فقط معجزه هزاره سوم می‌توانست وزیر زن داشته باشد/ مبنای فقهی مخالفان وزارت زنان با قرآن در تضاد است

مریم محمدپور- منصب گرفتن زنان در سطوح بالا در سطح وزارت از جمله توقعاتی بود که از دولت حسن روحانی انتظار می‌رفت، اتفاقی که نیفتاد و البته حضور زنان در رده های مدیریتی بهبود پیدا کرد اما در رده های مدیریت میانی و نه مناصب بالا. این موضوع را دستمایه گفتگو با راس حوزه زنان در دو دولت سیدمحمد خاتمی قرار دادیم. زهرا شجاعی که اکنون دبیرکل مجمع زنان اصلاح‌طلب است می گوید برخی برخی از شخصیت‌های حوزوی و افراد صاحب نظر در حوزه که نوعی مرجعیت فکری در جامعه دارند، با این مسئله مخالف هستند اما چطور می شود که این شخصیت ها در دولت محمود احمدی نژاد سکوت می کنند و در سایر دولت ها خیر! آیا فرقی بین احمدی نژاد و سایرین می بینند یا رئیس دولت پاکدستان به نظرات آنها وقعی ننهاده بود؟ گفتگوی خبر فوری با زهرا شجاعی را اینجا بخوانید:

خبر فوری: خانم شجاعی می‌خواهم درباره میزان حضور زنان در سطوح مدیریتی بخصوص به عنوان وزیر گفتگو کنیم. این موضوع مخالفان تاثیرگذاری دارد. پیش‌تر درباره در دوره آقای خاتمی که شما مسئولیت داشتید گفته بودید کسانی گفته‌اند "اگر از وزیر زن استفاده شود به مردم می‌گویند کشور اسلامی نیست و مالیات ندهند". بگذریم از اینکه کشور ما چندان بر اساس مالیات اداره نمی‌شود، ولی این یک تهدید جدی است. می‌خواهم بدانم منشاء مخالفت‌هایی که در سطوح بالا برای حضور زنان صورت می‌گیرد کجاست و آنها برای این امر چه ادله‌ای دارند؟

شجاعی: در بررسی مسائل مشکلات زنان باید خاستگاه نظری ماجرا را بررسی کرد. در واقع ما باید ببینیم مخالفان چه خاستگاهی به لحاظ فکری دارند و به چه دلایلی مخالفت می‌کنند. گاهی وقت‌ها خاستگاه نفسانی دارد و گاهی وقت‌ها خاستگاه فکری و نظری دارد. در رابطه با وزارت زنان نظریه ای وجود دارد مبنی بر اینکه به استناد همان دلیلی که مطرح می‌کنند که زنان نمی‌توانند قاضی شوند، نمی‌توانند وزیر شوند. این نظریه البته عمومیت ندارد افرادی مثل آیت‌الله صانعی با این نظر مخالف هستند. فقهای نواندیش، مجتهد آگاه به زمان و شاگردان حضرت امام(ره) مخالف هستند و نظر خود را هم اعلام کرده‌اند، اما مخالفت آنها اغلبیت ندارد یعنی اینها اکثریت نیستند.

این نظریه وجود دارد که وزارت زنان از جنس امارت یا امیر شدن و از جنس حکومت کردن است و چون روایتی وجود دارد مبنی بر اینکه یک زن نباید امارت داشته باشد، با آن مخالفت می‌کنند. من با اطلاعات کم خود می توانم استناد کنم به داستان ملکه سبا که در قران آمده و قرآن از او به نیکی یاد می‌کند و او هم یک زن بوده است و در یک منطقه وسیع حکومت می‌کرده پس چرا مخالف هستند؟ ما حدیثی از امام صادق داریم که حدیث نباید در مغایرت با آیات قرآن باشد، می‌فرمایند اگر حدیثی مغایر قرآن بود، آن را به دیوار بکوبید.

این مخالفت تنها در رابطه با وزارت نیست، حتی در سطح فرمانداری هم مخالفند چون از جنس نماینده رییس‌جمهور است. درباره رییس‌جمهور شدن زنان هم همین است. البته اصل 115 قانون اساسی کلمه رجال را آورده و این کلمه هم قابل تفسیر است و می‌شود از آن به عنوان شخصیت تفسیر کرد. در هر صورت ریشه این مخالفت این نظریه است. راه‌حل این موضوع نظریه‌پردازی است و برگزاری سیمینارها حتی گفت‌وگو و مذاکره با افرادی که مخالف این نظر هستند.

خبر فوری: نگفتید که چه گروه‌هایی مخالف با این نظر هستند؟ شما از آقای صانعی نام بردید، نام ایشان تداعی گروه خاصی را در ذهن می‌آورد، این تداعی درست است؟

شجاعی: دقیقا همین‌طور است.

خبر فوری: یعنی مراجع تقلید مخالف حضور زنان هستند؟

شجاعی: برخی از آنها. برخی از شخصیت‌های حوزوی و افراد صاحب نظر در حوزه که نوعی مرجعیت فکری در جامعه دارند، با این مسئله مخالف هستند.

خبر فوری: خانم شجاعی در دوره آقای خاتمی این مخالفت‌ها بود، اما در دوره آقای احمدی نژاد این اتفاق افتاد و مخالفت جدی مطرح نشد. چه فرقی داشت؟ آیا چه تحولی در فقه ما ایجاد شد؟ یا این اظهارنظر کمی سیاسی بود؟

شجاعی: این کاملا یک استثنا بود چون هیچ تحولی رخ نداده بود. چون معجزه هزاره سوم داشت کشور را اداره می‌کرد این هم یکی از معجزات آن دوره بود. در واقع خرق عادت بود که اتفاق افتاد. برای این استثنا آیا با بزرگان کشور هماهنگ شده بود؟ آیا شخصیت خانم وحید دستجردی مهم بوده، آیا این حرکت آتش به اختیار انجام شده است؟ آیا در هماهنگی با مراجع و مدیران بالادست این کار را انجام دادند؟ آیا به دلیل حمایت‌های جدی از شخص ایشان ازسوی مراکز قدرت، چه مراکز نظامی و مراکز دینی انجام شد؟ اینها هنوز جز مواردی است که باید 50سال از آن بگذرد تا اسناد آن دربیاید.

اما عملکرد خانم دکتر دستجردی که زیربار تحمیل‌های دولت نرفت به نظر من برای ایشان کارنامه خوبی برجای گذاشت.
خبر فوری: این استثنا می توانست ادامه پیدا کند، حمایت اصلاح‌طلبان از آقای روحانی این توقع را ایجاد کرد که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم این اتفاق هم بیفتند. بخصوص اینکه آقای روحانی خودشان هم شعارهایی دادند و با یک کلیپ جنجالی احساسات عمومی در حوزه زنان را تهییج کردند. به نظر شما آقای روحانی نتوانستند یا اولویتشان نبود؟

شجاعی: هردو! هم نمی‌توانستند، هم اولویت شان نبود و نمی‌خواستند برای آن هزینه کنند.

خبر فوری: چرا آقای احمدی نژاد می‌تواند و آقای روحانی نمی‌تواند؟

شجاعی: بخاطر همان دلایلی که دربالا به شما گفتم، این دلایل و شرایط برای آقای روحانی نبود. ایشان حمایت جدی مراکز قدرت را نداشت. ایشان بخصوص در دوره دوم خیلی شعار اصلاح‌طلبانه داده بود، و دل خیلی‌ها از این کار خوش نبود و در عین حال هم هزینه زیادی باید می‌پرداخت درحالی که نتیجه هم نمی‌داد. به نظر من نتیجه هم نداشت.

خبر فوری: به نظر شما ارزشش را داشت که هزینه زیادی را بپردازد؟

شجاعی: به نظر من موضوع وزارت زنان در عین حال که برای کشور ما خیلی مهم است، مسئله اول زنان کشور نیست. یعنی در رتبه‌بندی مسائل زنان قرار بدهیم رتبه بالایی ندارد. اگر وزارت زنان اتفاق بیفتد خیلی خوب است باعث امیدواری می‌شود، باعث بالا رفتن شاخص GEM ما در سطح بین‌المللی می‌شود. اعتماد بنفس جوان ما زیاد می‌شود. البته وزیر زن اولویتش رسیدگی به مسائل زنان نیست بلکه بیشتر جنبه فرهنگی و تبلیغی دارد و نه جنبه کارکردی. ما دیدیم که معاونت حقوقی رییس جمهور یک زن است اما ماموریتی در رابطه با زنان ندارد. این مدیران زن چقدر از مشکلات زنان جامعه حل می کند؟ نباید انتظاری داشته باشیم. مسائل زنان باید توسط دستگاه‌های متولی در حوزه زنان حل بشود.

خبر فوری: بالاترین رده‌ای که داشتیم سه فرماندار و دو سفیر و چند رئیس سازمان داشتم؟ بنابراین در این رده ها امکان حضور زنان فراهم شده اما تعداد زنان منصوب شده بسیار اندک است. آیا آقای روحانی در حوزه زنان نمره قبولی می گیرد؟

شجاعی: تک ماده باید رد کنند.

خبر فوری: پس قبول نمی شود؟

شجاعی: خیر. اقای روحانی به تنهایی مسئول این کار نیست، دولت اوست. من بارها شنیدم که ایشان این دغدغه را داشته و بارها این موضوع را گفته اما روند خیلی کند است. البته بگویم مشکل جای دیگری هم هست، ما در سطح بالای مدیریتی نیرو به اندازه کافی پرورش ندادیم. یعنی گزینه‌های زیادی برای انتخاب نداریم. ما در لایه‌های مدیریت عالی تعداد خانم زیاد نداریم.

18