در این خصوص بگیرند.
سینمادار چه كار كند؟
مدیر پردیس سینمایی آزادی درباره این موضوع گفت: من خودم عضو شورای صنفی نمایش هستم، ما چنین چیزی در آیین نامه شورا نداریم كه موضوع درجهبندی سنی فیلمها در مواد تبلیغاتی لحاظ شود. اما شاید در آیین نامه ارشاد چنین چیزی باشد. ولی به هرحال به مردم در این زمینه اطلاعرسانی میشود كه این فیلم، مناسب بچههای شما نیست، اما مردم اصرار میكنند با بچهها به دیدن این فیلمها بنشینند.
رضا سعیدیپور ضمن اذعان این نكته كه برخی از این فیلمها برای كودكان بدآموزی دارد، افزود: من این موضوع را قبول دارم، اما ارشاد باید چه كار كند؟ یا من سینمادار باید چه كار كنم؟ غیر از اینكه من باید اطلاعرسانی كنم و به خانواده بگویم خانم یا آقای محترم، این فیلم مناسب بچههای زیر 12 سال نیست. من تا اینجا وظیفه دارم و اطلاعرسانی میشود. من میگویم عكس این فیلمها را درنظر بگیرید؛ ما فیلم خیلی خوبی به نام تختی داریم كه درباره اسطوره كشور ماست. این فیلم مناسب یك خانواده شش نفره كه یك بچه مثلا كوچك دارد، است؟ نه، مناسب آن بچه نیست و ممكن است حوصله او را سر ببرد، برای همین قاعدتا به سلیقه اكثریت جمع خود توجه میكنند و به دیدن آن اثر میروند.
مدیر سینما آزادی گفت: ضمن اینكه تماشاگران ما در طول روزهای هفته با هم فرق میكند. تماشاگر چهارشنبه من با تماشاگران پنجشنبه و جمعه كاملا متفاوت است. آخر هفته ما با خانواده سروكار داریم و چهارشنبه با زوجهای جوان و سه شنبه با قشر دانشجو. در هر صورت برای رعایت درجهبندی سنی فیلمها بیش از هر چیز به فرهنگسازی برای خانوادهها نیاز داریم.
منبع: جام جم
1981