تهیه‌کننده یک فیلم سیاسی: مجوز نمایش‌ داریم‌ اما اجازه‌ اکران‌ نه!

در روزهای اخیر و هم‌زمان با گمانه‌زنی برای فیلم‌های اکران نوروز، یکی از فیلم‌هایی که به‌عنوان یکی از گزینه‌های جدی عید مطرح شده بود، «دیدن این فیلم جرم است» بود. ظاهراً ارشاد به سازندگان این فیلم اعلام کرده بود که با کسب مجوز نیروی انتظامی مشکل اکران این فیلم حل خواهد شد؛ اما پس از رفع این مساله باز هم مشکلات «دیدن این فیلم جرم است» حل نشده است. برای اطلاع از آخرین جزئیات و حواشی مربوط به اکران این فیلم با آقای محمدرضا شفاه، تهیه‌کننده آن گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

نیروی انتظامی رسماً اعلام کرد با اکران فیلم شما مشکلی ندارد. ظاهراً قبل‌تر سپاه و بسیج هم همین را گفته بودند. پس مشکل «دیدن این فیلم جرم است» برای اکران چیست؟

بله؛ این ارگان‌ها که اشاره کردید با اکران فیلم مشکلی ندارند. البته این نهادها، زمانی درباره فیلم نظراتی داشتند و جلساتی با آن‌ها برگزار شد. اما در واقع ابهامات همه این دوستان برطرف شد؛ آخرین مورد هم درباره «ناجی هنر» بود که رسماً اعلام شد با اکران فیلم مشکلی ندارند. ناجی هنر نظرات و سوالات بیشتری نسبت به دیگران داشت که ما از طریق جلسات و مذاکراتی که داشتیم، آن‌ها را برطرف کردیم. وقتی دوستان ارشاد اکران فیلم را منوط به مجوز نیروی انتظامی کردند؛ طبیعتاً با اعلام رسمی ناجی هنر باید این مشکل حل شده باشد و فیلم امکان اکران نوروز را پیدا کند.

یعنی با مجوز ناجی هنر هنوز هم مشکل فیلم حل نشده است؟

وقتی به ما می‌گویند نیروی انتظامی با اکران فیلم مشکل دارد؛ با مجوزی که گرفتیم باید مشکلات رفع شده باشد؛ اما این اتفاق رخ نداده است. جالب است به ما می‌گویند باشد مجوز نمایش می‌دهیم، اما نباید در نوروز اکران کنید! سوال ما این است که چرا؟ چه کسی اجازه اکران در نوروز نمی‌دهد؟ علت این مخالفت چیست؟ ما فیلم ساخته‌ایم و قصد اکران آن را داریم. توقع داریم به ما بگویند علت مخالفت‌شان چیست. متاسفانه برخلاف وظایف مشخص ارشاد در این موضوع، ایشان توضیح درستی درباره مشکل فیلم نمی‌دهند.

منظورشان این است که با اکران بعد از عید مخالفتی ندارند؟

می‌دانید خطر این ماجرا کجاست؟ اگر با این شیوه پیش برویم ممکن است برای اکران عیدفطر هم همین را به ما بگویند و اجازه اکران ندهند. شرایط امروز با دو ماه دیگر قرار است چه فرفی بکند که اجازه اکران در آینده داده می‌شود و برای امروز مجوز نمی‌دهند؟ وقتی متغیرهای موثر در این تصمیم‌گیری معلوم نیست، ممکن است باز هم به همین شکل جلوی اکران فیلم گرفته شود. برای ما این عمل معنایش توقیف است. منتها چون نمی‌خواهند هزینه این توقیف داده شود، می‌گویند مجوز نمایش می‌دهیم، ولی حق اکران ندارید. این ماجرا دوطرفه به ضرر ماست. ما ترجیح می‌دهیم صادقانه و صریح بگویند فیلم توقیف است و این رفتار را مزورانه می‌دانیم. الآن طوری شده که برخی از دوستان خودمان می‌پرسند، یعنی ارشاد به شما نامه توقیف ارسال کرده؟ جواب من منفی است، اما در عمل همین است. این همان سیاست‌بازی زشتی است که اتفاقاً در فیلم ما هم مورد نقد واقع شده است.

از ابتدای اکران‌های خصوصی این فیلم، آقای آشنا، مشاور رییس‌جمهوری به‌طور غیرمستقیم در توییتر از این فیلم انتقاد کرد. از آن‌جایی که سپاه و ناجا با فیلم مشکلی ندارند؛ آیا می‌توان منشا این مشکلات را دولت دانست؟

راستش تحلیل خود ما هم نزدیک به همین است که شما گفتید. تلاش زیادی کردیم که مشکل را جویا شویم. اصلاً دوست نداریم در این شرایط معلق باشیم. دوست داریم مخالف فیلم مشخص شود. اولاً مسوولیت این مخالفت را برعهده بگیرد. ثانیاً این که علاقه‌مندیم با شخص یا طرف مخالف گفت‌وگو کنیم. من تعامل را موثر می‌دانم، اما این که پنهان شوند اقدام خوبی نیست. یکی از ویژگی‌های فیلم ما برخورد صادقانه با مسائل است. بسیار تلاش کردیم دچار محافظه‌کاری و لکنت نشویم. در فیلم سراغ آدم‌های مختلف از سلایق متفاوت رفته‌ایم. سعی کردیم جریانات مختلف اجتماع را نشان دهیم. تلاش کردیم به طور منصفانه یک جامعه کوچک را خلق کنیم. خیلی از واکنش‌ها نشان می‌دهد نگاه فیلم منصفانه است. نه با کسی دشمنی کردیم و نه به کسی عشق ورزیدیم. انقلاب برای ما مبناست که نماینده‌اش یک شخص نیست بلکه یک تفکر است. آن‌هایی که با پوشش انقلابی برخلاف انقلاب عمل می‌کنند، مورد نقد این فیلم هستند.

این‌روزها فیلمی مثل «آشغال‌های دوست‌داشتنی» به اکران رسیده و سازندگانش مدعی وحدت ملی هستند. آیا فیلم شما در مسیر وحدت ملی است؟

معتقدم وقتی در فیلم نشان می‌دهیم دشمن خارجی وجود دارد، وقتی چشم‌مان را به روی کسانی که با سوء‌استفاده از اعتماد مردم در نقش نفوذی خارجی‌ها هستند نمی‌بندیم و وقتی صف دشمن و خائن را از صف مردم جدا می‌کنیم؛ حتماً در راستای ایجاد وحدت حرکت کرده‌ایم. در ایام جشنواره وقتی فیلم اکران شد، طیف‌های مختلفی آن را تماشا می‌کردند. خوشحالم که بسیاری از آن‌ها از فیلم لذت برده بودند. چه کسانی از فیلم لذت می‌برند؟ مردم عادی و شهروندان معمولی از اقشار و با سلایق مختلف. ما وحدت ملی را حاصل جمع همین اقشار مختلف می‌دانیم. حالا چه کسانی مخالف فیلم‌اند؟ دودسته؛ دو دسته‌ای که نسبت به دو جریان غالب سیاسی کشور تعصب هوادارانه دارند و نقد این جریان‌ها خط قرمز آن‌هاست.

در بیشتر سالن‌ها آدم‌های عادی جامعه وقتی فیلم تمام می‌شد می‌ایستادند و فیلم را تشویق می‌کردند که همین برای‌مان ارزشمند بوده و برایم معنابخش وحدت عمومی و ملی است.

آیا اکران «دیدن این فیلم جرم است» با توجه به فضای خاص نوروز کار درستی است؟

ایام نوروز زمان اکران فیلم‌های خوب است. به نظرم مردم از دیدن این فیلم لذت خواهند برد. این فیلم از معدود آثار جشنواره بود که حتی در سالن رسانه‌ها -با جو خاص خودش- مورد تشویق عده قابل توجهی قرار گرفت. مخالفم با این گزاره که نوروز فصل اکران آثار بی‌دغدغه است. فروش فیلم‌ها در نوروز سال‌های متمادی از جمله سال گذشته نشان‌دهنده این است که فیلم‌های بسیار جدی و دغدغه‌مند شانس بسیار بالای اقبال عمومی در اکران نوروز را دارند. بنابراین قطعاً «دیدن این فیلم جرم است» گزینه خوبی برای فصل اکران نوروز است.

برای حل مشکل فیلم چه خواهید کرد؟

ما به عدم شفافیت و ابهام در تصمیم‌گیری دوستان ارشاد اعتراض داریم و این را اعلام هم کرده‌ایم. از همان روز اول از طریق فضای مجازی گفتیم که با این شیوه‌ مدیریت مساله مشکل داریم. الان فیلم ما معلق است! مجوز نمایش را می‌دهند، ولی حق اکران در فصل مورد تقاضا را بی‌دلیل رد می‌کنند. چنین مجوزی به چه درد ما می‌خورد. مثل این است به کسی مجوز طبابت بدهند؛ اما اجازه تشکیل مطب ندهند! این رفتار سیاسی است. ما این فیلم را برای توقیف نساخته‌ایم.

درست است که از ابتدا به دلیل مضامین و نقدهای گزنده‌اش نگران سرنوشت فیلم بودیم. برخی می‌گفتند اگر فیلم‌تان اکران شود مشخص می‌شود با موضوع احتمال توقیفش، بیشتر حرکتی تبلیغاتی کرده‌اید. با همه این‌ها ما هر اقدامی که لازم بود کردیم تا فیلم به درستی به اکران برسد. با همه این‌ها باز چنین ماجراهایی را برای این فیلم درست کردند و البته حالا مشخص شد حرف ما و نگرانی ما از توقیف، ریشه در چه شناختی از وضعیت موجود داشته است.

منبع: الف

1980